สุมาเตี้ยม
| สุมาเตี้ยม (ซือหม่า โจ้ว) 司馬伷 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| อ๋องแห่งลองเอี๋ย (琅邪王 หลางหยาหวาง) | |||||||||
| ดำรงฐานันดรศักดิ์ | 5 ตุลาคม ค.ศ. 277 – 12 มิถุนายน ค.ศ. 283 | ||||||||
| ถัดไป | ซือหม่า จิ้น (司馬覲) | ||||||||
| อ๋องแห่งตงกว่าน (東莞王 ตงกว่านหวาง) | |||||||||
| ดำรงฐานันดรศักดิ์ | 9 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 – 4 ตุลาคม ค.ศ. 277 | ||||||||
| ประสูติ | ค.ศ. 227 | ||||||||
| สวรรคต | 12 มิถุนายน ค.ศ. 283 (56 พรรษา) | ||||||||
| คู่อภิเษก | จูเก่อชื่อ[a] (諸葛氏; สิ้นพระชนม์ ค.ศ. 304[b]) | ||||||||
| พระราชบุตร รายละเอียด |
| ||||||||
| |||||||||
| ราชวงศ์ | ราชตระกูลสุมา | ||||||||
| พระราชบิดา | สุมาอี้ | ||||||||
| พระราชมารดา | ฝูชื่อ (伏氏) | ||||||||
สุมาเตี้ยม[1] (ค.ศ. 227 – 12 มิถุนายน ค.ศ. 283[c]) มีชื่อในภาษาจีนกลางว่า ซือหม่า โจ้ว (จีน: 司馬伷; พินอิน: Sīmǎ Zhòu) ชื่อรอง จื่อเจียง (จีน: 子將; พินอิน: Zǐjiāng) เป็นที่รู้จักในสมัญญานามว่า อ๋องอู่แห่งลองเอี๋ย (琅琊武王 หลางหยาอู่หวาง) เป็นเจ้าชายและขุนพลของราชวงศ์จิ้นของจีน เดิมรับราชการในรัฐวุยก๊ก พระนัดดาของสุมาเตี้ยมคือซือหม่า รุ่ย (司馬睿) เป็นจักรพรรดิผู้ก่อตั้งราชวงศ์จิ้นตะวันออก
ประวัติในวุยก๊ก
[แก้]สุมาเตี้ยมเป็นบุตรชายของสุมาอี้ (司馬懿 ซือหม่า อี้) และฝูชื่อ (伏氏) อนุภรรยา สุมาเตี้ยมเป็นบุตรชายคนที่ 2 ของฝูชื่อ[d] สุมาเตี้ยมมีพี่ชายและน้องชายร่วมบิดามารดาทั้งหมด 3 คน ได้แก่ ซือหม่า เลี่ยง (司馬亮), ซือหม่า จิง (司馬京) และซือหม่า จฺวิ้น (司馬駿) สุมาเตี้ยมเริ่มรับราชการในฐานะนายทหารของรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊ก
สุมาเตี้ยมมีชื่อเสียงในเรื่องความสามารถตั้งแต่วัยเยาว์ และยังได้รับการนับถือเนื่องด้วยภูมิหลังครอบครัวด้วย เพราะตระกูลสุมาเป็นผู้ปกครองโดยพฤตินัยของวุยก๊กตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 249 (หลังอุบัติการณ์สุสานโกเบงเหลง) สุมาเตี้ยมรับราชการครั้งแรกในตำแหน่งขุนพลหนิงชั่ว (寧朔將軍 หนิงชั่วเจียงจฺวิน) และได้รับมอบหมายให้ดูแลความปลอดภัยให้ขุนนางวุยก๊กที่อาศัยในเงียบกุ๋น (鄴城 เย่เฉิง)
ในช่วงศักราชเจิ้งฉื่อ (正始; ค.ศ. 240-249) ในรัชสมัยของโจฮอง (曹芳 เฉา ฟาง) สุมาเตี้ยมได้รับการตั้งให้มีบรรดาศักดิ์เตงเฮาแห่งลำอั๋น (南安亭侯 หนานอานถิงโหว) ภายหลังสุมาเตี้ยมได้รับการเลื่อนตำแหน่งเป็นนายทหารม้ามหาดเล็ก (散騎常侍 ซานฉีฉางชื่อ) และได้เลื่อนบรรดาศักดิ์จากเฮา (侯 โหว) ระดับหมู่บ้านเป็นเฮาระดับตำบลว่า "ตงอู่เซียงโหว" (東武鄉侯)
ในเดือนเมษายน ค.ศ. 258 จูกัดเอี๋ยน (諸葛誕 จูเก่อ ต้าน) พ่อตาของสุมาเตี้ยมถูกสังหารหลังก่อกบฏไม่สำเร็จ จูเก่อชื่อ (諸葛氏) ภรรยาของสุมาเตี้ยมและบุตรสาวของจูกัดเอี๋ยนได้รับการละเว้นโทษ[e] ในขณะที่ญาติคนอื่น ๆ ของจูกัดเอี๋ยนถูกสังหาร
ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 260 โจมอ (曹髦 เฉา เหมา) จักรพรรดิวุยก๊กทรงพยายามยึดอำนาจคืนจากตระกูลสุมาโดยการก่อรัฐประหารเพื่อโค่นอำนาจผู้สำเร็จราชกานแทนพระองค์สุมาเจียว (พี่ชายต่างมารดาของสุมาเตี้ยม) ในเวลานั้นสุมาเตี้ยมดำรงตำแหน่งนายกองพันทหารม้าประจำการ (屯騎校尉 ถุนฉีเซี่ยวเว่ย์) ได้นำกำลังพลมาสกัดโจมอ แต่ทหารของสุมาเตี้ยมแตกกระเจิงไปด้วยความหวาดกลัวเมื่อโจมอทรงตะโกนใส่[4] ท้ายที่สุดโจมอถูกปลงพระชนม์ด้วยฝีมือของเซงเจ (成濟 เฉิง จี้) ผู้ใต้บังคับบัญชาของกาอุ้น (賈充 เจี่ย ชง) ที่ปรึกษาของสุมาเจียว
เมื่อ ค.ศ. 263 ในรัชสมัยของโจฮวน (曹奐 เฉา ฮฺว่าน) สุมาเตี้ยมได้รับการแต่งตั้งเป็นขุนพลขวา (右將軍 โย่วเจียงจฺวิน) และข้าหลวงมณฑล (刺史 ชื่อฉื่อ) ของมณฑลกุนจิ๋ว (兗州 เหยี่ยนโจว) หนึ่งปีต่อมา หลังสุมาเจียวฟื้นฟูระบบบรรดาศักดิ์ห้าขั้นที่เคยถูกยกเลิกไป สุมาเตี้ยมได้รับการตั้งให้มีบรรดาศักดิ์เป็นปั๋วแห่งลำพี้ (南皮伯 หนานผีปั๋ว) และยังได้รับการแต่งตั้งเป็นขุนพลโจมตีอนารยชน (征虜將軍 เจิงหลู่เจียงจฺวิน) และได้รับอาญาสิทธิ์
พระประวัติในยุคราชวงศ์จิ้น
[แก้]ในวันที่ 8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 ไม่กี่เดือนหลังการเสียชีวิตของสุมาเจียว สุมาเอี๋ยน (司馬炎 ซือหม่า เหยียน) บุตรชายของสุมาเจียวชิงบัลลังก์จากโจฮวนและก่อตั้งราชวงศ์จิ้นแทนที่รัฐวุยก๊ก โดยตัวสุมาเอี๋ยนขึ้นเป็นจักรพรรดิพระองค์ใหม่ หนึ่งวันหลังการขึ้นครองราชย์[f] จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนทรงแต่งตั้งสุมาเตี้ยมผู้เป็นพระปิตุลา (อา) ของพระองค์เป็นอ๋องแห่งตงกว่าน (東莞王 ตงกว่านหวาง) มีศักดินา 10,600 ครัวเรือน พระองค์ยังทรงอนุญาตให้อ๋องทุกพระองค์สามารถแต่งตั้งนายอำเภอสำหรับอำเภอในเขตศักดินาของตนเอง สุมาเตี้ยมทรงถวายฎีกาเพื่อขอยกเลิกเอกสิทธิ์นี้ แต่จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนทรงปฏิเสธ
ในวันที่ 17 มีนาคม ค.ศ. 268[6] จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนทรงแต่งตั้งสุมาเตี้ยมเป็นรองราชเลขาธิการฝ่ายขวา (尚書右僕射 ช่างชูโย่วผูเช่อ) และขุนพลสงบทัพ (撫軍將軍 ฝู่จฺวินเจียงจฺวิน)
ประมาณเดือนเมษายน ค.ศ. 269[g] จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนทรงแต่งตั้งสุมาเตี้ยมเป็นมหาขุนพลพิทักษ์ภาคตะวันออก (鎮東大將軍 เจิ้นตงต้าเจียงจฺวิน) และพระราชทานอาญาสิทธิ์ให้กำกับดูแลราชการทหารในมณฑลชีจิ๋ว (徐州 สฺวีโจว) แทนที่อุยก๋วน (衛瓘 เว่ย์ กว้าน) ในช่วงเวลาที่สุมาเตี้ยมดำรงตำแหน่ง สุมาเตี้ยมทรงปลูกฝังวินัยที่ดีในหมู่กำลังพลและทรงได้รับความนับถืออย่างสูงในหมู่กำลังพล เหล่าผู้นำทางการทหารของง่อก๊กที่เป็นรัฐอริของราชวงศ์จิ้นต่างเฝ้าระวังสุมาเตี้ยมอย่างมาก
ในวันที่ 5 ตุลาคม ค.ศ. 277[h] จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนทรงรับฟังข้อเสนอของเสนาบดี (และอาเขย[i]) หยาง เหยา (楊珧) และเริ่มการปรับเปลี่ยนตำแหน่งอ๋องและเขตศักดินา สุมาเตี้ยมทรงประทับอยู่ในมณฑลชีจิ๋วในเวลานั้น สุมาเตี้ยมทรงแต่งตั้งให้สุมาเตี้ยมเป็นอ๋องแห่งลองเอี๋ย (琅邪王 หลางหยาหวาง) ขณะเดียวกันก็ทรงอนุญาตให้สุมาเตี้ยมยังคงครอบครองเขตศักดินาเดิมในเมืองตงกว่าน เขตศักดินาของสุมาเจี้ยมจึงประกอบด้วยพื้นที่ของทั้งเมืองตงกว่านและลองเอี๋ย
ช่วงปลาย ค.ศ. 279 สุมาเตี้ยมเข้าร่วมในการศึกที่ราชวงศ์จิ้นรบกับง่อก๊ก และนำกำลังพลหลายพันนายเข้าโจมตีจุดยุทธศาสตร์ของง่อก๊กที่อิต๋ง (塗中 ถูจง)
ในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 280 ซุนโฮ (孫皓 ซุน เฮ่า) จักรพรรดิองค์สุดท้ายของง่อก๊กยอมจำนนต่อราชวงศ์จิ้น แผ่นดินจีนจึงรวมเป็นหนึ่งเดียวภายใต้การปกครองของราชวงศ์จิ้น จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนทรงตอบแทนความดีความชอบของสุมาเตี้ยมในการศึกโดยทรงแต่งตั้งโอรส 2 พระองค์ของสุมาเตี้ยมให้เป็นเตงเฮา (亭侯 ถิงโหว) หรือเฮาระดับหมู่บ้าน แต่ละพระองค์ได้ศักดินา 3,000 ครัวเรือน นอกจากนี้ยังพระราชทานผ้าไหม 6,000 พับให้กับสุมาเตี้ยม ไม่กี่เดือนต่อมา สุมาเตี้ยมทรงได้รับมอบหมายให้กำกับดูแลราชการทหารในมณฑลเฉงจิ๋ว (青州 ชิงโจว) และได้รับตำแหน่งเพิ่มเติมเป็นขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง) ต่อมาพระองค์ทรงได้เลื่อนตำแหน่งเป็นมหาขุนพล (大將軍 ต้าเจียงจฺวิน) และทรงได้รับอนุญาตให้ก่อตั้งสำนักบริหารของพระองค์เอง
เมื่อสุมาเตี้ยมประชวรหนักเมื่อ ค.ศ. 283 จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนพระราชทานของกำนัลจำนวนมากให้กับครอบครัวของสุมาเตี้ยม และยังส่งขุนนางมาเยี่ยมพระองค์เพื่อถามอาการ สุมาเตี้ยมสิ้นพระชนม์ในเดือนมิถุนายนปีนั้นขณะมีพระชนอายุ 57 พรรษา (ตามการนับอายุแบบเอเชียตะวันออก) จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนพระราชทานสมัญญานามว่า "อู่หฺวาง" (武王) ก่อนที่สุมาเตี้ยมจะสิ้นพระชนม์ พระองค์ทรงขอให้ฝังพระศพของพระองค์เคียงข้างพระมารดาคือฝูชื่อ และให้แบ่งเขตศักดินาของพระองค์ให้กับโอรส 4 องค์ ได้แก่ ซือหม่า จิ้น (司馬覲), ซือหม่า ต้าน (司馬澹), ซือหม่า เหยา (司馬繇) และซือหมา ฉุ่ย (司馬漼) จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนทรงอนุมัติคำขอของสุมาเตี้ยม ในบรรดาโอรส 4 องค์ของสุมาเตี้ยม ซือหม่า จิ้น[j] ผู้เป็นโอรสองค์โตได้สืบทอดฐานันดรศักดิ์อ๋องแห่งลองเอี๋ยถัดจากพระบิดา
ดูเพิ่ม
[แก้]หมายเหตุ
[แก้]- ↑ บุตรสาวของจูกัดเอี๋ยน (諸葛誕 จูเก่อ ต้าน) และพี่สาวของจูกัดเจ้ง (諸葛靚 จูเก่อ จิ้ง)
- ↑ ซือหม่า เหยา (司馬繇) พระโอรสของสุมาเตี้ยมและจูเก่อชื่ออยู่ที่เงียบกุ๋น (鄴城 เย่เฉิง) ในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 304 เพื่อดูแลงานพระศพของพระมารดา ที่เงียบกุ๋นพระองค์ทรงทำให้ซือหมา อิ่ง (司馬穎) อ๋องแห่งเซงโต๋ (成都王 เฉิงตูหวาง) ซึ่งประจำการอยู่ที่เงียบกุ๋นไม่พอพระทัย ภายหลังซือหม่า เหยาทรงถูกจับกุมและถูกสำเร็จโทษในเดือนกันยายนในปีเดียวกัน
- ↑ บทพระราชประวัติสุมาเอี๋ยนในจิ้นชูระบุว่าสุมาเตี้ยมสิ้นพระชนม์ในวันจี่ไฮ่ (己亥) ในเดือน 5 ของศักราชไท่คาง (太康) ปีที่ 4 เทียบได้กับวันที่ 12 มิถุนายน ค.ศ. 283 ในปฏิทินจูเลียส[2]
- ↑ จิ้นชู เล่มที่ 38 บันทึกลำดับตามอายุของบุตรชาย 4 คนของฝูชื่อ[3]
- ↑ เหตุผลหนึ่งที่จูเก่อชื่อได้รับการละเว้นโทษอาจะเป็นเพราะซือหม่า จิ้น (司馬覲) บุตรชายคนโตของสุมาเตี้ยมและจูเก่อชื่อมีอายุประมาณ 2 ปีในเวลานั้น และจูเก่อชื่ออาจกำลังตั้งครรภ์บุตรชายคนที่ 2 คือซือหม่า ต้าน (司馬澹) บทพระประวัติซือหม่า จิ้นในจิ้นชูบันทึกว่าซือหม่า จิ้นสิ้นพระชนม์ขณะพระชนมายุ 35 พรรษา (ตามการนับอายุแบบเอเชียตะวันออก) เมื่อ ค.ศ. 290 หรือศักราชไท่ซี (太熙) ปีที่ 1
- ↑ บทพระราชประวัติสุมาเอี๋ยนในจิ้นชูระบุว่าสุมาเอี๋ยนทรงขึ้นครองราชย์ในวันปิ่งอิ๋น (丙寅) ในเดือน 12 ของศักราชไท่ฉื่อ (泰始) ปีที่ 1 เทียบได้กับวันที่ 8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 ในปฏิทินจูเลียส ในวันถัดมาคือติงเหม่า (丁卯) พระองค์ทรงแต่งตั้งให้สุมาเตี้ยมเป็นอ๋องแห่งตงกว่าน[5] จือจื้อทงเจี้ยน เล่มที่ 79 บันทึกวันที่เดียวกันของสองเหตุการณ์นี้
- ↑ บทพระราชประวัติสุมาเอี๋ยนในจิ้นชูบันทึกว่าสุมาเตี้ยมได้รับการแต่งตั้งเป็นมหาขุนพลพิทักษ์ภาคตะวันออกในวันเหรินอิ๋น (壬寅) ในเดือน 2 ของศักราชไท่ฉื่อ (泰始) ปีที่ 5 แต่ไม่มีวันเหรินอิ๋นในเดือนนั้น เดือนนี้เทียบได้กับช่วงเวลาระหว่างวันที่ 20 มีนาคมถึง 18 เมษายน ค.ศ. 269 ในปฏิทินจูเลียส[7] จือจื้อทงเจี้ยน เล่มที่ 79 บันทึกว่าเหตุการณ์นี้เกิดในวันเหรินอิ๋นแต่ไม่ระบุเดือน วันเหรินอิ๋นของเดือน 3 ของปีนั้นเทียบได้กับวันที่ 29 เมษายน ค.ศ. 269
- ↑ บทพระราชประวัติสุมาเอี๋ยนในจิ้นชูระบุว่าการสับเปลี่ยนเขตศักดินาเกิดขึ้นในวันกุ่ยไฮ่ (癸亥) ในเดือน 8 ของศักราชเสียนหนิง (咸宁) ปีที่ 3 เทียบได้กับวันที่ 5 ตุลาคม ค.ศ. 277 ในปฏิทินจูเลียน[8] จือจื้อทงเจี้ยน เล่มที่ 80 บันทึกวันที่เดียวกันของเหตุการณ์นี้
- ↑ หยาง เหยาเป็นน้องชายของหยาง จฺวิ้น (楊駿) จึงเป็นอาของหยาง จื่อ (楊芷) จักรพรรดินีพระองค์ที่ 2 ของจักรพรรดิสุมาเอี๋ยน
- ↑ ซือหม่า จิ้นเป็นพระบิดาของซือหม่า รุ่ย (司馬睿) จักรพรรดิผู้ก่อตั้งราชวงศ์จิ้นตะวันออก
อ้างอิง
[แก้]- ↑ ("พระเจ้าสุมาเอี๋ยนแจ้งในหนังสือดังนั้น ก็ตั้งให้เตาอี้เปนที่ไตโต๋ก๊กคุมทหารสิบหมื่น เปนแม่ทัพยกออกมาเมืองกังเหลงแลให้ตีเอาเมืองกังตั๋ง แล้วให้สุมาเตี้ยมเจ้าเมืองหลงเสียคุมทหารห้าหมื่นยกไปทางอิต๋ง ให้อองหุยคุมทหารห้าหมื่นยกไปทางอัวกั๋ง ให้อ๋องหยงคุมทหารห้าหมื่นยกไปทางบูเฉียง ให้ห่อหุนถือพลทหารห้าหมื่นยกไปทางแฮเค้ากำหนดให้อยู่ในบังคับบัญชาเตาอี้สิ้นทุกหมวดทุกกอง จึงเกณฑ์ให้องโยยกับตงปีนคุมเรือสำหรับจะข้ามส่งทแกล้วทหารทั้งปวง") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๗". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ May 23, 2025.
- ↑ [(太康四年)五月己亥，大将军、琅邪王伷薨。] จิ้นชู เล่มที่ 03. จือจื้อทงเจี้ยน เล่มที่ 81 บันทึกวันที่เสียชีวิตเดียวกันนี้
- ↑ (伏夫人生汝南文成王亮、琅邪武王伷、清惠亭侯京、扶风武王骏...) จิ้นชู เล่มที่ 38.
- ↑ (文王弟屯骑校尉伷入，遇帝于东止车门，左右呵之，伷众奔走。) อรรถาธิบายจากฮั่นจิ้นชุนชิวในสามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
- ↑ (泰始元年冬十二月丙寅，设坛于南郊，...于是大赦，改元......丁卯,....伷为东莞王，...) จิ้นชู เล่มที่ 3.
- ↑ ([泰始四年]二月...甲寅...东莞王伷为尚书右仆射。) จิ้นชู เล่มที่ 3.
- ↑ ([泰始五年]二月...壬寅, ....东莞王伷镇东大将军、都督徐州诸军事.) จิ้นชู เล่มที่ 3.
- ↑ [(咸宁三年)八月癸亥，徙扶风王亮为汝南王，东莞王伷为琅邪王，汝阴王骏为扶风王，琅邪王伦为赵王，渤海王辅为太原王，太原王颙为河间王，北海王陵为任城王，陈王斌为西河王，汝南王柬为南阳王，济南王耽为中山王，河间王威为章武王。立皇子玮为始平王，允为濮阳王，该为新都王，遐为清河王，巨平侯羊祜为南城侯。] จิ้นชู เล่มที่ 3.
บรรณานุกรม
[แก้]- ตันซิ่ว (คริสต์ศตวรรษที่ 3). สามก๊กจี่ (ซานกั๋วจื้อ).
- ฝาง เสฺวียนหลิง (ed.) (648). จิ้นชู.
- เผย์ ซงจือ (คริสต์ศตวรรษที่ 5). อรรถาธิบายสามก๊กจี่ (ซานกั๋วจื้อจู้).
- ซือหม่า กวาง (1084). จือจื้อทงเจี้ยน.