อำเภอชุมพลบุรี

อำเภอชุมพลบุรี
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Chumphon Buri
คำขวัญ:  ชุมพลบุรี เขตทุ่งกุลา เมืองปลาไหล ผ้าไหมสวย รวยข้าวมะลิหอม งามพร้อมลำน้ำมูล
แผนที่จังหวัดสุรินทร์ เน้นอำเภอชุมพลบุรี
พิกัด: 15°21′3″N 103°23′20″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สุรินทร์
พื้นที่
• ทั้งหมด	526.256 ตร.กม. (203.189 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	70,947 คน
• ความหนาแน่น	134.82 คน/ตร.กม. (349.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	32190
รหัสภูมิศาสตร์	3202
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอชุมพลบุรี ถนนท่าตูม-ชุมพลบุรี ตำบลชุมพลบุรี อำเภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์ 32190
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ชุมพลบุรี เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสุรินทร์

ประวัติ

การตั้งบ้านเมืองชุมพลบุรีโดยสังเขป ได้กล่าวไว้ว่า พระยาสุรินทร์ภักดีศรีไผทสมันต์ (ม่วง) เจ้าเมืองสุรินทร์ กราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขอตั้งบ้านทัพค่ายเป็นเมืองชุมพลบุรี และโปรดเกล้าฯ ให้พระวิเศษราชา ผู้ช่วยราชการเมืองสุรินทร์ เป็นเจ้าเมือง ราชทินนามที่ "พระฤทธิรณยุทธ" (ต้นตระกูลฤทธิรณในปัจจุบัน) อำเภอนามชุมพลบุรีนั้น โปรดเกล้าฯ พระราชทานนามเมืองตามพระนามข้าหลวงใหญ่ต่างพระองค์ ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ กรมหลวงมีสรรพสิทธิประสงค์ (พระองค์เจ้าชุมพลสมโภช) ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2427 เป็นต้นมา รวมเป็นเมืองอยู่ 10 ปี

พุทธศักราช 2431 อุปฮาดเมืองสุวรรณภูมิ ในฐานะผู้รักษาเมืองและกรมการเมืองมีใบบอกกล่าวโทษเมืองมหาสารคาม เมืองสุรินทร์ เมืองศรีสะเกษ ว่าแย่งชิงเขตแขวงเมืองสุวรรณภูมิ ไปขอตั้งเป็นเมืองขึ้น คือ เมืองมหาสารคาม ขอตั้งบ้านนาเลา เป็น เมืองวาปีปทุม เมืองสุรินทร์ ขอตั้งบ้านทัพค่ายเป็น เมืองชุมพลบุรี เมืองศรีสะเกษขอตั้งบ้านโนนหินกองเป็น เมืองราษีไศล ได้โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ข้าหลวงเมืองนครจำปาศักดิ์และข้าหลวงเมืองอุบลราชธานี ไต่สวนว่ากล่าวเรื่องนี้ แม้ว่าจะไต่สวนได้ความจริง แต่ก็รื้อถอนไม่ไหว เพราะเมืองทั้ง 3 นี้ ได้โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ตั้งเป็นเมืองขึ้นแก่เมืองทั้งสามมาหลายปีแล้ว จึงเป็นอันโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้คงเป็นเมืองขึ้นของทั้ง 3 เมืองตามเดิม

ต่อมาเมื่อวันที่ 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2480 ข้าหลวงประจำจังหวัดสุรินทร์ได้พิจารณาเห็นว่า บ้านเมืองมีความเจริญก้าวหน้าเป็นอันมาก การคมนาคมสะดวกขึ้น จึงกำหนดการเปลี่ยนแปลงการปกครองใหม่ โดยแยกตำบลพรหมเทพจากอำเภอชุมพลบุรีไปขึ้นต่ออำเภอท่าตูม ทำให้อำเภอชุมพลบุรีเป็นอำเภอเล็ก มีพลเมืองน้อย หาสมควรที่จะอยู่ในฐานะเป็นอำเภอไม่ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยุบอำเภอชุมพลบุรีเป็น กิ่งอำเภอชุมพลบุรี เมื่อวันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2480 และอยู่ในการปกครองของอำเภอท่าตูม

ต่อมาเห็นว่ากิ่งอำเภอชุมพลบุรีเป็นเมืองสงบ ไม่มีโจรผู้ร้ายชุกชุมเหมือนกับอำเภออื่น ๆ ประกอบกับประชาชนก็อยู่เป็นสุข อุดมสมบูรณ์ ประชาชนจากถิ่นอื่นก็อพยพเข้ามาทำกินมากขึ้นและตั้งถิ่นฐานมั่นคง สภาพทั่วไปเจริญขึ้นมาก จึงได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะกิ่งอำเภอเป็นอำเภอ เรียกว่า อำเภอชุมพลบุรี ตั้งแต่วันที่ 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอชุมพลบุรีตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอพยัคฆภูมิพิสัย (จังหวัดมหาสารคาม) และอำเภอเกษตรวิสัย (จังหวัดร้อยเอ็ด)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอท่าตูม
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอท่าตูม อำเภอสตึก และอำเภอแคนดง (จังหวัดบุรีรัมย์)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอแคนดง อำเภอคูเมือง และอำเภอพุทไธสง (จังหวัดบุรีรัมย์)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอชุมพลบุรีแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 9 ตำบล 122 หมู่บ้าน

1.

ชุมพลบุรี

(Chumphon Buri)

22 หมู่บ้าน

6.

เมืองบัว

(Mueang Bua)

16 หมู่บ้าน

2.

นาหนองไผ่

(Na Nong Phai)

19 หมู่บ้าน

7.

สระขุด

(Sa Khut)

11 หมู่บ้าน

3.

ไพรขลา

(Phrai Khla)

12 หมู่บ้าน

8.

กระเบื้อง

(Krabueang)

10 หมู่บ้าน

4.

ศรีณรงค์

(Si Narong)

13 หมู่บ้าน

9.

หนองเรือ

(Nong Ruea)

9 หมู่บ้าน

5.

ยะวึก

(Yawuek)

10 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอชุมพลบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลชุมพลบุรี ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลชุมพลบุรี
• เทศบาลตำบลทุ่งศรีชุมพล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมพลบุรี (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลชุมพลบุรี)
• เทศบาลตำบลสระขุด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระขุดทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลยะวึก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยะวึกทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลนาหนองไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาหนองไผ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลไพรขลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไพรขลาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลศรีณรงค์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีณรงค์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองบัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองบัวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกระเบื้อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกระเบื้องทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเรือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเรือทั้งตำบล