สามราชาห้าจักรพรรดิ
ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ป. 3162 ปีก่อนคริสตกาล–ป. 2070 ปีก่อนคริสตกาล | |||||||||
 | |||||||||
| สถานะ | อาณาจักรในตำนาน | ||||||||
| เมืองหลวง | ชฺวีฟู่ | ||||||||
| ภาษาทั่วไป | จีนเก่า, กลุ่มภาษาจีน | ||||||||
| การปกครอง | ราชาธิปไตยแบบหัวหน้าเผ่า | ||||||||
| ตี้ | |||||||||
• 2698–2598 ปีก่อนคริสตกาล | หวง | ||||||||
• 2514–2436 ปีก่อนคริสตกาล | จฺวันซฺวี | ||||||||
• 2436–2366 ปีก่อนคริสตกาล | คู่ | ||||||||
• 2366–2358 ปีก่อนคริสตกาล | จื้อ | ||||||||
• 2356–2255 ปีก่อนคริสตกาล | เหยา | ||||||||
• 2255–2208 ปีก่อนคริสตกาล | ชุ่น | ||||||||
| ประวัติศาสตร์ | |||||||||
• ก่อตั้ง | ป. 3162 ปีก่อนคริสตกาล | ||||||||
• สิ้นสุด | ป. 2070 ปีก่อนคริสตกาล | ||||||||
| |||||||||
| สามราชาห้าจักรพรรดิ | |||||||||||||||
| ภาษาจีน | 三皇五帝 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ความหมายตามตัวอักษร | สามราชาห้าจักรพรรดิ | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
 | |||
|---|---|---|---|
| สมัยโบราณ | |||
| ยุคหินใหม่ ประมาณ 8500 – ประมาณ 2070 BCE | |||
| เซี่ย ประมาณ 2070 – ประมาณ 1600 BCE | |||
| ชาง ประมาณ 1600 – ประมาณ 1046 BCE | |||
| โจว ประมาณ 1046 – 256 BCE | |||
| โจวตะวันตก | |||
| โจวตะวันออก | |||
| วสันตสารท | |||
| รณรัฐ | |||
| สมัยจักรวรรดิ | |||
| ฉิน 221–207 BCE | |||
| ฮั่น 202 BCE – 220 CE | |||
| ฮั่นตะวันตก | |||
| ซิน | |||
| ฮั่นตะวันออก | |||
| ยุคสามก๊ก 220–280 | |||
| เว่ย์, ฉู่ และอู๋ | |||
| จิ้น 266–420 | |||
| จิ้นตะวันตก | |||
| จิ้นตะวันออก | สิบหกรัฐ | ||
| ราชวงศ์เหนือ-ใต้ 420–589 | |||
| สุย 581–618 | |||
| ถัง 618–907 | |||
| ห้าวงศ์สิบรัฐ 907–979 |
เหลียว 916–1125 เซี่ยตะวันตก 1038–1227 จิน 1115–1234 | ||
| ซ่ง 960–1279 | |||
| ซ่งเหนือ | |||
| ซ่งใต้ | |||
| หยวน 1271–1368 | |||
| หมิง 1368–1644 | |||
| ชิง 1636–1912 | |||
| สมัยใหม่ | |||
| สาธารณรัฐจีน บนแผ่นดินใหญ่ 1912–1949 | |||
| สาธารณรัฐประชาชนจีน 1949–ปัจจุบัน | |||
| สาธารณรัฐจีน ในไต้หวัน 1949–ปัจจุบัน | |||
สามราชาห้าจักรพรรดิ (จีน: 三皇五帝; พินอิน: Sānhuáng Wǔdì; อังกฤษ: Three Sovereigns and Five Emperors) เป็นกลุ่มบุคคลหรือเทวดาซึ่งตำนานกล่าวว่า ปกครองภาคเหนือของจีนโบราณ
สามราชามาก่อนห้าจักรพรรดิ และห้าจักรพรรดินั้นมีผู้กำหนดว่า ปกครองอยู่ในราว 2852–2070 ปีก่อนคริสตกาล ปัจจุบัน อาจถือว่า บุคคลเหล่านี้เป็นวีรบุรุษทางวัฒนธรรม (culture hero)[1]
ว่ากันว่า ราชาทั้งสามเป็นเทพหรือกึ่งเทพซึ่งสร้างความเป็นอยู่ที่ดีและอบรบสั่งสอนวิชาความรู้ต่าง ๆ ให้แก่ผู้คน[2] เช่น สอนให้ใช้ไฟ สอนปลูกสร้างบ้านเรือน สอนทำเรือกสวนไร่นา ค้นพบหยูกยา รวมถึงจัดตั้งปฏิทินและอักษรจีน ส่วนมเหสีของราชาบางองค์ก็ว่า เป็นผู้คิดค้นวัฒนธรรมเกี่ยวกับผ้าไหม ส่วนจักรพรรดิทั้งห้าก็ว่า เป็นปราชญ์ตัวอย่างซึ่งมีคุณธรรมล้ำเลิศ มีอายุยืนยาว ปกครองผู้คนให้สงบร่มเย็น เอกสารจีนโบราณยังระบุว่า สามราชาและห้าจักรพรรดิมีลักษณะพิเศษต่าง ๆ กันออกไป[3]
ยุคสมัยของสามราชาห้าจักรพรรดิอาจเป็นตำนานมากกว่าเรื่องจริง แต่เอกสารบางฉบับและการตีความใหม่ในบางแง่เห็นว่า ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมาก่อนยุคราชวงศ์เซี่ย (ซึ่งเป็นยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไม่มีตัวอักษร และปรากฏแต่ในบันทึกสมัยหลังมากแล้ว)[3]
คำว่า "หฺวังตี้" (皇帝) ซึ่งปัจจุบันแปลกันว่า "จักรพรรดิ" (emperor) นั้นก็มีที่มาจากคำว่า "หฺวัง" (ราชา) และ "ตี้" (จักรพรรดิ) อันเป็นคำเรียกกลุ่มสามราชาห้าจักรพรรดินี้ ผู้ใช้คำว่า "หฺวังตี้" เป็นบุคคลแรก คือ ฉินฉื่อหฺวังตี้ (秦始皇帝; "ปฐมจักรพรรดิฉิน") แห่งรัฐฉิน (秦国)
รายชื่อ[แก้]
เอกสารโบราณระบุองค์ประกอบของสามราชาห้าจักรพรรดิไว้ต่างกันไป[4] เอกสารส่วนใหญ่เขียนในสมัยหลังยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมากแล้ว บางฉบับก็หลายร้อยปี บางฉบับเป็นพันปี และมักสร้างขึ้นจากความต้องการของผู้ปกครองในสมัยนั้น ๆ ที่ประสงค์จะแสดงว่า ตนสืบสายมาจากวีรบุรุษในตำนาน มากกว่าจะแสดงข้อเท็จจริงทางประวัติ เนื้อหาจึงมักเป็นไปในเชิงนิทานหรือตำนาน[5]
แม้เรียกว่า "สามราชา" แต่บุคคลที่เอกสารต่าง ๆ ระบุว่า เป็นสามราชา มีถึงสิบเอ็ดคน คือ ก้งกง (共工), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จู้หรง (祝融), เฉินหนง (神農), ซุ่ยเหริน (燧人), ตี้หฺวัง (地皇; "เจ้าโลก"), เทียนหฺวัง (天皇; "เจ้าฟ้า"), ไท่หฺวัง (泰皇; "เจ้าใหญ่"), นฺหวี่วา (女媧), ฝูซี (伏羲), และเหรินหฺวัง (人皇; "เจ้าคน")
ส่วนที่เรียกว่า "ห้าจักรพรรดิ" มีแปดคน คือ คู่ (嚳), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จฺวันซฺวี (顓頊), เฉ่าเฮ่า (少昊), ชุ่น (舜), ไท่เฮ่า (太昊), หยาน (炎), และเหยา (堯)
| เอกสาร | สามราชา | ห้าจักรพรรดิ |
|---|---|---|
| ฉื่อจี้ (史記) ของซือหม่า เชียน (司馬遷)[4] | ||
| ตี้หวังชื่อซี่ (帝王世系)[4] | ||
| ชื่อเปิ่น (世本)[4] | ||
| ไป๋หู่ทงอี้ (白虎通義)[4] | ||
| เฟิงสูทงอี้ (風俗通義)[4] | ||
| อี้เหวินเล่ย์จฺวี่ (藝文類聚)[4] | ||
| ทงเจี้ยนไว่จี้ (通鑑外紀) | ||
| ชุนชิว-ยฺวิ่นโต้วชู (春秋運斗樞) ชุนชิว-ยฺเหวียนมิ่งเปา (春秋元命苞) |
||
| ช่างชูต้าฉวน (尚書大傳) | ||
| ตี้หวังชื่อจี้ (帝王世紀) | ||
| อี้จิง (易經)[4] | ||
| เฉียนฟูลุ่น (潛夫論)[6] | ||
| จือจื้อทงเจี้ยนไว่จี้ (資治通鑒外紀)[6] |
แผนผังการสืบสกุลของห้าจักรพรรดิ[แก้]
| แผนผัง | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
รูป[แก้]
ชือโหยว (蚩尤), คู่ปรับของหฺวังตี้
อ้างอิง[แก้]
- ↑ Hucker, Charles (1995). China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture. Stanford University Press. p. 22. ISBN 9780804723534.
- ↑ Eliade, Mircea; Adams, Charles J., บ.ก. (1987). The Encyclopedia of religion. Vol. 9, Liu–Mith. Macmillan. p. 133.
{{cite encyclopedia}}:|title=ไม่มีหรือว่างเปล่า (help) - ↑ 3.0 3.1 Morton, W. Scott; Lewis, Charlton M. (2005). China: its history and culture. McGraw-Hill. p. 14. ISBN 978-0-07-141279-7.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 劉煒 (2002). 中华文明传真 [Chinese civilization in a new light]. Commercial press publishing. p. 142. ISBN 962-07-5314-3.
- ↑ Soothill, William Edward; Hosie, Dorothea Lady; Hudson, G. F. (2002). The Hall of Light: A Study of Early Chinese Kingship. James Clarke & Co. pp. 146–. ISBN 978-0-227-17123-3.
- ↑ 6.0 6.1 Ulrich Theobald. "Sanhuang wudi 三皇五帝, the Three Augusts and Five Emperors". ChinaKnowledge.de.
- ↑ Sima Qian, Records of the Grand Historian
อ่านเพิ่ม[แก้]
- . แปลโดย Allen, Herbert J. "Ssŭma Ch'ien's Historical Records, Introductory Chapter". Journal of the Royal Asiatic Society. 26 (2): 269–295. 1894. doi:10.1017/S0035869X00143916.
- "The Annals of the Bamboo Books: The reigns of Huang-te, Che, Chuen-heuh and Hëen-Yuen; The reigns of Yaou and Shun". The Chinese Classics, volume 3, part 1. แปลโดย Legge, James. 1865. pp. 108–116.
| จักรพรรดิตามราชวงศ์จีน |
| สามราชาห้าจักรพรรดิ - ราชวงศ์เซี่ย - ราชวงศ์ซาง - ราชวงศ์โจว - ราชวงศ์ฉิน - ราชวงศ์ฮั่น - ราชวงศ์จิ้น - ราชวงศ์เหนือ-ใต้ - ราชวงศ์สุย - ราชวงศ์ถัง ยุคห้าราชวงศ์สิบอาณาจักร - ราชวงศ์เหลียว - ราชวงศ์ซ่ง - ราชวงศ์จิน - ราชวงศ์เซี่ยตะวันตก - ราชวงศ์หยวน - ราชวงศ์หมิง - ราชวงศ์ชิง |