เขากระโดง

วนอุทยานเขากระโดง
ไอยูซีเอ็นกลุ่ม 5 (เขตบกเขตน้ำในความคุ้มครอง)
พระสุภัทรบพิตร
ที่ตั้ง	ตำบลเสม็ด อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์ ประเทศไทย
เมืองใกล้สุด	เทศบาลเมืองบุรีรัมย์
จัดตั้ง	1 ตุลาคม พ.ศ. 2526
หน่วยราชการ	กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช

วนอุทยานภูเขาไฟกระโดง หรือ ภูกระโดง ตั้งอยู่ที่บ้านเขากระโดง ตำบลเสม็ด อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์ เป็นภูเขาไฟที่ดับสนิทแล้ว มีปากปล่องทะลุเห็นได้ชัดเจน (มีความสูงประมาณ 265 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง) รอบบริเวณแวดล้อมด้วยป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งอาศัยของสัตว์ป่าขนาดเล็ก โดยเฉพาะนกนานาชนิด บนเขากระโดงยังมีโบราณสถานสมัยขอม รอยพระพุทธบาทจำลอง และพระพุทธรูปขนาดใหญ่ ชื่อว่า พระสุภัทรบพิตร เป็นที่เคารพสักการะของคนในท้องถิ่น นักท่องเที่ยวนิยมขึ้นไปชมทิวทัศน์ของตัวเมืองบุรีรัมย์ และไหว้พระเพื่อเป็นสิริมงคล เดิมชื่อ พนมกระดอง เป็นภาษาเขมร แปลว่า ภูเขากระดอง (เต่า) เป็นภูเขาที่มีรูปลักษณ์คล้ายกระดองเต่า ต่อมาเรียกเพี้ยนเป็น กระโดง

ป่าเขากระโดงเดิมมีพื้นที่ 6,212 ไร่ กรมป่าไม้ได้ประกาศให้เป็นวนอุทยานเขากระโดง เนื้อที่ 1,450 ไร่ เมื่อวันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2521 และได้จัดพิธีเปิดให้เข้าเยี่ยมชมตั้งแต่ วันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2526 ปัจจุบันอยู่ในความดูแลของกรมอุทยานแห่งชาติ

ความหลากหลายทางชีวภาพ

พืชพรรณ

พืชพรรณส่วนใหญ่เป็นป่าโปร่ง และประกอบไปด้วยป่าเต็งรัง เนื่องจากลักษณะดินตื้น และมีหินผสมอยู่มาก ดินขาดความสมบูรณ์ เป็นไม้เล็กถึงกลาง ป่าเต็งรังในเขากระโดง เรือนยอดห่างกันทำให้แดดส่องลงมาถึงพื้นได้มาก พันธุ์ไม้ที่พบ ได้แก่ เต็ง รัง มะกอกเลื่อม ตะคร้อ ขี้เหล็กป่า สมอพิเภก งิ้วป่า ปอ และยาบ สำหรับไม้พื้นล่างเป็นพันธุ์พืชที่ชอบแสงจำพวกหญ้าชนิดต่าง ๆ เช่น หญ้าเพ็ก หญ้าคมบาง ในระดับไม้ชั้นรองจะพบไม้พุ่มเบิกนำหลายชนิด เช่น มะขามป้อม ติ้วขาว ติ้วแดง และยังมีพันธุ์ไม้ที่นำมาปลูกได้แก่ จามจุรี ลั่นทม สนประดิพัทธ์ โพธิ์ มะม่วง มะขาม และ ยูคาลิปตัส

สัตว์ป่า

สัตว์ที่พบมากจะเป็นประเภทสัตว์ปีก คือ พวกนกต่าง ๆ เช่น นกแอ่นบ้าน นกกินปลีอกเหลือง นกเอี้ยงสาลิกา เป็นต้น ซึ่งนกจำพวกนี้สามารถพบได้ง่ายทั่วไป ในบริเวณพื้นที่วนอุทยานเขากระโดง ส่วนนกอพยพมากในช่วงฤดูหนาว นอกจากนกแล้วสัตว์ที่สามารถพบได้ในพื้นที่เป็นพวกสัตว์ขนาดเล็ก พวกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เช่น กระรอกหลากสีกระรอกบินจิ๋วท้องขาว กระแตธรรมดา กระเล็น อีเห็นธรรมดา พังพอนธรรมดา

สิ่งที่น่าสนใจ

ปราสาทเขากระโดงและพระพุทธบาทจำลอง

• พระสุภัทรบพิตร เป็นพระพุทธรูปคู่เมืองของบุรีรัมย์ ซึ่งเป็นพระพุทธรูปก่ออิฐฉาบปูนขนาดใหญ่ หันหน้าไปทางทิศเหนือ ภายในเศียรบรรจุพระธาตุ จากจุดที่ตั้งขององค์พระสามารถมองเห็นทัศนียภาพของตัวเมืองบุรีรัมย์ได้
• ปราสาทเขากระโดง และพระพุทธบาทจำลอง ตั้งอยู่บนปากปล่องภูเขาไฟกระโดง เป็นศาสนสถาน สร้างขึ้นก่อนสมัยสุโขทัย เดิมเป็นปรางค์หินทราย ก่อบนฐานศิลาแลงองค์เดียวโดดๆ ฐานสี่เหลี่ยมขนาด 4×4 เมตร มีช่องทางเข้า 4 ด้าน ต่อมาหินพังหรือถูกรื้อลงมา มีผู้นำหินมาเรียงขึ้นมาใหม่ แต่ไม่ตรงตามรูปแบบเดิม ในสมัยรัตนโกสินทร์ ตระกูลสิงห์เสนีย์ได้ประดิษฐานพระพุทธบาทจำลองไว้ในองค์ปรางค์ แล้วสร้างมณฑปครอบทับ
• ปากปล่องภูเขาไฟ
• สะพานพิสูจน์ศรัทธาสาธุชน (บันไดนาคราช)
• สะพานแขวนลาวา (สะพานข้ามปล่องภูเขาไฟ)
• สิไหลเด้อ (แผลงจากคำว่า “สไลเดอร์” ในภาษาอังกฤษ)
• ต้นโยนีปีศาจ(ต้นหีผี)
• หินลอยน้ำ