ปูต๋าชือหลี่

ปูต๋าชือหลี่
ไทฮองไทเฮา
ดำรงพระยศ	19 กรกฎาคม ค.ศ. 1333 – ค.ศ. 1340
ก่อนหน้า	จักรพรรดินีดากี
ถัดไป	จักรพรรดินีเฉิงเซี่ยวเจา (ราชวงศ์หมิง)
ฮองไทเฮา
ดำรงพระยศ	2 กันยายน ค.ศ. 1332 — 19 กรกฎาคม ค.ศ. 1333
ก่อนหน้า	จักรพรรดินีบาบูกัน
ถัดไป	จักรพรรดินีหลี่ (ราชวงศ์หมิง)
ฮองเฮา
ดำรงพระยศ	8 กันยายน ค.ศ. 1329 – 2 กันยายน ค.ศ. 1332
ก่อนหน้า	จักรพรรดินีพูดาซ่า
ถัดไป	จักรพรรดินีดาลีเยเทมีชี
ประสูติ	ค.ศ. 1307
สวรรคต	ค.ศ. 1340
คู่อภิเษก	ซายาท ข่าน
พระราชบุตร	Aratnadara El Tegüs Taipingna
ราชวงศ์	หยวน

พระนางปูต๋าซือหลี่ หรือพระนามอื่นว่า พระนางบูดาชิริ , พระนางพูดาชิรี และ พระนางพุทธศิริ ( มองโกเลีย : ᠪᠤᠳᠢᠰᠢᠷᠢ, Budashri, Sinicized) (จีน:卜答失里) (ประมาณ ค.ศ. 1307 – ประมาณ ค.ศ. 1340) เป็นจักรพรรดินีจีนแห่งราชวงศ์หยวนและเป็นพระอัครมเหสีในซายาท ข่าน พระนางทนงเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์เป็นเวลาหนึ่ง และทรงอำนาจมาก ในระหว่างปี ค.ศ. 1332 ถึง 1339 พระนางทรงเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ หลังจากพระราชสวามีเสด็จสวรรคต และมีการเลือกข่านพระองค์ใหม่ ในช่วงปีค.ศ. 1332-1333

พระนางประสูติในสกุลฮองีรัด พระราชบิดาคือเจ้าชายทิวาบาลา ลู่ ส่วนพระราชมารดาคือเจ้าหญิงเซงเง ลากี ลู่

จักรพรรดินี

ไม่ปรากฏว่าพระนางทรงอภิเษกสมรสกับซายาท ข่านเมื่อใด จนปี ค.ศ. 1328 ซายาท ข่านเสด็จขึ้นครองราชย์ พระนางจึงได้รับการสถาปนาเป็นจักรพรรดินี

ในช่วงต้นปี ค.ศ. 1329 พระนางจึงได้รับตราพระราชลัญจกร

ในรัชสมัยของซายาทข่าน พระนางทรงได้รับมอบหมายให้ทรงเนรเทศทอกอนโทโมร์ ข่าน ไปยัง อาณาจักรโครยอและจากย้ายไปยังมณฑลเหอหนานในที่สุด

โดยก่อนการเนรเทศ พระนางทรงยัดข้อหาไว้ว่า พระองค์ไม่ใช่พระราชโอรสใน โคทักท์ ข่าน (จักรพรรดิหยวนหมิงจง)

ในระหว่างที่ทอกอนโทโมร์ ข่าน ถูกเนรเทศพระนางจึงทรงสั่ง สำเร็จโทษพระนางพูดาซ่า โดยกล่าวหาว่าพระนางพูดาซ่าจะทรงก่อรัฐประหาร

ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์

ในปี ค.ศ. 1332 พระนางทรงดำรงตำแหน่งเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ด้วยพระราชสวามีของพระนางมิได้เลือกรัชทายาท กล่าวกันว่าพระราชสวามีของพระนาง ทรงมีพระราชประสงค์ให้ พระราชบุตรของพระเชษฐาสืบพระราชบัลลังก์ต่อ จึงทำให้พระนางมิได้เลือกพระราชโอรสของพระนางเองเป็นจักรพรรดิ แต่ทรงเลือกรินชิมบัล ข่าน ซึ่งมีพระชนมายุได้ 6 พรรษา ขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิในวันที่ที่ 13 ตุลาคม ค.ศ. 1332 แทน

แท้จริงนั้นมาจากการที่พระนางทรงถูกกดดันโดยที่ปรึกษา เอล เตมูร์ จึงทำให้พระนางมิทรงเลือกพระราชบุตร หนึ่งเดือนหลังจากที่พระนางทรงสถาปนจักรพรรดิหยวนหนิงจง (รินชิมบัล ข่าน)แล้ว พระนางจึงดำรงพระยศเป็นพระพันปีหลวง (ฮองไทเฮา) และได้ทรงสำเร็จราชการแทนพระองค์ จะถึงกระนั้น เพียงสองเดือน(ห้าสิบสามวัน) จักรพรรดิก็เสด็จสวรรคต

ด้านเอล เตมูร์จึงยืนกรานให้พระนางสถาปนาเอล เตกุสขึ้นครองบัลลังก์ แต่พระนางทรงปฏิเสธ โดยทรงยืนยันว่าพระนางยังคงเคารพพระราชประสงค์ของพระราชสวามี ทั้งนี้ เอล เตกุสยังเยาว์เกินไปที่จะครองราชย์

จึงทำให้พระนาง เชิญทอกอนโทโมร์ ข่าน พระชันษาได้ 13 ปี กลับมาจากเหอหนาน และสถาปนาทอกอนโทโมร์ ข่านเป็นจักรพรรดิในปี ค.ศ. 1333 จนในปี ค.ศ. 1336 พระนางจึงดำรงพระยศเป็นพระอัยยิกาเจ้า (ไทฮองไทเฮา)

พระนางพูดาชิรีทรงเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์เป็นเวลาเจ็ดปี ตลอดจักรวรรดิมา จนในปี ค.ศ. 1340 เมื่อจักรพรรดิทรงเติบโตขึ้น พระองค์จึงเริ่มสงสัยเกี่ยวกับความอยุติธรรมที่พระราชบิดาและพระวิมาดา ที่สิ้นพระชนม์ไปแล้วของพระองค์ต้องประสบ

พระองค์ทรงชี้ถึงความผิดต่างๆ ที่พระนางทรงกระทำต่อพระองค์ ส่งผลให้ในช่วงกลางปี ค.ศ. 1340 จักรพรรดิจึงทรงมีพระบรมราชโองการ ให้ถอนพระอิสริยยศพระนางพูดาชิรี และสั่งให้เนรเทศพระนางไปยังเมืองตงอัน (ปัจจุบันคือเมืองหล่างฟาง ใน มณฑลเหอเป่ย ) พระนางถูกสำเร็จโทษในที่สุด ทอกอนโทโมร์ ข่านยังทรงสั่งประหารชีวิตเอล เตกุสอีกด้วย พระนางพูดาชิรีจึงเสด็จสิ้นพระชนม์เมื่อมีพระชันษาได้ 33 ปี

พระบรมวงศานุวงศ์

สันนิษฐานว่าพระนางให้การประสูติพระราชโอรส 3 พระองค์คือ

1. อารัตนดารา ( สิ้นพระชนม์ 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 1331)

พระราชโอรส กุนาดารา

1. กุนาดารา หรือ เอล เตกุส (ป. 1329 –  1340 )
2. เป่าหนิง ต่อมาเปลี่ยนพระนามเป๋น ไท่ปิงน่า (สิ้นพระชนม์ตั้งแต่ทรงพระเยาว์)

และไม่ปรากฏพระราชธิดา

อ้างอิง

ก่อนหน้า		ปูต๋าชือหลี่		ถัดไป
สมเด็จพระจักรพรรดินีบาบูกัน		จักรพรรดินีแห่งจักรวรรดิหยวน (ราชวงศ์หยวน)		สมเด็จพระจักรพรรดินีพูดาซ่า
สมเด็จพระจักรพรรดินีพูดาซ่า		จักรพรรดินีแห่งจักรวรรดิหยวน (ราชวงศ์หยวน)		สมเด็จพระจักรพรรดินีดาลีเยเทมีชี