มาร (ศาสนาพุทธ)

เทวบุตรมารผจญพระพุทธเจ้า

มาร (บาลี: มาร; มาจากรากศัพท์ มรฺ แปลว่า "ตาย" มารจึงแปลว่า "ผู้ทำให้ตาย") หมายถึง เทวดาจำพวกหนึ่ง มีใจบาปหยาบช้าคอยกีดกันไม่ให้ทำบุญ ในวรรณกรรมไทย "มาร" หมายถึง ยักษ์ ด้วย

ในพระพุทธศาสนาใช้หมายถึง สิ่งใด ๆ ที่ฆ่าบุคคลให้ตายจากคุณความดีหรือจากผลที่หมายอันประเสริฐ, สิ่งที่ล้างผลาญคุณความดี, ตัวการที่กำจัดหรือขัดขวางบุคคลมิให้บรรลุ ผลสำเร็จอันดีงาม

ประเภท

ในคัมภีร์วิสุทธิมรรค ได้แบ่งมารออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่

1. กิเลสมาร คือ กิเลสซึ่งทำให้เรามีความประพฤติ และนิสัยไม่ดีต่าง ๆ ในแง่ของมารหมายถึง กิเลสที่คอยขัดขวางไม่ให้เราทำความดี
2. ขันธมาร คือ ขันธ์ ซึ่งบกพร่องแล้วเป็นมารผลาญตัวเอง ในแง่ของมารหมายถึง ขันธ์ที่คอยกีดขวางการทำความดี เช่น ต้องการฟังธรรมะ แต่หูหนวก ไม่สามารถฟังธรรมได้ เป็นต้น
3. อภิสังขารมาร คือ ความคิดนึกอันประกอบกับอารมณ์ เป็นมารเพราะเป็นตัวปรุงแต่งกรรม ทำให้เกิดชาติชรา เป็นต้น ขัดขวางไม่ให้หลุดพ้นจากทุกข์ในสังสารวัฏ
4. เทวบุตรมาร เทวดาที่เป็นมาร คือ ท้าววสวัตตี จอมเทพแห่งสวรรค์ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี เป็นต้น
5. มัจจุมาร คือ ความตายที่ตัดโอกาสการทำความดีของเรา

ดูเพิ่ม

• ท้าววสวัตตี

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิพจนานุกรม มีความหมายของคำว่า:
มาร (ศาสนาพุทธ)

• บทความเกี่ยวกับเรื่องมาร (ไทย)
• มาร-ผู้ฆ่าให้ตาย (ไทย)
• The Buddha's Encounters with Mara the Tempter: Their Representation in Literature and Art (อังกฤษ)
• Buddhism. History of the Devil, by Paul Carus, [1900], at sacred-texts.com (อังกฤษ)