สมาบัติ

สมาบัติ แปลว่า การเข้าถึงฌาน, การบรรลุฌาน, ธรรมที่พึงเข้าถึงฌาน

สมาบัติ โดยทั่วไปหมายถึงทั้งฌานและการเข้าฌาน ที่กล่าวว่า เข้าสมาบัติ ก็คือ เข้าฌาน นั่นเอง

สมาบัติ มี 8 อย่าง เรียกว่า สมาบัติ ๘ ได้แก่ รูปฌาน 4, อรูปฌาน 4, เรียกแยกว่า รูปสมาบัติ อรูป สมาบัติ เรียกรวมว่า ฌานสมาบัติ

สมาบัติ อีกอย่างหนึ่งคือ นิโรธสมาบัติ หรือ สัญญาเวทยิตนิโรธ ซึ่งละเอียดสุขุมกว่าอรูปฌาน เมื่อรวมกับสมาบัติ 8 ข้างต้นก็เป็น 9 มีคำเรียกต่างหากว่า อนุปุพพวิหารสมาบัติ

สมาบัติ อีกประเภทหนึ่งเรียกว่า ผลสมาบัติ อันได้การเข้าสมาบัติโดยการมีพระนิพพานเป็นอารมณ์ของพระอริยบุคคลทั้งหลาย แบ่งออกเป็น3สมาธิ คือ สุญญตาสมาธิ เข้าผลสมาบัติด้วยการเห็นอนัตตาเป็นอารมณ์ อนิมิตตสมาธิ เข้าผลสมาบัติด้วยการเห็นอนิจจังเป็นอารมณ์ อัปปณิหิตสมาธิ เข้าผลสมาบัติด้วยการเห็นทุกขังเป็นอารมณ์

อ้างอิง

• พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช) ป.ธ. ๙ ราชบัณฑิต พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด, วัดราชโอรสาราม กรุงเทพฯ พ.ศ. 2548