สถาปัตยกรรมฮินดู

มณฑปและหลังคาแบบวิมานัมสูงสองชั้น

สถาปัตยกรรมฮินดู หมายถึงระบบดั้งเดิมของสถาปัตยกรรมในศาสนสถาน, สุสาน และอาคารอื่น ๆ ที่ใช้งานในเชิงศาสนาฮินดู วิทยาศาสร์และหลักการของสถาปัตยกรรมฮินดูนั้นมีอธิบายไว้ในวาสตุศาสตร์และศิลปศาสตร์ ซึ่งรวมไปถึงการสร้างรูปเคารพ ภาพแกะสลักหินและจิตรกรรม โบสถ์พราหมณ์ส่วนใหญ่ถูกทำลายไปในช่วงยุคกลางของอินเดีย ซึ่งปกครองโดยจักรวรรดิของชาวมุสลิม

โบสถ์พราหมณ์ (มณเทียร)

บทความหลัก: สถาปัตยกรรมโบสถ์พราหมณ์

ครรภคฤห์ใต้วิมานัมความสูงสี่ชั้น

สถาปัตยกรรมโบสถ์พราหมณ์ มีรูปแบบที่หลากหลาย กระนั้นธรรมชาติของโบสถ์พราหมณ์ทุกแห่งจะเหมือนกัน อันประกอบด้วยโถงในสุดเรียกว่า "ครรภคฤห์" เป็นที่ประดิษฐานรูปเคารพคือมูรติ จากนั้นจึงมีโครงสร้างอื่น ๆ ที่สร้างขึ้นเพื่อรายล้อมห้องครรภคฤห์นี้ องค์ประกอบสำคัญอื่น ๆ ได้แก่ ศิขร (อินเดียเหนือ) หรือ วิมาน (อินเดียใต้) คือส่วนโครงสร้างหอที่ครอบห้องครรภคฤห์นี้ไว้ ตัวอาคารศาลมักเว้นพื้นที่ไว้สำหรับการ "ปริกรม" (parikrama; circumambulation ), มณฑป คือโถงรวมตัวสำหรับศาสนิกชนประกอบพิธีกรรม บางครั้งยังพบ อันตราล เชื่อมระหว่างมณฑปและห้องครรภคฤห์ มณฑปนั้นอาจพบมากกว่าหนึ่งมณฑปก็ได้ แตกต่างกันไปตามขนาดของมณเทียร บางครั้งยังพบศาลาพิเศษสำหรับการร่ายรำโดยเฉพาะ เรียกว่า "นาฏมณเทียร" เช่นที่Koranak Sun Temple และบ่อน้ำที่เรียกว่า "Kunda" สำหรับการสรงน้ำ

โคปุรัม

บทความหลัก: โคปุรัม

โคปุรัมความสูงสองชั้นแบบอินเดียเหนือ

โคปุรัม เป็นโครงสร้างสำคัญที่ขาดไม่ได้ของโบสถ์ โคปุรัมคือหอทางเข้า มักสร้างอย่างวิจิตรงดงาม และนิยมสร้างให้มีขนาดยิ่งใหญ่โดยเฉพาะในอินเดียใต้ (สถาปัตยกรรมดราวิเดียน)

อาราม (มาถ)

ดูเพิ่ม: มาถ, อาศรม (องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรม), และ ภาชนกุตีร์

อารามในศาสนาฮินดู เช่น มาถ (Matha) และ อาศรม ประกอบด้วยคอมเพล็กซ์ของโบสถ์ กุฏิของสาธุ ฯลฯ ในศาสนาฮินดูบางกระแสจะพบภาชนกุตีร์ (Bhajana Kutir) ซึ่งเป็นที่ทำสมาธิของสาธุ

สุสาน (สมาธิ)

บทความหลัก: สมาธิ (สถานที่)

สมาธิ (สถานที่) คือสุสานที่อาจบรรจุศพหรือไม่บรรจุศพ เป้าหมายหลักของสมาธิคือสร้างขึ้นเพื่อระลึกถึงบุคคลนั้น ๆ มากกว่า

ราชรถ (รัถ)

บทความหลัก: รัถ

กัลลินรัถ (Kallina Ratha) ของวิฏฎลมนเทียร (Vittala Temple) ในหัมปี

ในสถานที่ของฮินดูบางแห่งจะพบอาคารหนึ่งที่เรียกว่า "รัถ" คืออาคารที่สร้างเป็นรูปราชรถขนาดใหญ่

ซุ้มทางเข้า (โตรณะ)

บทความหลัก: โตรณะ

โตรณะ (Torana) คือซุ้มทางเข้าศาสนสถาน เทียบได้กับโทริอิของจินจะในญี่ปุ่น

เสา (สตมภ์)

บทความหลัก: สตมภ์ และ ธวัช

สตมภ์ คือเสาที่สร้างขึ้นเพื่อระลึกหรือแสดงการเคารพต่อเทพหรือบุคคล ส่วนเสาที่พบตรงทางเข้านั้นจะเรียกว่า ธวัช บางครั้งใช้เป็นเสาธงหรือประดับด้วยศิวลึงค์และสัตว์ศักดิ์สิทธิ์

ฉัตรี

บทความหลัก: ฉัตรี

ฉัตรีจำลองสีขาว

ฉัตรีคือโครงสร้างศาลาทรงโดม มีรากฐานมาจากสถาปัตยกรรมราชสถาน

ฆาฏ

บทความหลัก: ฆาฏ

ผู้คนกำลังลงอาบน้ำริมคงคาฆาฏที่พาราณสี

ฆาฏคือบันไดทางลงแม่น้ำ โดยเฉพาะแม่น้ำหรือทะเลสาบศักดิ์สิทธิ์

โคศาลา

บทความหลัก: โคศาลา

โคศาลาคือที่อยู่ของวัว ในฐานะเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ของฮินดู จึงมีการสร้างโคศาลาขึ้นเพื่อไว้เป็นที่อยู่ของสัตว์จำพวกวัว กระทิง

บรรณานุกรม

• Acharya, P. K. (2010). An encyclopaedia of Hindu architecture. New Delhi: Oxford University Press (Republished by Motilal Banarsidass). ISBN 978-81-85990-03-3.
• Acharya, P. K. (1927). Indian Architecture according to the Manasara Shilpa Shastra. London: Oxford University Press (Republished by Motilal Banarsidass). ISBN 0300062176.
• Dhar, P. D. (2010). The Torana in Indian and Southeast Asian Architecture. New Delhi: D K Printworld. ISBN 978-8124605349.
• Glushkova, I. (2014). Objects of Worship in South Asian Religions: Forms, Practices and Meanings. Routledge. ISBN 978-1-317-67595-2.
• Goel, S. R. (1991). Hindu Temples – What Happened to Them. Vol. 2. New Delhi: Voice of India. ISBN 81-85990-03-4.
• Harle, J. C. (1994). The Art and Architecture of the Indian Subcontinent (2nd ed.). Yale University Press Pelican History of Art. ISBN 0300062176.
• Ernest Havell (1972). The Ancient and Medieval Architecture of India. John Murray, London (Reprinted S. Chand).
• Juneja, M. (2001). Architecture in Medieval India: Forms, Contexts, Histories (2nd ed.). Orient Blackswan. ISBN 978-8178242286.
• Michell, G. (1988). The Hindu Temple: An Introduction to its Meaning and Forms (2nd ed.). Chicago/London: University of Chicago Press. ISBN 0-226-53230-5.
• Patra, Reena (2006). "A Comparative Study on Vaastu Shastra and Heidegger's 'Building, Dwelling and Thinking'". Asian Philosophy. Taylor & Francis. 16 (3): 199–218. doi:10.1080/09552360600979430. S2CID 144592593.
• Ram Raz (1834). Essay on the Architecture of the Hindús. Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland.
• Shilpa Sharma; Shireesh Deshpande (2017). "Architectural Strategies Used in Hindu Temples to Emphasize Sacredness". Journal of Architectural and Planning Research. 34 (4): 309–319. JSTOR 44987239.
• Sinha, Amita (1998). "Design of Settlements in the Vaastu Shastras". Journal of Cultural Geography. Taylor & Francis. 17 (2): 27–41. doi:10.1080/08873639809478319.
• Shukla, D. N. (1993). Vastu-Sastra: Hindu Science of Architecture. Munshiram Manoharial Publishers. ISBN 978-81-215-0611-3.
• Sears, T. (2014). Worldly Gurus and Spiritual Kings: Architecture and Asceticism in Medieval India. Yale University Press. ISBN 978-0-300-19844-7.
• Thapar, B. (2004). Introduction to Indian Architecture. Singapore: Periplus Editions. ISBN 0-7946-0011-5.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Vijayanagara architecture
• Sthapatyaveda (Temple Architecture) on Hindupedia, the Hindu Encyclopedia