ภาษาตาลิซ
ภาษาตาลิซ | |
---|---|
толышә зывон (tolyšǝ zyvon) | |
ประเทศที่มีการพูด | อิหร่าน, อาเซอร์ไบจาน |
ภูมิภาค | ทางตะวันตกเฉียงใต้ของ ทะเลสาบแคสเปียน (ส่วนใหญ่: จังหวัดกิลัน และ จังหวัดอาร์ดาบิล) |
จำนวนผู้พูด | 2 ล้านคน (ไม่พบวันที่) |
ตระกูลภาษา | อินโด-ยูโรเปียน
|
รหัสภาษา | |
ISO 639-3 | tly |
ภาษาตาลิซ เป็นภาษาที่ใช้พูดในจังหวัดกิลันและอาร์ดาบิลทางภาคเหนือของอิหร่าน และทางใต้ของอาเซอร์ไบจาน อยู่ในภาษากลุ่มอิหร่าน แบ่งเป็นสองสำเนียงคือสำเนียงเหนือ ในอาเซอร์ไบจานและอิหร่าน และสำเนียงใต้ ใช้พูดในอิหร่านเท่านั้น ภาษาตาลิซเหนือในอาเซอร์ไบจานเคยเป็นที่รู้จักในชื่อตาลิซอี คุซตัสบี มีผู้พูดราว 1.5 ล้านคน โดยอยู่ในอาเซอร์ไบจาน 1 ล้านคน
บริเวณที่เป็นแหล่งกำเนิดของภาษาตาลิซอยู่ทางด้านเหนือของจังหวัดกิลันและจังหวัดอาร์ดาบิลในอิหร่านและทางใต้ของมาซิลลี เลนโกราย เลริกและและอัสตาราในสาธารณรัฐอาเซอร์ไบจาน ภาษาตาลิซอยู่ในภาษากลุ่มอิหร่านตะวันตกเฉียงเหนือ ในทางประวัติศาสตร์ อาจติดตามย้อนไปได้จากยุคอิหร่านตอนกลางไปจนถึงยุคเมเดสในสมัยโบราณ ชาวตาลิซเรียกตนเองและภาษาของตนว่าโตลลิซซึ่งจุดกำเนิดของคำนี้ไม่แน่นอน แต่เก่ามาก น่าจะก่อนการอพยพของผู้พูดภาษากลุ่มอิหร่านเข้าสู่บริเวณชายฝั่งตะวันตกเฉียงใต้ของทะเลสาบแคสเปียน วรรณคดีทางตะวันตกเรียกตาลิซหรือตาเลซ
ภาษาตาลิซมีสามสำเนียงคือ เหนือ (ในอาเซอร์ไบจานและอิหร่าน) กลาง (ในอิหร่าน) และใต้ (ในอิหร่าน)ภาษาตาลิซเหนือได้แยกตัวเองออกจากภาษาตาลิซกลางและใต้ไม่เฉพาะแต่ทางภูมิศาสตร์ แต่รวมถึงทางวัฒนธรรมและภาษาศาสตร์ด้วย ผู้พูดภาษาตาลิซเหนือมักพบในสาธารณรัฐอาเซอร์ไบจานแต่ก็ยังมีในอิหร่านตามแนวชายแดน ในบริเวณทะเลสาบแคสเปียนของจังหวัดกิลัน ความหลากหลายของผู้พูดภาษาตาลิซในสาธารณรัฐอาเซอร์ไบจานเกิดจากความหลากหลายของการพูดมากกว่าความหลากหลายของสำเนียง
ภาษาตาเลชิหรือภาษาตาเลียชิ ภาษาโตลาชิ เป็นภาษาของชนชาติโบราณทางเหนือของอิหร่านที่เรียกตาเลซ ภาษานี้เคยใช้พูดทางใต้ของอาเซอร์ไบจานซึ่งแยกออกจากอิหร่านเพราะความขัดแย้งทางการเมืองระหว่างรัสเซียกับอิหร่าน ซึ่งเรียกสนธิสัญญาเตอร์กามันชี ทางเหนือของอิหร่านพบผู้พูดภาษาตาเลชิ 7 จังหวัด ในอาเซอร์ไบจานพบผู้พูดภาษาตาเลชิในบริเวณที่มีผู้พูดภาษาตูร์กี การศึกษาเกี่ยวกับภาษาตาเลชิมีน้อยมาก
คำศัพท์[แก้]
ภาษาอังกฤษ | | สำเนียงเหนือ (Lavandavili / Lankaroni) | สำเนียงกลาง (Taleshdulabi) | สำเนียงใต้ (Khushabari / Shandermani) | ภาษาตาตี (Kelori / Geluzani) | ภาษาเปอร์เซีย |
---|---|---|---|---|---|---|
big | | yul | yâl | yâl | pilla | bozorg, gat, (yal, pil) |
boy, son | | zoa, zua | zôa , zue | zu'a, zoa | zâ | Pesar |
bride | | vayü | vayu | gēša, veyb | vayu, vēi | arus |
cat | | kete, pišik, piš | peču | peču, pešu, piši | pešu | gorbe, piši |
cry (v) | | bamē | beramestē | beramē | beramesan | geristan |
daughter, girl (little) | | kina, kela | kilu, kela | kina, kel(l)a | kille, kilik | doxtar |
day | | rüž, ruj | ruz | ruz, roz | ruz | ruz |
eat (v) | | hardē | hardē | hardē | hardan | xordan |
egg | | uva, muqna, uya | âgla | merqona | xâ, merqowna | toxme morq |
eye | | čâš | čaš, čam | čēm | čašm | čašm |
father | | dada, piya, biya | dada | ? | pē | pedar |
fear (v) | | purnē, târsē | târsinē, tarsestē | tarsē | tarsesan | tarsidan |
flag | | filak | parčam | ? | ? | parčam, derafš |
food | | xerâk | xerâk | xerâk | xuruk | xorâk |
go (v) | | šē | šē | šē | šiyan | raftan (šodan) |
house/room | | ka | ka | ka | ka | xâne |
language; tongue | | zivon | zun | zavon | zuân | zabân |
moon | | mâng, uvešim | mâng | mang | mung, meng | mâh |
mother | | mua, mu, nana | nana | ? | mâ, dēdē, nana | mâdar, nane |
mouth | | qav, gav | ga, gav, ga(f) | qar | gar | dahân, kak |
night | | šav | šaw | šav | šav | šab |
north | | kubasu | šimâl | ? | ? | šemâl |
rice | | berz | berz | berj | berenj | berenj |
say (v) | | votē | vâtē | vâtē | vâtan | goftan |
sister | | huva, hova, ho | xâlâ, xolo | xâ | xâv, xâ | xâhar |
small | | ruk, gada | ruk | ruk | velle, xš | kučak |
sunset | | šânga | maqrib | ? | ? | maqreb |
sunshine | | haši | âftâv | ? | ? | âftâb |
water | | uv, ôv | âv | âv | âv | âb |
woman, wife | | žēn | žēn, žen | yen, žen | zanle, zan | zan |
yesterday | | zina | zir, izer | zir, zer | zir | diruz, di |
![]() |
บทความเกี่ยวกับภาษานี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล ดูเพิ่มที่ สถานีย่อย:ภาษา |