อำเภอเมืองบึงกาฬ

อำเภอเมืองบึงกาฬ
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Bueng Kan
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 222 ในเขตอำเภอเมืองบึงกาฬ
คำขวัญ:  สองนางศาลศักดิ์สิทธิ์ อิทธิฤทธิ์หลวงพ่อใหญ่ แหล่งน้ำใสหนองกุดทิง สุดใหญ่ยิ่งแข่งเรือยาว หาดทรายขาวเป็นสง่า น่าทัศนาแก่งอาฮง งามน้ำโขงที่บึงกาฬ สุขสำราญที่ได้ยล
แผนที่จังหวัดบึงกาฬ เน้นอำเภอเมืองบึงกาฬ
พิกัด: 18°21′24″N 103°39′6″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	บึงกาฬ
พื้นที่
• ทั้งหมด	791.9 ตร.กม. (305.8 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	92,920 คน
• ความหนาแน่น	117.34 คน/ตร.กม. (303.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	38000
รหัสภูมิศาสตร์	3801
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองบึงกาฬ ถนนหนองคาย-นครพนม (ถนนชยางกูร) ตำบลบึงกาฬ อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ 38000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

เมืองบึงกาฬ เป็นอำเภอซึ่งเป็นที่ตั้งของศูนย์กลางการบริหารราชการของจังหวัดบึงกาฬ มีสถานที่ท่องเที่ยวหลายแห่ง มีน้ำตก มีภูเขา เป็นอำเภอที่มีเขตพื้นที่ติดกับแม่น้ำโขง และอีกฝั่งตรงข้ามแม่น้ำโขงจะเป็นประเทศเพื่อนบ้าน (ลาว) มีการคมนาคมสะดวก

ประวัติ

ในอดีตอำเภอเมืองบึงกาฬ มีชื่อเดิมว่าบ้านบึงกาญจน์ มีฐานะเป็นตำบลขึ้นกับอำเภอไชยบุรีจังหวัดนครพนม ต่อมาได้มีการย้ายที่ว่าการอำเภอไชยบุรีมาตั้งที่บ้านบึงกาฬ คงชื่ออำเภอไชยบุรีตาม ขึ้นกับจังหวัดนครพนม จนกระทั่งปี พ.ศ. 2460 ได้ถูกโอนย้ายให้ขึ้นต่อจังหวัดหนองคาย และถูกเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น บึงกาฬ ในปี พ.ศ. 2482

ต่อมา ในปี พ.ศ. 2537 ได้มีการร้องขอให้จัดตั้งเป็นจังหวัดบึงกาฬ ตามข้อเสนอของนายสุเมธ พรมพันห่าว สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคเสรีธรรม จังหวัดหนองคาย โดยแยกพื้นที่อำเภอบึงกาฬ อำเภอปากคาด อำเภอโซ่พิสัย อำเภอพรเจริญ อำเภอเซกา อำเภอบึงโขงหลง อำเภอศรีวิไล และอำเภอบุ่งคล้า ออกจากจังหวัดหนองคาย แต่กระทรวงมหาดไทย ยังไม่มีแผนที่จะยกฐานะอำเภอบึงกาฬขึ้นเป็นจังหวัด เพราะการจัดตั้งจังหวัดใหม่เป็นการเพิ่มภาระด้านงบประมาณ อีกทั้งยังเป็นการเพิ่มกำลังคนภาครัฐซึ่งขัดมติคณะรัฐมนตรี

จนกระทั่ง เมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 ในการประชุมสภาผู้แทนราษฎร นายเทวฤทธิ์ นิกรเทศ ส.ส.สัดส่วน พรรคกิจสังคมได้ตั้งกระทู้ถามสดต่อนายกรัฐมนตรี เรื่องการจัดตั้งจังหวัดบึงกาฬ และทางกระทรวงมหาดไทยเห็นด้วย กำลังอยู่ในกระบวนการนำเข้าเสนอต่อที่ประชุม ครม. เพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบ ก่อนส่งเรื่องเข้ามาสู่สภาผู้แทนราษฎร เพื่อเสนอเป็นกฎหมายพ.ร.บ.จัดตั้งจังหวัดบึงกาฬ และในวันที่ 3 สิงหาคม ปีเดียวกัน คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบการจัดตั้งจังหวัดบึงกาฬ

เมื่อมีการจัดตั้งจังหวัดบึงกาฬขึ้นตามพระราชบัญญัติตั้งจังหวัดบึงกาฬ พ.ศ. 2554 อำเภอบึงกาฬจึงได้เปลี่ยนชื่อเป็น "อำเภอเมืองบึงกาฬ" โดยเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดบึงกาฬ ตามความในมาตรา 3 และ 4 แห่งพระราชบัญญัติดังกล่าว อันมีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2554 เป็นต้นไป

• วันที่ 25 มีนาคม 2459 โอนพื้นที่อำเภอไชยบุรี จังหวัดนครพนม ไปขึ้นกับจังหวัดหนองคาย
• วันที่ 20 สิงหาคม 2483 ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในอำเภอบึงกาฬ (1,2,3)
  • (1) โอนพื้นที่หมู่ 10 (ในขณะนั้น) ของตำบลเซกา ไปขึ้นตำบลซาง
  • (2) ตั้งตำบลท่ากกแดง แยกออกจากตำบลเซกา ตำบลซาง และตำบลดอนหญ้านาง
  • (3) ตั้งตำบลโคกก่อง แยกออกจากตำบลบึงกาฬ
• วันที่ 21 สิงหาคม 2488 โอนพื้นที่หมู่ 9 (ในขณะนั้น) ของตำบลชุมภูพร ไปตั้งเป็นหมู่ 9 ของตำบลโคกก่อง
• วันที่ 15 ตุลาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลบึงกาฬ ในท้องที่บางส่วนของตำบลบึงกาฬ
• วันที่ 18 พฤศจิกายน 2501 แยกพื้นที่ตำบลเซกา ตำบลดงบัง ตำบลซาง ตำบลโพธิ์หมากแข้ง และตำบลท่ากกแดง อำเภอบึงกาฬ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอเซกา ขึ้นกับอำเภอบึงกาฬ
• วันที่ 28 กรกฎาคม 2502 โอนพื้นที่หมู่ 9 (ในขณะนั้น) ของตำบลชุมภูพร ไปตั้งเป็นหมู่ 9 ของตำบลเซกา
• วันที่ 10 ธันวาคม 2502 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอเซกา อำเภอบึงกาฬ เป็น อำเภอเซกา
• วันที่ 28 พฤษภาคม 2511 ตั้งตำบลโนนสมบูรณ์ แยกออกจากตำบลบึงกาฬ และตั้งตำบลศรีชมภู แยกออกจากตำบลดอนหญ้านาง
• วันที่ 24 มิถุนายน 2518 ตั้งตำบลหนองเลิง แยกออกจากตำบลหนองเข็ง และตั้งตำบลหอคำ แยกออกจากตำบลหนองเข็ง
• วันที่ 16 ตุลาคม 2518 จัดตั้งนิคมสร้างตนเองโพนพิสัย ในท้องที่อำเภอบึงกาฬ และอำเภอโพนพิสัย
• วันที่ 23 พฤศจิกายน 2519 แยกพื้นที่ตำบลศรีชมภู และตำบลดอนหญ้านาง อำเภอบึงกาฬ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอพรเจริญ ขึ้นกับอำเภอบึงกาฬ
• วันที่ 31 ตุลาคม 2521 ตั้งตำบลนาสะแบง แยกออกจากตำบลชุมภูพร ตั้งตำบลนาสวรรค์ แยกออกจากตำบลโนนสมบูรณ์ และตั้งตำบลพรเจริญ แยกออกจากตำบลศรีชมภู
• วันที่ 23 ตุลาคม 2522 ตั้งตำบลไคสี แยกออกจากตำบลหนองเข็ง ตั้งตำบลโคกกว้าง แยกออกจากตำบลหนองเดิ่น และตั้งตำบลหนองหัวช้าง แยกออกจากตำบลดอนหญ้านาง
• วันที่ 13 กรกฎาคม 2524 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอพรเจริญ อำเภอบึงกาฬ เป็น อำเภอพรเจริญ
• วันที่ 9 สิงหาคม 2526 ตั้งตำบลศรีวิไล แยกออกจากตำบลชุมภูพร
• วันที่ 9 ตุลาคม 2527 ตั้งตำบลชัยพร แยกออกจากตำบลโคกก่อง
• วันที่ 10 ตุลาคม 2529 ตั้งตำบลนาแสง แยกออกจากตำบลนาสะแบง
• วันที่ 25 ธันวาคม 2530 แยกพื้นที่ตำบลศรีวิไล ตำบลชุมภูพร ตำบลนาแสง และตำบลนาสะแบง อำเภอบึงกาฬ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอศรีวิไล ขึ้นกับอำเภอบึงกาฬ
• วันที่ 21 ตุลาคม 2531 ตั้งตำบลวิศิษฐ์ แยกออกจากตำบลบึงกาฬ
• วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2533 จัดตั้งสุขาภิบาลศรีวิไล ในท้องที่บางส่วนของตำบลศรีวิไล
• วันที่ 17 สิงหาคม 2533 ตั้งตำบลบุ่งคล้า แยกออกจากตำบลหนองเดิ่น ตั้งตำบลคำนาดี แยกออกจากตำบลนาสวรรค์
• วันที่ 31 มกราคม 2534 แยกพื้นที่ตำบลบุ่งคล้า ตำบลหนองเดิ่น และตำบลโคกกว้าง อำเภอบึงกาฬ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอบุ่งคล้า ขึ้นกับอำเภอบึงกาฬ
• วันที่ 14 พฤษภาคม 2534 จัดตั้งศาลจังหวัดบึงกาฬ
• วันที่ 9 ตุลาคม 2535 ตั้งตำบลนาสิงห์ แยกออกจากตำบลศรีวิไล
• วันที่ 3 มิถุนายน 2537 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอศรีวิไล อำเภอบึงกาฬ เป็น อำเภอศรีวิไล
• วันที่ 14 พฤศจิกายน 2538 ตั้งตำบลโป่งเปือย แยกออกจากตำบลหนองเข็ง
• วันที่ 20 พฤศจิกายน 2539 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอบุ่งคล้า อำเภอบึงกาฬ เป็น อำเภอบุ่งคล้า
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลบึงกาฬ เป็นเทศบาลตำบลบึงกาฬ
• วันที่ 22 มีนาคม 2554 แยกพื้นที่อำเภอบึงกาฬ อำเภอเซกา อำเภอโซ่พิสัย อำเภอบุ่งคล้า อำเภอบึงโขงหลง อำเภอปากคาด อำเภอพรเจริญ และอำเภอศรีวิไล จังหวัดหนองคาย มาตั้งเป็น จังหวัดบึงกาฬ และเปลี่ยนชื่ออำเภอบึงกาฬ เป็นอำเภอเมืองบึงกาฬ
• วันที่ 16 มิถุนายน 2554 เปลี่ยนชื่อตำบลหนองเข็ง เป็นตำบลโนนสว่าง เนื่องจากมีชื่อซ้ำกับบ้านหนองเข็ง หมู่ที่ 3 ตำบลหอคำ ทำให้เกิดความสับสนในการประสานงาน และติดต่อราชการ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเมืองบึงกาฬมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับแขวงบอลิคำไซ (ประเทศลาว)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอบุ่งคล้า
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเซกา อำเภอศรีวิไล อำเภอพรเจริญ และอำเภอโซ่พิสัย
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอปากคาด

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเมืองบึงกาฬแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 12 ตำบล 131 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	บึงกาฬ	Bueng Kan	11	10,049
2.	โนนสมบูรณ์	Non Sombun	13	10,376
3.	โนนสว่าง	Non Sawang	11	6,896
4.	หอคำ	Ho Kham	14	7,265
5.	หนองเลิง	Nong Loeng	13	8,737
6.	โคกก่อง	Khok Kong	9	7,121
7.	นาสวรรค์	Na Sawan	9	7,813
8.	ไคสี	Khai Si	10	5,466
9.	ชัยพร	Chaiyaphon	13	8,339
10.	วิศิษฐ์	Wisit	13	10,278
11.	คำนาดี	Kham Na Di	8	5,265
12.	โป่งเปือย	Pong Pueai	7	5,307

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเมืองบึงกาฬประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจำนวน 11 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองบึงกาฬ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบึงกาฬและตำบลวิศิษฐ์ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลโนนสว่าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนสว่างทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหอคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหอคำทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลโคกก่อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกก่องทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลไคสี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไคสีทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหนองเลิง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเลิงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโนนสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนสมบูรณ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาสวรรค์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาสวรรค์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชัยพร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชัยพรทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคำนาดี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคำนาดีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโป่งเปือย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโป่งเปือยทั้งตำบล