สามราชาห้าจักรพรรดิ

ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิ
ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิ; 三皇五帝
	ป. 2852 ปีก่อนคริสตกาล–ป. 2070 ปีก่อนคริสตกาล
สถานะ	Legendary Kingdom
เมืองหลวง	Qufu
ภาษาทั่วไป	จีนโบราณ, Sinitic Languages
การปกครอง	ราชาธิปไตยแบบเผ่าชน, เผ่าโคตรตระกูล
ตี้
• 2698 ปีก่อนคริสตกาล–2598 ปีก่อนคริสตกาล	จักรพรรดิเหลือง
• 2514 ปีก่อนคริสตกาล–2436 ปีก่อนคริสตกาล	Zhuanxu
• 2436 ปีก่อนคริสตกาล–2366 ปีก่อนคริสตกาล	Kù
• 2366 ปีก่อนคริสตกาล–2358 ปีก่อนคริสตกาล	Zhì
• 2356 ปีก่อนคริสตกาล–2255 ปีก่อนคริสตกาล	Yáo
• 2255 ปีก่อนคริสตกาล–2208 ปีก่อนคริสตกาล	Shùn
ประวัติศาสตร์
• ก่อตั้ง	ป. 2852 ปีก่อนคริสตกาล
• สิ้นสุด	ป. 2070 ปีก่อนคริสตกาล
ก่อนหน้า	ถัดไป
	วัฒนธรรมยุคหินใหม่ของจีน
Xia dynasty

ประวัติศาสตร์จีน
ยุคโบราณ
สามราชาห้าจักรพรรดิ
ราชวงศ์เซี่ย 2100–1600 BCE
ราชวงศ์ชาง 1600–1046 BCE
ราชวงศ์โจว 1045–256 BCE
ราชวงศ์โจวตะวันตก 1046–771 BCE
ราชวงศ์โจวตะวันออก 771–256 BCE ยุควสันตสารท ยุครณรัฐ
ยุคจักรวรรดิ
ราชวงศ์ฉิน 221 BCE–206 BCE
ราชวงศ์ฮั่น 206 BCE–220 CE
ราชวงศ์ฮั่นตะวันตก
ราชวงศ์ซิน
ราชวงศ์ฮั่นตะวันออก
ยุคสามก๊ก 220–280
เว่ย์ ฉู่ และ อู๋
ราชวงศ์จิ้น 265–420
จิ้นตะวันตก	ยุคห้าชนเผ่า สิบหกรัฐ 304–439
จิ้นตะวันออก	ยุคห้าชนเผ่า สิบหกรัฐ 304–439
ราชวงศ์เหนือ-ใต้ 420–589
ราชวงศ์สุย 581–618
ราชวงศ์ถัง 618–690, 705–907
ราชวงศ์อู่โจว 690–705
ยุคห้าวงศ์สิบรัฐ 907–960	ราชวงศ์เหลียว 907–1125

ราชวงศ์ซ่ง 960–1279
ราชวงศ์ซ่งเหนือ		เซี่ยตะวันตก
ราชวงศ์ซ่งใต้	จิน
ราชวงศ์หยวน 1271–1368
ราชวงศ์หมิง 1368–1644
ราชวงศ์จินยุคหลัง 1616–1636
ราชวงศ์ชิง 1636–1912
ยุคใหม่
สาธารณรัฐจีน (บนแผ่นดินใหญ่) 1912–1949
สาธารณรัฐประชาชนจีน (จีนแผ่นดินใหญ่) 1949–ปัจจุบัน	สาธารณรัฐจีน (ไต้หวัน) 1949–ปัจจุบัน
บทความที่เกี่ยวข้อง Chinese historiography Timeline of Chinese history Dynasties in Chinese history Linguistic history Art history Economic history Education history Science and technology history Legal history Media history Military history Naval history
กล่องนี้: ดู คุย แก้

สามราชาห้าจักรพรรดิ (จีน: 三皇五帝; พินอิน: Sānhuáng Wǔdì; อังกฤษ: Three Sovereigns and Five Emperors) เป็นกลุ่มบุคคลหรือเทวดาซึ่งตำนานกล่าวว่า ปกครองภาคเหนือของจีนโบราณ

สามราชามาก่อนห้าจักรพรรดิ และห้าจักรพรรดินั้นมีผู้กำหนดว่า ปกครองอยู่ในราว 2852–2070 ปีก่อนคริสตกาล ปัจจุบัน อาจถือว่า บุคคลเหล่านี้เป็นวีรบุรุษทางวัฒนธรรม (culture hero)^[1]

ว่ากันว่า ราชาทั้งสามเป็นเทพหรือกึ่งเทพซึ่งสร้างความเป็นอยู่ที่ดีและอบรบสั่งสอนวิชาความรู้ต่าง ๆ ให้แก่ผู้คน^[2] เช่น สอนให้ใช้ไฟ สอนปลูกสร้างบ้านเรือน สอนทำเรือกสวนไร่นา ค้นพบหยูกยา รวมถึงจัดตั้งปฏิทินและอักษรจีน ส่วนมเหสีของราชาบางองค์ก็ว่า เป็นผู้คิดค้นวัฒนธรรมเกี่ยวกับผ้าไหม ส่วนจักรพรรดิทั้งห้าก็ว่า เป็นปราชญ์ตัวอย่างซึ่งมีคุณธรรมล้ำเลิศ มีอายุยืนยาว ปกครองผู้คนให้สงบร่มเย็น เอกสารจีนโบราณยังระบุว่า สามราชาและห้าจักรพรรดิมีลักษณะพิเศษต่าง ๆ กันออกไป^[3]

ยุคสมัยของสามราชาห้าจักรพรรดิอาจเป็นตำนานมากกว่าเรื่องจริง แต่เอกสารบางฉบับและการตีความใหม่ในบางแง่เห็นว่า ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมาก่อนยุคราชวงศ์เซี่ย (ซึ่งเป็นยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไม่มีตัวอักษร และปรากฏแต่ในบันทึกสมัยหลังมากแล้ว)^[3]

คำว่า "หฺวังตี้" (皇帝) ซึ่งปัจจุบันแปลกันว่า "จักรพรรดิ" (emperor) นั้นก็มีที่มาจากคำว่า "หฺวัง" (ราชา) และ "ตี้" (จักรพรรดิ) อันเป็นคำเรียกกลุ่มสามราชาห้าจักรพรรดินี้ ผู้ใช้คำว่า "หฺวังตี้" เป็นบุคคลแรก คือ ฉินฉื่อหฺวังตี้ (秦始皇帝; "ปฐมจักรพรรดิฉิน") แห่งรัฐฉิน (秦国)

รายชื่อ[แก้]

เอกสารโบราณระบุองค์ประกอบของสามราชาห้าจักรพรรดิไว้ต่างกันไป^[4] เอกสารส่วนใหญ่เขียนในสมัยหลังยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมากแล้ว บางฉบับก็หลายร้อยปี บางฉบับเป็นพันปี และมักสร้างขึ้นจากความต้องการของผู้ปกครองในสมัยนั้น ๆ ที่ประสงค์จะแสดงว่า ตนสืบสายมาจากวีรบุรุษในตำนาน มากกว่าจะแสดงข้อเท็จจริงทางประวัติ เนื้อหาจึงมักเป็นไปในเชิงนิทานหรือตำนาน^[5]

แม้เรียกว่า "สามราชา" แต่บุคคลที่เอกสารต่าง ๆ ระบุว่า เป็นสามราชา มีถึงสิบเอ็ดคน คือ ก้งกง (共工), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จู้หรง (祝融), เฉินหนง (神農), ซุ่ยเหริน (燧人), ตี้หฺวัง (地皇; "เจ้าโลก"), เทียนหฺวัง (天皇; "เจ้าฟ้า"), ไท่หฺวัง (泰皇; "เจ้าใหญ่"), นฺหวี่วา (女媧), ฝูซี (伏羲), และเหรินหฺวัง (人皇; "เจ้าคน")

ส่วนที่เรียกว่า "ห้าจักรพรรดิ" มีแปดคน คือ คู่ (嚳), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จฺวันซฺวี (顓頊), เฉ่าเฮ่า (少昊), ชุ่น (舜), ไท่เฮ่า (太昊), หยาน (炎), และเหยา (堯)

เอกสาร	สามราชา	ห้าจักรพรรดิ
ฉื่อจี้ (史記) ของซือหม่า เชียน (司馬遷)^[4]	เทียนหฺวัง หรือฝูซี ตี้หฺวัง หรือนฺหวี่วา ไท่หฺวัง หรือเฉินหนง	จักรพรรดิเหลือง จฺวันซฺวี คู่ เหยา ชุ่น
ตี้หวังชื่อซี่ (帝王世系)^[4]	ฝูซี เฉินหนง จักรพรรดิเหลือง	เฉ่าเฮ่า จฺวันซฺวี คู่ เหยา ชุ่น
ชื่อเปิ่น (世本)^[4]	ฝูซี เฉินหนง จักรพรรดิเหลือง
ไป๋หู่ทงอี้ (白虎通義)^[4]	ฝูซี เฉินหนง จู้หรง หรือซุ่ยเหริน
เฟิงสูทงอี้ (風俗通義)^[4]	ฝูซี นฺหวี่วา เฉินหนง
อี้เหวินเล่ย์จฺวี่ (藝文類聚)^[4]	เทียนหฺวัง ตี้หฺวัง เหรินหฺวัง
ทงเจี้ยนไว่จี้ (通鑑外紀)	ฝูซี เฉินหนง ก้งกง
ชุนชิว-ยฺวิ่นโต้วชู (春秋運斗樞) ชุนชิว-ยฺเหวียนมิ่งเปา (春秋元命苞)	ฝูซี นฺหวี่วา เฉินหนง
ช่างชูต้าฉวน (尚書大傳)	ฝูซี นฺหวี่วา ซุ่ยเหริน
ตี้หวังชื่อจี้ (帝王世紀)	ฝูซี เฉินหนง จักรพรรดิเหลือง
อี้จิง (易經)^[4]		ไท่เฮ่า หยาน จักรพรรดิเหลือง เหยา ชุ่น
เฉียนฟูลุ่น (潛夫論)^[6]		ไท่เฮ่า หยาน จักรพรรดิเหลือง เฉ่าเฮ่า จฺวันซฺวี
จือจื้อทงเจี้ยนไว่จี้ (資治通鑒外紀)^[6]		จักรพรรดิเหลือง เฉ่าเฮ่า จฺวันซฺวี คู่ เหยา

แผนผังการสืบสกุลของห้าจักรพรรดิ[แก้]

แผนผัง

(1)
จักรพรรดิเหลือง
(黄帝)^[7]

(2)
เฉ่าเฮ่า
(少昊)

ชางอี้
(昌意)

เจี่ยวจี๋
(蟜極)

(3)
จฺวันซฺวี
(顓頊)

(4)
คู่
(嚳)

ฉฺยงฉาน
(窮蟬)

กู่แห่งฉู่
(古蜀王)

□

เชิง
(称)

เถาอู้
(梼杌)

หวังเหลี่ยง
(魍魉)

(5)
จื้อ
(挚)

เซี่ย
(契)

(6)
เหยา
(堯)

โฮ่วจี้
(后稷)

จิ้ง
(敬康)

□

เหล่าถง
(老童)

ตันจู
(丹朱)

จฺวี้ว่าง
(句望)

□

จู้หรง
(祝融)

อู๋หุย
(吳回)

เฉียวหนิว
(橋牛)

กุ่น
(鯀)

กู๋โส่ว
(瞽叟)

(8)
ยฺหวี่
(禹)

ลู่จง
(陸終)

เอ๋อหฺวัง
(娥皇)

(7)
ชุ่น
舜

นฺหวี่อิง
(女英)

คุนอู๋
(昆吾)

เชินหู
(參胡)

เผิงจู่
(彭祖)

ฮุ่ยเหริน
(會人)

จี้เหลียน
(季連)

?เฉา
(?曹)

ชางจฺวิน
(商均)

รูป[แก้]

อ้างอิง[แก้]

↑ Hucker, Charles (1995). China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture. Stanford University Press. p. 22. ISBN 9780804723534.
↑ Eliade, Mircea; Adams, Charles J., บ.ก. (1987). The Encyclopedia of religion. 9, Liu-Mith. Macmillan. p. 133. Missing or empty |title= (help)
↑ ^3.0 ^3.1 Morton, W. Scott; Lewis, Charlton M. (2005). China: its history and culture. McGraw-Hill. p. 14. ISBN 978-0-07-141279-7.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 ^4.4 ^4.5 ^4.6 ^4.7 劉煒 (2002). 中华文明传真 [Chinese civilization in a new light]. Commercial press publishing. p. 142. ISBN 962-07-5314-3.
↑ Soothill, William Edward; Hosie, Dorothea Lady; Hudson, G. F. (2002). The Hall of Light: A Study of Early Chinese Kingship. James Clarke & Co. pp. 146–. ISBN 978-0-227-17123-3.
↑ ^6.0 ^6.1 Ulrich Theobald. "Sanhuang wudi 三皇五帝, the Three Augusts and Five Emperors". ChinaKnowledge.de.
↑ Sima Qian, Records of the Grand Historian

จักรพรรดิตามราชวงศ์จีน

[clight2-1] Hucker, Charles (1995). China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture. Stanford University Press. p. 22. ISBN 9780804723534.

[2] Eliade, Mircea; Adams, Charles J., บ.ก. (1987). The Encyclopedia of religion. 9, Liu-Mith. Macmillan. p. 133. Missing or empty |title= (help)

[Mor-3] 3.0 ^3.1 Morton, W. Scott; Lewis, Charlton M. (2005). China: its history and culture. McGraw-Hill. p. 14. ISBN 978-0-07-141279-7.

[clight1-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 ^4.4 ^4.5 ^4.6 ^4.7 劉煒 (2002). 中华文明传真 [Chinese civilization in a new light]. Commercial press publishing. p. 142. ISBN 962-07-5314-3.

[SoothillHosie2002-5] Soothill, William Edward; Hosie, Dorothea Lady; Hudson, G. F. (2002). The Hall of Light: A Study of Early Chinese Kingship. James Clarke & Co. pp. 146–. ISBN 978-0-227-17123-3.

[cn1-6] 6.0 ^6.1 Ulrich Theobald. "Sanhuang wudi 三皇五帝, the Three Augusts and Five Emperors". ChinaKnowledge.de.

[7] Sima Qian, Records of the Grand Historian

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Languages

รายชื่อ[แก้]

แผนผังการสืบสกุลของห้าจักรพรรดิ[แก้]

รูป[แก้]

อ้างอิง[แก้]