สามราชาห้าจักรพรรดิ
 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ยุคโบราณ | |||||||
| สามราชาห้าจักรพรรดิ | |||||||
| ราชวงศ์เซี่ย 2100–1600 BCE | |||||||
| ราชวงศ์ชาง 1600–1046 BCE | |||||||
| ราชวงศ์โจว 1045–256 BCE | |||||||
| ราชวงศ์โจวตะวันตก 1046–771 BCE | |||||||
| ราชวงศ์โจวตะวันออก 771–256 BCE ยุควสันตสารท ยุครณรัฐ | |||||||
| ยุคจักรวรรดิ | |||||||
| ราชวงศ์ฉิน 221 BCE–206 BCE | |||||||
| ราชวงศ์ฮั่น 206 BCE–220 CE | |||||||
| ราชวงศ์ฮั่นตะวันตก | |||||||
| ราชวงศ์ซิน | |||||||
| ราชวงศ์ฮั่นตะวันออก | |||||||
| ยุคสามก๊ก 220–280 | |||||||
| เว่ย สู่ และ หวู | |||||||
| ราชวงศ์จิ้น 265–420 | |||||||
| จิ้นตะวันตก | ยุคห้าชนเผ่าสิบหกแคว้น 304–439 | ||||||
| จิ้นตะวันออก | |||||||
| ราชวงศ์เหนือ-ใต้ 420–589 | |||||||
| ราชวงศ์สุย 581–618 | |||||||
| ราชวงศ์ถัง 618–907 | |||||||
| ( ราชวงศ์อู่โจว 690–705 ) | |||||||
| ยุคห้าวงศ์สิบรัฐ 907–960 |
ราชวงศ์เหลียว 907–1125 | ||||||
| ราชวงศ์ซ่ง 960–1279 |
|||||||
| ราชวงศ์ซ่งเหนือ | เซี่ยตะวันตก | ||||||
| ราชวงศ์ซ่งใต้ | จิน | ||||||
| ราชวงศ์หยวน 1271–1368 | |||||||
| ราชวงศ์หมิง 1368–1644 | |||||||
| ราชวงศ์ชิง 1644–1911 | |||||||
| ยุคใหม่ | |||||||
| สาธารณรัฐจีน 1912–1949 | |||||||
| สาธารณรัฐประชาชนจีน (จีนแผ่นดินใหญ่) 1949–ปัจจุบัน |
สาธารณรัฐจีน (ไต้หวัน) 1949–ปัจจุบัน | ||||||
|
บทความที่เกี่ยวข้อง
| |||||||
สามราชาห้าจักรพรรดิ (จีน: 三皇五帝; พินอิน: Sānhuáng Wǔdì; อังกฤษ: Three Sovereigns and Five Emperors) เป็นกลุ่มบุคคลหรือเทวดาซึ่งตำนานกล่าวว่า ปกครองภาคเหนือของจีนโบราณ
สามราชามาก่อนห้าจักรพรรดิ และห้าจักรพรรดินั้นมีผู้กำหนดว่า ปกครองอยู่ในราว 2852–2070 ปีก่อนคริสตกาล ปัจจุบัน อาจถือว่า บุคคลเหล่านี้เป็นวีรบุรุษทางวัฒนธรรม (culture hero)[1]
ว่ากันว่า ราชาทั้งสามเป็นเทพหรือกึ่งเทพซึ่งสร้างความเป็นอยู่ที่ดีและอบรบสั่งสอนวิชาความรู้ต่าง ๆ ให้แก่ผู้คน[2] เช่น สอนให้ใช้ไฟ สอนปลูกสร้างบ้านเรือน สอนทำเรือกสวนไร่นา ค้นพบหยูกยา รวมถึงจัดตั้งปฏิทินและอักษรจีน ส่วนมเหสีของราชาบางองค์ก็ว่า เป็นผู้คิดค้นวัฒนธรรมเกี่ยวกับผ้าไหม ส่วนจักรพรรดิทั้งห้าก็ว่า เป็นปราชญ์ตัวอย่างซึ่งมีคุณธรรมล้ำเลิศ มีอายุยืนยาว ปกครองผู้คนให้สงบร่มเย็น เอกสารจีนโบราณยังระบุว่า สามราชาและห้าจักรพรรดิมีลักษณะพิเศษต่าง ๆ กันออกไป[3]
ยุคสมัยของสามราชาห้าจักรพรรดิอาจเป็นตำนานมากกว่าเรื่องจริง แต่เอกสารบางฉบับและการตีความใหม่ในบางแง่เห็นว่า ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมาก่อนยุคราชวงศ์เซี่ย (ซึ่งเป็นยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไม่มีตัวอักษร และปรากฏแต่ในบันทึกสมัยหลังมากแล้ว)[3]
คำว่า "หฺวังตี้" (皇帝) ซึ่งปัจจุบันแปลกันว่า "จักรพรรดิ" (emperor) นั้นก็มีที่มาจากคำว่า "หฺวัง" (ราชา) และ "ตี้" (จักรพรรดิ) อันเป็นคำเรียกกลุ่มสามราชาห้าจักรพรรดินี้ ผู้ใช้คำว่า "หฺวังตี้" เป็นบุคคลแรก คือ ฉินฉื่อหฺวังตี้ (秦始皇帝; "ปฐมจักรพรรดิฉิน") แห่งรัฐฉิน (秦国)
รายชื่อ[แก้]
เอกสารโบราณระบุองค์ประกอบของสามราชาห้าจักรพรรดิไว้ต่างกันไป[4] เอกสารส่วนใหญ่เขียนในสมัยหลังยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมากแล้ว บางฉบับก็หลายร้อยปี บางฉบับเป็นพันปี และมักสร้างขึ้นจากความต้องการของผู้ปกครองในสมัยนั้น ๆ ที่ประสงค์จะแสดงว่า ตนสืบสายมาจากวีรบุรุษในตำนาน มากกว่าจะแสดงข้อเท็จจริงทางประวัติ เนื้อหาจึงมักเป็นไปในเชิงนิทานหรือตำนาน[5]
แม้เรียกว่า "สามราชา" แต่บุคคลที่เอกสารต่าง ๆ ระบุว่า เป็นสามราชา มีถึงสิบเอ็ดคน คือ ก้งกง (共工), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จู้หรง (祝融), เฉินหนง (神農), ซุ่ยเหริน (燧人), ตี้หฺวัง (地皇; "เจ้าโลก"), เทียนหฺวัง (天皇; "เจ้าฟ้า"), ไท่หฺวัง (泰皇; "เจ้าใหญ่"), นฺหวี่วา (女媧), ฝูซี (伏羲), และเหรินหฺวัง (人皇; "เจ้าคน")
ส่วนที่เรียกว่า "ห้าจักรพรรดิ" มีแปดคน คือ คู่ (嚳), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จฺวันซฺวี (顓頊), เฉ่าเฮ่า (少昊), ชุ่น (舜), ไท่เฮ่า (太昊), หยาน (炎), และเหยา (堯)
| เอกสาร | สามราชา | ห้าจักรพรรดิ |
|---|---|---|
| ฉื่อจี้ (史記) ของซือหม่า เชียน (司馬遷)[4] | ||
| ตี้หวังชื่อซี่ (帝王世系)[4] | ||
| ชื่อเปิ่น (世本)[4] | ||
| ไป๋หู่ทงอี้ (白虎通義)[4] | ||
| เฟิงสูทงอี้ (風俗通義)[4] | ||
| อี้เหวินเล่ย์จฺวี่ (藝文類聚)[4] | ||
| ทงเจี้ยนไว่จี้ (通鑑外紀) | ||
| ชุนชิว-ยฺวิ่นโต้วชู (春秋運斗樞) ชุนชิว-ยฺเหวียนมิ่งเปา (春秋元命苞) |
||
| ช่างชูต้าฉวน (尚書大傳) | ||
| ตี้หวังชื่อจี้ (帝王世紀) | ||
| อี้จิง (易經)[4] | ||
| เฉียนฟูลุ่น (潛夫論)[6] | ||
| จือจื้อทงเจี้ยนไว่จี้ (資治通鑒外紀)[6] |
แผนผังการสืบสกุลของห้าจักรพรรดิ[แก้]
| แผนผัง | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
รูป[แก้]
ชือโหยว (蚩尤), คู่ปรับของหฺวังตี้
อ้างอิง[แก้]
- ↑ Hucker, Charles (1995). China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture. Stanford University Press. p. 22. ISBN 9780804723534.
- ↑ Eliade, Mircea; Adams, Charles J., eds. (1987). The Encyclopedia of religion. 9, Liu-Mith. Macmillan. p. 133.
- ↑ 3.0 3.1 Morton, W. Scott; Lewis, Charlton M. (2005). China: its history and culture. McGraw-Hill. p. 14. ISBN 978-0-07-141279-7.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 劉煒 (2002). 中华文明传真 [Chinese civilization in a new light]. Commercial press publishing. p. 142. ISBN 962-07-5314-3.
- ↑ Soothill, William Edward; Hosie, Dorothea Lady; Hudson, G. F. (2002). The Hall of Light: A Study of Early Chinese Kingship. James Clarke & Co. pp. 146–. ISBN 978-0-227-17123-3.
- ↑ 6.0 6.1 Ulrich Theobald. "Sanhuang wudi 三皇五帝, the Three Augusts and Five Emperors". ChinaKnowledge.de.
- ↑ Sima Qian, Records of the Grand Historian
| จักรพรรดิตามราชวงศ์จีน |
| สามราชาห้าจักรพรรดิ - ราชวงศ์เซี่ย - ราชวงศ์ซาง - ราชวงศ์โจว - ราชวงศ์ฉิน - ราชวงศ์ฮั่น - ราชวงศ์จิ้น - ราชวงศ์เหนือ-ใต้ - ราชวงศ์สุย - ราชวงศ์ถัง ยุคห้าราชวงศ์สิบอาณาจักร - ราชวงศ์เหลียว - ราชวงศ์ซ่ง - ราชวงศ์จิน - ราชวงศ์เซี่ยตะวันตก - ราชวงศ์หยวน - ราชวงศ์หมิง - ราชวงศ์ชิง |
