เอลโดราโด

แพมูอิสกา หรือ แพทองแห่งเอลโดราโด (ค.ศ. 1295–1410) ซึ่งแสดงภาพ ซีปา (ผู้ปกครอง) ที่ทาตัวด้วยฝุ่นทอง ล่องแพไปกลางทะเลสาบศักดิ์สิทธิ์ ก่อนจะทำพิธีเซ่นเทพแห่งทะเลสาบด้วยเครื่องทองและลงไปชำระกายในทะเลสาบ

เอลโดราโด (สเปน: El Dorado; ภาษาสเปน: [el doˈɾaðo], ภาษาอังกฤษ: /ˌɛl dəˈrɑːdoʊ/) เป็นนครทองคำในตำนานที่เชื่อว่าอยู่ในทวีปอเมริกาใต้ ตำนานกล่าวว่ากษัตริย์ของเมืองนี้มั่งคั่งมากจนใช้ฝุ่นทองทาตัวทุกวันหรือเนื่องในโอกาสพิเศษ ก่อนที่จะล่องแพไปยังกลางทะเลสาบศักดิ์สิทธิ์เพื่อทำพิธีเซ่นให้แก่เทพแห่งทะเลสาบและล้างตัวที่นั่น ผู้ตั้งอาณานิคมชาวสเปนเป็นผู้บันทึกเรื่องราวนี้ครั้งแรกในคริสต์ศตวรรษที่ 16 โดยเรียกกษัตริย์ว่า "เอลโดราโด" หรือ "ผู้ที่เป็นทองคำ" ในภาษาสเปน ก่อนที่คำนี้จะกลายมาเป็นชื่อของเมืองทองคำในตำนาน

ไม่ทราบแน่ชัดว่าตำนานเอลโดราโดมีพื้นฐานจากข้อเท็จจริงหรือไม่ แต่เชื่อกันว่าอาจได้รับแรงบันดาลใจจากวัฒนธรรมมูอิสกา ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองที่อาศัยอยู่ในที่ราบสูงแถบเทือกเขาแอนดีสในประเทศโคลอมเบียปัจจุบัน ชาวมูอิสกามีความสามารถในงานช่างทอง พวกเขาทำเครื่องทองเพื่อใช้ในพิธีกรรมทางศาสนา และยังผลิตเครื่องประดับและอัญมณีสำหรับค้าขายกับชนเผ่าใกล้เคียง ต่อมาผู้ตั้งถิ่นฐานชาวยุโรปยุคแรกที่กำลังค้นหาที่มาของทองที่พวกเขาพบจากชนเผ่าอาศัยในที่ราบพยายามเดินทางมาที่ที่ราบสูงแห่งนี้หลายครั้ง ใน ค.ศ. 1537 กอนซาโล ฆิเมเนซ เด เกซาดา นักสำรวจและกองกิสตาดอร์ชาวสเปนนำกำลังพิชิตชาวมูอิสกา และปล้นชิงเครื่องทองจำนวนมากจากพระราชวังและศาสนสถานของพวกเขา

ไม่นานหลังจากนั้น ตำนานเอลโดราโดเริ่มแพร่กระจายไปยังบรรดาผู้ตั้งถิ่นฐานชาวยุโรป มีความพยายามในการค้นหานครแห่งนี้หลายต่อหลายแห่งทั่วทั้งทวีปในทศวรรษต่อมา อันโตนีโอ เด แบร์ริโอ ผู้สืบทอดการสำรวจของเกซาดาเชื่อว่าเอลโดราโดตั้งอยู่ในกีอานา ภูมิภาคทางตะวันออกเฉียงเหนือของทวีปอเมริกาใต้ เขาพยายามสำรวจที่สูงแถบนั้นหลายครั้ง ก่อนจะถูกวอลเตอร์ รอลีห์ นักสำรวจชาวอังกฤษที่ทำการสำรวจกีอานาเช่นกันจับกุมใน ค.ศ. 1595

รอลีห์เองก็ประสบความล้มเหลวในการค้นหาเอลโดราโดเช่นกัน แต่เขากลับบรรยายถึงความสำเร็จในการสำรวจครั้งนี้อย่างเกินจริงในหนังสือ The Discovery of Guiana (ค.ศ. 1596) ซึ่งมีส่วนในการขยายตำนานนี้ ต่อมาลอว์เรนซ์ คีมิส ผู้ช่วยของรอลีห์ได้ทราบข้อมูลเกี่ยวกับทะเลสาบปาริเม ซึ่งเชื่อว่าเป็นที่ตั้งของเอลโดราโด จึงทำการค้นหาทะเลสาบแห่งนี้ แต่เมื่อเวลาผ่านไป พื้นที่ถูกสำรวจอย่างละเอียดมากขึ้น จึงเกิดข้อสงสัยเกี่ยวกับการมีอยู่ของทะเลสาบปาริเมมากขึ้น จนกระทั่งต้นคริสต์ศตวรรษที่ 19 อเล็คซันเดอร์ ฟ็อน ฮุมบ็อลท์ นักภูมิศาสตร์และนักสำรวจชาวเยอรมันได้สรุปว่าทะเลสาบปาริเมเป็นเพียงตำนาน ทำให้ความเชื่อเรื่องเอลโดราโดสิ้นสุดลง

อย่างไรก็ดี เรื่องราวของเอลโดราโดได้สร้างอิทธิพลทางวัฒนธรรมที่ยาวนาน ความลึกลับเกี่ยวกับนครที่สาบสูญและความร่ำรวยของชาวเมืองเป็นแรงบันดาลใจให้กับผลงานสร้างสรรค์ต่าง ๆ มาตั้งแต่ยุคของวอลแตร์ นักเขียนและนักปรัชญาชาวฝรั่งเศสที่กล่าวถึงเรื่องนี้ในนวนิยาย ก็องดีด (ค.ศ. 1759) การค้นหาเอลโดราโดยังเป็นแก่นของสื่อยุคหลังอย่างภาพยนตร์ ผจญภัยแดนมหัศจรรย์ เอลโดราโด้ (ค.ศ. 2000) แพดดิงตัน คุณหมีผจญภัยป่าอะเมซอน (ค.ศ. 2024) และวิดีโอเกม อันชาร์ทิด: เดรกส์ฟอร์ชูน (ค.ศ. 2007)