เจ้าจอมมารดากู่

เจ้าจอมมารดากู่
คู่สมรส	สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก
บุตร	พระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี
บิดามารดา	คหบดีชาวจีนฮกเกี้ยน ธิดาเจ้าพระยาอภัยราชา

เจ้าจอมมารดากู่ หรือ สมเด็จพระไปยิกาน้อย เป็นพระชายาสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนกใน พระขนิษฐาในพระอัครชายา (หยก) และเป็นพระชนนีในพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี

ประวัติ

เจ้าจอมมารดากู่ เกิดที่บ้านภายในกำแพงพระนคร ด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ บริเวณป้อมเพชร ซึ่งเป็นย่านอาศัยของชาวจีนในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ เป็นธิดาคนเล็กของคหบดีชาวจีนฮกเกี้ยน มารดาเป็นธิดาของเจ้าพระยาอภัยราชาสมุหนายก มีพี่น้องทั้งหมด 2 คน ได้แก่พี่สาวนามว่า หยก และตัวท่านนามว่า กู่

ต่อมาท่านหยก ได้สมรสกับนายทองดี (ต่อมาคือ สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก) บุตรคนโตของพระยาราชนิกูล (ทองคำ) ภายหลังการประสูติของพระราชโอรสพระองค์เล็กสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระอัครชายา ได้ทรงประชวรและเสด็จสวรรคต สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนกจึงได้เสกสมรสใหม่กับ กู่ พระน้องนางของพระอัครชายา เหตุการณ์นี้ปรากฏในปฐมวงศ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวว่า

"...สมเด็จพระไปยิกาพระองค์ใหญ่นั้น ได้มีพระเอารส พระธิดา ๕ พระองค์แล้ว ก็สิ้นพระชนม์ล่วงไปโดยนัยที่กล่าวมาแล้ว แต่เมื่อสิ้นพระชนม์นั้น พระชนมายุเท่าไรไม่ทราบถนัด พระไปยิกาพระองค์น้อย ได้รับปรนิบัติสมเด็จพระบรมมหาไปยกาธิบดีบดี ในที่นั้นต่อมาได้ประสูตรพระธิดาพระองค์หนึ่งแล้ว จะสิ้นพระชนม์เมื่อใดก็หาได้ความเปนแน่ไม่..."

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนกกับเจ้าจอมมารดากู่ มีพระราชธิดาด้วยกัน 1 พระองค์คือ

1. พระองค์เจ้าหญิงกุ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสถาปนาพระอัฐิเป็น กรมหลวงนรินทรเทวี

นามของท่านนั้นปรากฏตามเอกสารเดิมที่อยู่ในจังหวัดอุทัยธานีว่า กู่ แต่หลักฐานอื่น ๆ มักจะเรียกขานท่านเพียงแต่ว่า พระน้องนางของพระอัครชายา โดยมิได้ออกนาม