เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่

เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่
เกิด	22 พฤษภาคม พ.ศ. 2472
คู่สมรส	พิรุณ อินทราวุธ
บุตร	ภาคินี ณ เชียงใหม่ ภาคินัย ณ เชียงใหม่ เดือนเพ็ญ ภวัครานนท์ พวงเดือน ยนตรรักษ์
บิดามารดา	เจ้าราชภาคินัย (เมืองชื่น ณ เชียงใหม่) หม่อมจันทร์เทพ ณ เชียงใหม่
ญาติ	ราชวงศ์ทิพย์จักร

เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ เป็นที่รู้จักในนาม เจ้ายาย (เกิด 22 พฤษภาคม 2472) เป็นเจ้านายฝ่ายเหนือ และนักสังคมสงเคราะห์ชาวไทย เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ ได้รับการประกาศสดุดีเกียรติคุณให้เป็นผู้สูงอายุแห่งชาติ ประจำปีพุทธศักราช 2558 โดยคณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติ และยังได้รับการบันทึกเกียรติประวัติให้เป็นบุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์โดยได้บันทึกลงในสารานุกรมไทยล้านนาเพื่อเป็นอนุสรณ์ถึงคุณความดี

ประวัติ

เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ เกิดในวันวิสาขบูชาซึ่งเป็นวันเพ็ญจึงได้รับขนานนามว่า "ดวงเดือน" เป็นธิดาคนที่สามจากทั้งหมดสี่คนของเจ้าราชภาคินัย (เมืองชื่น ณ เชียงใหม่) เจ้านายฝ่ายเหนือ กับหม่อมเทพ หรือ หม่อมจันทร์เทพ ณ เชียงใหม่ มีเจ้าพี่เจ้าน้อง คือ เจ้าอาทิตย์ เจ้านิภาพันธุ์ และเจ้าประเวศ ณ เชียงใหม่

เจ้าดวงเดือนได้รับการอภิบาลจากเจ้าบัวทิพย์ ณ เชียงใหม่ ผู้เป็นชายาเจ้าเมืองชื่น ณ เชียงใหม่ โดยได้รับการอบรมอย่างเคร่งครัดด้านการเรือน การทำอาหาร การทำยาสมุนไพร และการฟ้อนรำทำเพลงเพื่อต้อนรับอาคันตุกะ และได้รับการศึกษาจากโรงเรียนเรยีนาเชลีวิทยาลัย (ป.1-3) โรงเรียนวัฒโนทัยนอก ปัจจุบันคือ โรงเรียนคำเที่ยงอนุสรณ์ (ป.4-ม.3) โรงเรียนวัฒโนทัยพายัพ (ม.4-5) และโรงเรียนดาราวิทยาลัย (ม.6) ขณะอายุประมาณ 18-19 ปี เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ เสกสมรสกับพิรุณ อินทราวุธ อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดเชียงใหม่ มีบุตร-ธิดา 4 คน คือ

1. ภาคินี ณ เชียงใหม่
2. ภาคินัย ณ เชียงใหม่
3. เดือนเพ็ญ ภวัครานนท์
4. พ-วงเดือน ยนตรรักษ์

การทำงาน

เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ สอบเข้าเป็นผู้พิพากษาสมทบศาลคดีเด็กและเยาวชน ได้ในปี พ.ศ. 2513 และเป็นบรรณาธิการหนังสือพิมพ์เสียงเชียงใหม่ ทั้งเป็นนักจัดรายการวิทยุ ได้รับรางวัล Voice of America ที่ต่อมาได้รับเลือกเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เป็นผู้ส่งเสริมกิจการการทอผ้าในกลุ่มสตรีภาคเหนือโดยริเริ่มกิจการฝ้ายดวงเดือนเพื่อส่งเสริมอุตสาหกรรมในครัวเรือน เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ ได้รับคัดเลือกให้เป็นประธานสภาอุตสหกรรมภาคเหนือ และยังได้ดำรงตำแหน่งประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเชียงใหม่คนแรกในประเทศไทย เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ ได้รับการยกย่องให้เป็นผู้ที่มีความรักในท้องถิ่นวัฒนธรรมล้านนา มีความจงรักภักดีต่อชาติ ศาสนา ละพระมหากษัตริย์เป็นที่ยิ่ง โดยจะส่งเสริมการแต่งกายด้วยผ้าไทยแบบล้านนาและจัดให้มีการนำเอาวัฒนธรรมการทานข้าวแบบขันโตกกลับมาเผยแพร่จนได้รับความนิยมอีกครั้งในสมัยปัจจุบัน

ผลงานและตำแหน่ง

1. เป็นผู้เริ่มโครงการอนุรักษ์วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม
2. ผู้เริ่มจัดงานไม้ดอกไม้ประดับ หรือ งานบุปผาชาติ ร่วมกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยและเกษตรจังหวัดเชียงใหม่ยุคนั้น ซึ่งงานนี้ได้ยืนยาวมาจนถึงปัจจุบัน
3. สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ นับเป็นเจ้านายสตรีฝ่ายเหนือเพียงคนเดียวในยุคนั้นที่เป็นตัวแทนสตรี ส่วนภูมิภาคนอกนครหลวงของประเทศ
4. ผู้พิพากษาสมทบศาลคดีเด็กและเยาวชนจังหวัดเชียงใหม่ โดยเป็นสตรีคนแรกที่นั่งบัลลังก์ในฐานะตุลาการในศาลคดีเด็กและเยาวชนจังหวัดเชียงใหม่
5. กรรมการกลางของชาติในโครงการแผ่นดินธรรมแผ่นดินทอง
6. ผู้อำนวยการสำนักงานสมาคมวางแผนครอบครัวแห่งประเทศไทยภาคเหนือ
7. ประธานประสานงานส่วนภูมิภาคของสภาสังคมสงเคราะห์ ภาค 5
8. นายกสมาคมศิษย์เก่าโรงเรียนวัฒโนทัยพายัพ 16 ปี
9. ประธานชมรมไม้ดอกไม้ประดับคนแรกของเชียงใหม่
10. อุปนายกพุทธสมาคมเชียงใหม่
11. อุปนายกสมาคมหนังสือพิมพ์ ภาคเหนือ
12. อุปนายกสมาคมหนังสือพิมพ์ส่วน ภูมิภาค
13. นักหนังสือพิมพ์ อดีตเจ้าของ และบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ “เสียงเชียงใหม่”
14. นักจัดรายการวิทยุที่ได้รับเหรียญ VOICE OF AMERICA (V.O.A)
15. กรรมการเหล่ากาชาดจังหวัดเชียงใหม่
16. เลขานุการสมาคมสตรีศรีลานนาไทย
17. ประธานสภาวัฒนธรรมคนแรกของเชียงใหม่และคนแรกของประเทศไทย
18. ประธานกรรมการที่ปรึกษามูลนิธิเจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่
19. ประธานกรรมการที่ปรึกษากิตติมศักดิ์ชมรมสืบสานศิลปวัฒนธรรมเขลางค์ จังหวัดลำปาง
20. ประธานที่ปรึกษากิตติมศักดิ์เครือข่ายสังคมสร้างสรรค์
21. ได้รับการประกาศสดุดีเกียรติคุณให้เป็นผู้สูงอายุแห่งชาติ ประจำปีพุทธศักราช 2558 โดยคณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติ
22. ที่ปรึกษากิตติมศักดิ์มูลนิธิกองทุนเพื่ออนุรักษ์ดอยอินทนนท์

มูลนิธิเจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่

ในปี พ.ศ. 2558 ได้จัดตั้งมูลนิธิเจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ ขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์ดังนี้

1. เพื่อยกย่องเชิดชูสถาบันชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์
2. เพื่อเป็นองค์กรแกนนำหลักในการจัดงานเชิดชูเกียรติในวันคล้ายวันเกิดของ เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ วันที่ 22 พฤษภาคม ของทุกปี
3. เพื่อส่งเสริมและสนับสนุน กิจกรรมด้านศาสนา ศิลปวัฒนธรรม และผู้สูงอายุ
4. เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการศึกษา วิจัย ด้านศาสนา ศิลปวัฒนธรรม และผู้สูงอายุ
5. เพื่อยกย่องเชิดชูบุคคลและองค์กรที่มีผลงานดีเด่นเป็นประจักษ์ด้านศาสนา ศิลปวัฒนธรรม และผู้สูงอายุ
6. เพื่อปกป้องดูแลและเชิดชูกิจกรรมใดๆอันเกี่ยวเนื่องกับ เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่
7. เพื่อดำเนินการสาธารณประโยชน์ หรือร่วมมือกับองค์กรการกุศลอื่นๆ เพื่อสาธารณประโยชน์

การจัดตั้งของมูลนิธิ ตามใบสำคัญแสดงการจดทะเบียนจัดตั้งมูลนิธิเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2558

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2517 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์มงกุฎไทย (ต.ม.)

ลำดับสาแหรก

พงศาวลีของเจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่

16. เจ้าอุปราช (พิมพิสาร)               8. เจ้าแก้วเมืองพวน                       17.               4. เจ้าราชภาติกาวงศ์ (บัววงศ์)                             18.               9.                       19.               2. เจ้าราชภาคินัย (เมืองชื่น ณ เชียงใหม่)                                   20.               10. เจ้ามหายศ                       21.               5. เจ้าฟองนวล                             22. เจ้าไชยวงศ์               11. เจ้ากาบคำ                       23. เจ้าเรือนแก้ว               1. เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่                                         3. หม่อมจันทร์เทพ ณ เชียงใหม่

แหล่งข้อมูลอื่น

• ประวัติเจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ จากเว็บล้านนาคดี มหาวิทยาลัยแม่โจ้
• ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. พัธ ธ รังษี บรมวงศ์ไพศาล (admin) เพจ เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ [1]
• กลุ่มงานใน เจ้าดวงเดือน ณ เชียงใหม่ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. พัธ ธ รังษี บรมวงศ์ไพศาล
• สำนักข่าวอิศรา,ม.ล.ปนัดดา ดิศกุล คลอดงานเขียนเล่มแรก ‘เรื่องเล่าจากวังวรดิศ’,สนพ.ดีเอ็มจี เปิดตัวหนังสือ ‘เรื่องเล่าจากวังวรดิศ’ งานเขียนเล่มแรก ม.ล.ปนัดดา ดิศกุล

รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี ถ่ายทอดคุณงามความดีราชสกุล คำสอนกรมพระยาดำรงราชานุภาพ