จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เจ้าจอมสดับเป็นผู้คิดค้นน้ำพริกลงเรือขึ้น เหตุเกิดเมื่อร.ห้าเสด็จประพาสต่างจังหวัด แต่เนื่องจากการเดินทางนั้นยาวนานกว่าที่ได้กะกันไว้ทำให้อาหารหมด เหลือแต่อย่างละนิดละหน่อย มีกะปินิ้ดสละนิ้ดและหลายๆอย่างอย่างละนิดละหน่อยไม่พอจะทำเป็นอาหารจานปกติได้ เจ้าจอมสดับซึ่งมีฝีมือในการทำอาหาร (ตำหนักพระวิมาดามีหน้าที่ทำเครื่องต้นอยู่แล้ว)จึงได้ทำน้ำพริกลงเรือขึ้น โดยเอาอาหารอย่างละนิดละหน่อยมาทำ เช่นหมูหวาน ปลาฟู ส้มซ่า สละ กะปิ ไข่เค็มดิบ(น้ำพริกลงเรือจริงๆจึงไม่เหมือนตามหนังสืออาหารทั่วไป) ครั้นร.ห้าเสด็จถึงพระนครแล้ว ก็โปรดอยากเสวยอีกแต่ไม่ทรงทราบว่าชื่อว่าอาหารอะไร จึงตรัสว่า อยากเสวยน้ำพริกอย่างที่ลงเรือวันนั้น ก็เลยได้ชื่อว่าน้ำพริกลงเรือตั้งแต่นั้นมา
แหล่งอ้างอิงที่มาคงหาให้ไม่ได้ แต่ผมเชื่อเรื่องนี้แน่นอน เพราะเจ้าจอมสดับเป็นคุณชวดของผม ถึงท่านเสียไปตั้งแต่ผมอยู่ป.หนึ่ง แต่เรื่องราวต่างๆก็ได้ถ่ายทอดให้คุณยายและป้าๆของผม ผมก็เอามาเล่าต่ออีกที แต่ถ้าใครจะพบในหนังสือใดๆก็คงดีอย่างยิ่ง ผมอยากให้คนจำท่านในฐานะผู้ที่มีความรู้ในหลายๆเรื่อง ไม่ว่าจะเป็นการปรุงน้ำอบ การทำยาดมส้มโอมือ การทำอาหาร หรือแม้แต่การร้องเพลง มากกว่าที่หนังสือหลายๆเล่มจะพยายามเขียนถึงในแง่แค่เป็นเจ้าจอมคนสุดท้าย 124.189.72.17 14:12, 30 มีนาคม 2007 (UTC) ใหม่
คือว่า ผมเป็นคนหนึ่งที่ชอบทานและทำน้ำพริกลงเรือ เท่าที่อ่านดูมีวิธีการทำที่หลากหลาย แต่ที่ผมสนใจมากคือประวัติความเป็นมา ผมได้ค้นคว้าข้อมูลจากกูเกิ้ล สรุปได้ 2 ประเด็นใหญ่ ๆ คือ
1. กำเนิดขึ้นในพระราชวังสวนดุสิต
2. ในต่างจังหวัด ซึ่งอาจจะเป็นในกระบวนเสด็จประพาสต้นของล้นเกล้ารัชกาลที่ 5
แต่ทั้งประเด็นนั้นสรุปได้ตรงกันว่า องค์เจ้าตำรับที่แท้จริงคือ เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ ลดาวัลย์ เจ้าจอมองค์สุดท้ายในรัชกาลที่ 5 ได้อ่านข้อเขียนของท่านที่บอกว่าเป็นหลานชวดของเจ้าสดับฯ แล้วฟังดูน่าเชื่อถือ แต่ของรายละเอียดทางภูมิศาสตร์อีกสักนิดได้ไหมครับว่า น้ำพริกลงเรือนี้ถือกำเนิดขึ้นในท้องที่ไหน พอจะมีรายละเอียดหรือไม่ครับ
