ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ภาษาเวียดนาม"
ย้อนการแก้ไขที่ 9046208 สร้างโดย 49.237.17.133 (พูดคุย) ป้ายระบุ: ทำกลับ |
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัด 14: | บรรทัด 14: | ||
| iso1 = vi|iso2=vie|iso3=vie}} |
| iso1 = vi|iso2=vie|iso3=vie}} |
||
'''ภาษาเวียดนาม''' ({{lang |
'''ภาษาเวียดนาม''' ({{lang-vi|tiếng Việt|links=no}} ''เตี๊ยงเหฺวียด'', {{lang|vi|tiếng Việt Nam, Việt ngữ}}) เป็นภาษาที่มี[[วรรณยุกต์]]และเป็น[[ภาษาทางการ]]ของ[[ประเทศเวียดนาม]] เป็นภาษาแม่ของประชากรเวียดนามถึงร้อยละ 87 รวมถึงผู้อพยพจากเวียดนามประมาณ 2 ล้านคน และรวมถึง[[ชาวเวียดนาม-อเมริกัน]]เป็นจำนวนพอสมควรด้วย ถึงแม้ว่าจะมีการยืมคำศัพท์จาก[[ภาษาจีน]]และเดิมใช้[[อักษรจีน]]เขียน แต่นักภาษาศาสตร์ยังคงจัดภาษาเวียดนามให้เป็น[[ภาษากลุ่มออสโตรเอเซียติก]]ซึ่งในกลุ่มนี้ภาษาเวียดนามมีผู้พูดมากที่สุด (10 เท่าของภาษาที่มีจำนวนคนพูดเป็นอันดับรองลงมา คือ [[ภาษาเขมร]]) ในด้านระบบการเขียนของภาษาเวียดนามนั้น แต่เดิมใช้ตัวเขียนจีน เรียกว่า "จื๋อญอ" ต่อมาชาวเวียดนามได้พัฒนาตัวเขียนจีนเพื่อใช้เขียนภาษาเวียดนาม เรียกว่า "[[จื๋อโนม]]" แต่ในปัจจุบันเวียดนามใช้ตัว[[อักษรโรมัน]]ที่พัฒนาขึ้นโดย[[มิชชันนารี]]ชาวฝรั่งเศส โดย[[เครื่องหมายเสริมสัทอักษร]]ใช้เป็นวรรณยุกต์ |
||
== ตระกูลภาษา == |
== ตระกูลภาษา == |
||
บรรทัด 40: | บรรทัด 40: | ||
|} |
|} |
||
ภาษาถิ่นเหล่านี้มีน้ำเสียง การออกเสียง และบางครั้งก็มีคำศัพท์ที่แตกต่างไปบ้าง แต่ภาษาถิ่นเฮว้จะมีคำศัพท์ที่แตกต่างค่อนข้างมากจากภาษาถิ่นอื่น ๆ วรรณยุกต์ "หอย" และ "หงา" มีความแตกต่างในภาคเหนือ แต่กลืนเป็นวรรณยุกต์เดียวกันในภาคใต้ ส่วนพยัญชนะ {{lang|vi| |
ภาษาถิ่นเหล่านี้มีน้ำเสียง การออกเสียง และบางครั้งก็มีคำศัพท์ที่แตกต่างไปบ้าง แต่ภาษาถิ่นเฮว้จะมีคำศัพท์ที่แตกต่างค่อนข้างมากจากภาษาถิ่นอื่น ๆ วรรณยุกต์ "หอย" และ "หงา" มีความแตกต่างในภาคเหนือ แต่กลืนเป็นวรรณยุกต์เดียวกันในภาคใต้ ส่วนพยัญชนะ {{lang|vi|ch}} และ {{lang|vi|tr}} นั้นจะออกเสียงแตกต่างกันในถิ่นใต้และกลาง แต่รวมเป็นเสียงเดียวในถิ่นเหนือ สำหรับความแตกต่างด้านไวยากรณ์นั้นไม่ปรากฏ |
||
== ระบบเสียง == |
== ระบบเสียง == |
||
บรรทัด 58: | บรรทัด 58: | ||
|- |
|- |
||
! colspan=2| นาสิก |
! colspan=2| นาสิก |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|m}} {{IPA|[m]}} ม |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|n}} {{IPA|[n]}} น |
||
| |
| |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|nh}} {{IPA|[ɲ]}} ญ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|ng/ngh}} {{IPA|[ŋ]}} ง |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
! rowspan=3| กัก |
! rowspan=3| กัก |
||
! <small>ไม่ก้อง ไม่พ่นลม</small> |
! <small>ไม่ก้อง ไม่พ่นลม</small> |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|p}} {{IPA|[p]}} ป |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|t}} {{IPA|[t]}} ต |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|tr}} {{IPA|[ʈʂ~ʈ]}} จ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|ch}} {{IPA|[c~tɕ]}} จ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|c/k/q}} {{IPA|[k~q]}} ก |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
! <small>ก้อง</small> |
! <small>ก้อง</small> |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|b}} {{IPA|[ɓ]}} บ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|đ}} {{IPA|[ɗ]}} ด |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
บรรทัด 84: | บรรทัด 84: | ||
! <small>ไม่ก้อง พ่นลม</small> |
! <small>ไม่ก้อง พ่นลม</small> |
||
| |
| |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|th}} {{IPA|[tʰ]}} ท |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
| rowspan=2| {{lang|vi| |
| rowspan=2| {{lang|vi|kh}} {{IPA|[x~kʰ]}} ค |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
! rowspan=2| เสียดแทรก |
! rowspan=2| เสียดแทรก |
||
! <small>ไม่ก้อง</small> |
! <small>ไม่ก้อง</small> |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|ph}} {{IPA|[f]}} ฟ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|x}} {{IPA|[s]}} ซ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|s}} {{IPA|[ʂ]}} ซ |
||
| |
| |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|h}} {{IPA|[h]}} ฮ |
||
|- |
|- |
||
! <small>ก้อง</small> |
! <small>ก้อง</small> |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|v}} {{IPA|[v]}} ว |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|d}} {{IPA|[z~j]}} ซ, ย |
||
| rowspan=2| {{lang|vi| |
| rowspan=2| {{lang|vi|r}} {{IPA|[ʐ~ɹ]}} ซ, ร |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|gi}} {{IPA|[z~j]}} ซ, ย |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|g/gh}} {{IPA|[ɣ]}} ก |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
! colspan=2| เปิด |
! colspan=2| เปิด |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|u/o}} {{IPA|[w]}} ว |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|l}} {{IPA|[l]}} ล |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|y/i}} {{IPA|[j]}} ย |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
บรรทัด 119: | บรรทัด 119: | ||
|- |
|- |
||
! rowspan="8" | พยัญชนะต้น |
! rowspan="8" | พยัญชนะต้น |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|x}} |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[s]}} ส |
| rowspan="2" | {{IPA|[s]}} ส |
||
| {{IPA|[s]}} ซ || {{IPA|[s]}} ซ || {{IPA|[s]}} ซ |
| {{IPA|[s]}} ซ || {{IPA|[s]}} ซ || {{IPA|[s]}} ซ |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|s}} |
||
| {{IPA|[ʂ]}} ซ (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ʂ]}} ซ (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ʂ]}} ซ (ม้วนลิ้น) |
| {{IPA|[ʂ]}} ซ (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ʂ]}} ซ (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ʂ]}} ซ (ม้วนลิ้น) |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|ch}} |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[tɕ]}} จ |
| rowspan="2" | {{IPA|[tɕ]}} จ |
||
| {{IPA|[tɕ]}} จ || {{IPA|[tɕ]}} จ || {{IPA|[tɕ]}} จ |
| {{IPA|[tɕ]}} จ || {{IPA|[tɕ]}} จ || {{IPA|[tɕ]}} จ |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|tr}} |
||
| {{IPA|[tʂ]}} จ (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[tʂ]}} จ (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[tʂ]}} จ (ม้วนลิ้น) |
| {{IPA|[tʂ]}} จ (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[tʂ]}} จ (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[tʂ]}} จ (ม้วนลิ้น) |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|r}} |
||
| rowspan="3" | {{IPA|[z]}} ซ (ก้อง) |
| rowspan="3" | {{IPA|[z]}} ซ (ก้อง) |
||
| {{IPA|[ɻ]}} ร (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ɻ]}} ร (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ɻ]}} ร (ม้วนลิ้น) |
| {{IPA|[ɻ]}} ร (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ɻ]}} ร (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ɻ]}} ร (ม้วนลิ้น) |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|d}} |
||
| {{IPA|[ɟ]}} กึ่ง จ กึ่ง ก (ก้อง) |
| {{IPA|[ɟ]}} กึ่ง จ กึ่ง ก (ก้อง) |
||
| rowspan="3" | {{IPA|[j]}} ย |
| rowspan="3" | {{IPA|[j]}} ย |
||
| rowspan="3" | {{IPA|[j]}} ย |
| rowspan="3" | {{IPA|[j]}} ย |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|gi}} |
||
| {{IPA|[z]}} ซ (ก้อง) |
| {{IPA|[z]}} ซ (ก้อง) |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|v}}<ref>In southern dialects, ''v'' is reported to have a [[spelling pronunciation]] (i.e., the spelling influences pronunciation) of {{IPA|[vj]}} or {{IPA|[bj]}} among educated speakers. However, educated speakers revert to usual {{IPA|[j]}} in more relaxed speech. Less educated speakers have {{IPA|[j]}} more consistently throughout their speech. See: Thompson (1959), Thompson (1965: 85, 89, 93, 97-98).</ref> |
||
| {{IPA|[v]}} กึ่ง ฟ กึ่ง ว || {{IPA|[v]}} กึ่ง ฟ กึ่ง ว |
| {{IPA|[v]}} กึ่ง ฟ กึ่ง ว || {{IPA|[v]}} กึ่ง ฟ กึ่ง ว |
||
|- |
|- |
||
! rowspan="10" | พยัญชนะท้าย |
! rowspan="10" | พยัญชนะท้าย |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|c}} |
||
| {{IPA|[k]}} || {{IPA|[k]}} ก |
| {{IPA|[k]}} || {{IPA|[k]}} ก |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[k]}} ก |
| rowspan="2" | {{IPA|[k]}} ก |
||
| rowspan="3" | {{IPA|[k]}} ก |
| rowspan="3" | {{IPA|[k]}} ก |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|t}} |
||
| rowspan="4" | {{IPA|[t]}} ต |
| rowspan="4" | {{IPA|[t]}} ต |
||
| rowspan="4" | {{IPA|[t]}} ต |
| rowspan="4" | {{IPA|[t]}} ต |
||
|- |
|- |
||
! style="line-height: 1em;" | {{lang|vi| |
! style="line-height: 1em;" | {{lang|vi|t}} <br/><span style="font-weight: normal; font-size: small;">หลัง {{lang|vi|e}}</span> |
||
| {{IPA|[k, t]}} ก, ต |
| {{IPA|[k, t]}} ก, ต |
||
|- |
|- |
||
! style="line-height: 1em;" | {{lang|vi| |
! style="line-height: 1em;" | {{lang|vi|t}} <br/><span style="font-weight: normal; font-size: small;">หลัง {{lang|vi|ê}}</span> |
||
| rowspan="3" | {{IPA|[t]}} ต |
| rowspan="3" | {{IPA|[t]}} ต |
||
| {{IPA|[k, t]}} ก, ต |
| {{IPA|[k, t]}} ก, ต |
||
|- |
|- |
||
! style="line-height: 1em;" | {{lang|vi| |
! style="line-height: 1em;" | {{lang|vi|t}} <br/><span style="font-weight: normal; font-size: small;">หลัง {{lang|vi|i}}</span> |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[t]}} ต |
| rowspan="2" | {{IPA|[t]}} ต |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|ch}} |
||
| {{IPA|[ʲk]}} จ/ก || {{IPA|[k]}} ก |
| {{IPA|[ʲk]}} จ/ก || {{IPA|[k]}} ก |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|ng}} |
||
| {{IPA|[ŋ]}} ง || {{IPA|[ŋ]}} ง |
| {{IPA|[ŋ]}} ง || {{IPA|[ŋ]}} ง |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[ŋ]}} ง |
| rowspan="2" | {{IPA|[ŋ]}} ง |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[ŋ]}} ง |
| rowspan="2" | {{IPA|[ŋ]}} ง |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|n}} |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[n]}} น |
| rowspan="2" | {{IPA|[n]}} น |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[n]}} น |
| rowspan="2" | {{IPA|[n]}} น |
||
|- |
|- |
||
! style="line-height: 1em;" |{{lang|vi| |
! style="line-height: 1em;" |{{lang|vi|n}}<br/><span style="font-weight: normal; font-size: small;">หลัง {{lang|vi|i'', ''ê}}</span> |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[n]}} น |
| rowspan="2" | {{IPA|[n]}} น |
||
| rowspan="2" | {{IPA|[n]}} น |
| rowspan="2" | {{IPA|[n]}} น |
||
|- |
|- |
||
! {{lang|vi| |
! {{lang|vi|nh}} |
||
| {{IPA|[ʲŋ]}} ญ/ง || {{IPA|[ŋ]}} ง |
| {{IPA|[ʲŋ]}} ญ/ง || {{IPA|[ŋ]}} ง |
||
|} |
|} |
||
บรรทัด 198: | บรรทัด 198: | ||
|- |
|- |
||
! สูง |
! สูง |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|i}} {{IPA|[i]}} /-ิ/ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|ư}} {{IPA|[ɨ/ɯ]}} /-ือ/ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|u}} {{IPA|[u]}} /-ู/ |
||
|- |
|- |
||
! กลางสูง |
! กลางสูง |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|ê}} {{IPA|[e]}} /เ-/ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|ơ}} {{IPA|[əː/ɤː]}} /เ-อ/ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|ô}} {{IPA|[o]}} /โ-/ |
||
|- |
|- |
||
! กลางต่ำ |
! กลางต่ำ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|e}} {{IPA|[ɛ]}} /แ-/ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|â}} {{IPA|[ə/ɤ/ɜ]}} /เ-อะ/ |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|o}} {{IPA|[ɔ]}} /-อ/ |
||
|- |
|- |
||
! ต่ำ |
! ต่ำ |
||
| colspan="3" | {{lang|vi| |
| colspan="3" | {{lang|vi|ă}} {{IPA|[a]}} /-ะ/, {{lang|vi|a}} {{IPA|[aː]}} /-า/ |
||
|} |
|} |
||
บรรทัด 219: | บรรทัด 219: | ||
นักภาษาศาสตร์ได้ศึกษาภาษาเวียดนามและจัดให้อยู่ในภาษาตระกูลออสโตรเอเชียติก เช่นเดียวกับภาษาเขมร ซึ่งเป็นภาษาระบบคำสองพยางค์ (disyllable) และมีลักษณะน้ำเสียง (register) เป็นลักษณะสำคัญของภาษา อีกทั้งเป็นภาษาที่ไม่มีระบบเสียง[[วรรณยุกต์]] แต่ภาษาเวียดนามปัจจุบันได้พัฒนาระบบเสียงวรรณยุกต์ขึ้นใช้ เนื่องจากอิทธิพลของภาษาที่มีเสียงวรรณยุกต์อันได้แก่[[ภาษาตระกูลไท]]ที่อยู่โดยรอบและภาษาจีนที่เข้ามาปกครองเวียดนามในขณะนั้น |
นักภาษาศาสตร์ได้ศึกษาภาษาเวียดนามและจัดให้อยู่ในภาษาตระกูลออสโตรเอเชียติก เช่นเดียวกับภาษาเขมร ซึ่งเป็นภาษาระบบคำสองพยางค์ (disyllable) และมีลักษณะน้ำเสียง (register) เป็นลักษณะสำคัญของภาษา อีกทั้งเป็นภาษาที่ไม่มีระบบเสียง[[วรรณยุกต์]] แต่ภาษาเวียดนามปัจจุบันได้พัฒนาระบบเสียงวรรณยุกต์ขึ้นใช้ เนื่องจากอิทธิพลของภาษาที่มีเสียงวรรณยุกต์อันได้แก่[[ภาษาตระกูลไท]]ที่อยู่โดยรอบและภาษาจีนที่เข้ามาปกครองเวียดนามในขณะนั้น |
||
สระในภาษาเวียดนามนั้น ออกเสียงโดยมีวรรณยุกต์ภายใน ({{lang|vi| |
สระในภาษาเวียดนามนั้น ออกเสียงโดยมีวรรณยุกต์ภายใน ({{lang|vi|thanh}} หรือ {{lang|vi|thanh điệu}}) โดยวรรณยุกต์มีความแตกต่างกันที่ |
||
* ระดับเสียง |
* ระดับเสียง |
||
* ความยาว |
* ความยาว |
||
บรรทัด 226: | บรรทัด 226: | ||
* การออกเสียงคอหอย (ลักษณะเส้นเสียง) |
* การออกเสียงคอหอย (ลักษณะเส้นเสียง) |
||
เครื่องหมายกำกับวรรณยุกต์นั้น ปกติจะเขียนเหนือหรือใต้สระ [ส่วนใหญ่เขียนไว้เหนือสระ แต่วรรณยุกต์หนั่ง ({{lang|vi| |
เครื่องหมายกำกับวรรณยุกต์นั้น ปกติจะเขียนเหนือหรือใต้สระ [ส่วนใหญ่เขียนไว้เหนือสระ แต่วรรณยุกต์หนั่ง ({{lang|vi|nặng}}) เป็นจุดใต้สระ] วรรณยุกต์ทั้ง 6 ในภาษาถิ่นเหนือ (รวมฮานอยด้วย) มีดังนี้ |
||
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" class="wikitable" |
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" class="wikitable" |
||
บรรทัด 240: | บรรทัด 240: | ||
| สูงระดับ {{IPA|˧}} |
| สูงระดับ {{IPA|˧}} |
||
| align = "center" | <small> (ไม่มีเครื่องหมาย) </small> |
| align = "center" | <small> (ไม่มีเครื่องหมาย) </small> |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|ma}} 'ผี' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi ngang tone.ogg|a}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi ngang tone.ogg|a}} |
||
| อา |
| อา |
||
บรรทัด 247: | บรรทัด 247: | ||
| ต่ำตก {{IPA|˨˩}} |
| ต่ำตก {{IPA|˨˩}} |
||
| align = "center" | '''`''' |
| align = "center" | '''`''' |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|mà}} 'แต่' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi huyen tone.ogg|à}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi huyen tone.ogg|à}} |
||
| อ่า |
| อ่า |
||
บรรทัด 254: | บรรทัด 254: | ||
| สูงขึ้น {{IPA|˧˥}} |
| สูงขึ้น {{IPA|˧˥}} |
||
| align = "center" | '''´''' |
| align = "center" | '''´''' |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|má}} 'แก้ม, แม่ (ถิ่นใต้) ' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi sac tone.ogg|á}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi sac tone.ogg|á}} |
||
| อ๊า |
| อ๊า |
||
บรรทัด 261: | บรรทัด 261: | ||
| ต่ำขึ้น {{IPA|˧˩˧}} |
| ต่ำขึ้น {{IPA|˧˩˧}} |
||
| align = "center" | ''' ̉''' |
| align = "center" | ''' ̉''' |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|mả}} 'หลุมศพ, สุสาน' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi hoi tone.ogg|ả}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi hoi tone.ogg|ả}} |
||
|อ๋า |
|อ๋า |
||
บรรทัด 268: | บรรทัด 268: | ||
| สูงขึ้นหยุด {{IPA|˧˥ˀ}} |
| สูงขึ้นหยุด {{IPA|˧˥ˀ}} |
||
| align = "center" | '''˜''' |
| align = "center" | '''˜''' |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|mã}} 'ม้า (จีน-เวียดนาม), รหัส' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi nga tone.ogg|ã}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi nga tone.ogg|ã}} |
||
| อะ-อ๊ะ |
| อะ-อ๊ะ |
||
บรรทัด 275: | บรรทัด 275: | ||
| ต่ำตกหยุด {{IPA|˧˨ˀ}} |
| ต่ำตกหยุด {{IPA|˧˨ˀ}} |
||
| align = "center" | ''' ̣''' |
| align = "center" | ''' ̣''' |
||
| {{lang|vi| |
| {{lang|vi|mạ}} 'สีข้าว' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi nang tone.ogg|ạ}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi nang tone.ogg|ạ}} |
||
| อะ (เสียงหนัก) |
| อะ (เสียงหนัก) |
||
บรรทัด 284: | บรรทัด 284: | ||
=== กาล === |
=== กาล === |
||
ปกติแล้วไม่จำเป็นต้องแสดง โดยทั่วไปอดีตแสดงโดยคำว่า {{lang|vi| |
ปกติแล้วไม่จำเป็นต้องแสดง โดยทั่วไปอดีตแสดงโดยคำว่า {{lang|vi|đã}} ปัจจุบันกาลกำลังกระทำ เติม {{lang|vi|đang}} อนาคตเติม {{lang|vi|sẽ}} |
||
=== โครงสร้างแสดงหัวข้อ === |
=== โครงสร้างแสดงหัวข้อ === |
||
เป็นโครงสร้างประโยคที่สำคัญในภาษาเวียดนาม ตัวอย่างเช่น {{lang|vi| |
เป็นโครงสร้างประโยคที่สำคัญในภาษาเวียดนาม ตัวอย่างเช่น {{lang|vi|Tôi đọc sách này rồi}} = ฉันอ่านหนังสือนี้แล้ว อาจเรียงประโยคใหม่เป็น {{lang|vi|Sách này thi tôi đọc rồi}} = หนังสือนี้น่ะฉันอ่านแล้ว ({{lang|vi|thi}} เป็นตัวแสดงหัวข้อ) |
||
=== พหูพจน์ === |
=== พหูพจน์ === |
||
โดยทั่วไปไม่ต้องแสดง ถ้าแสดงจะใช้คำเติมเข้าไปในประโยค เช่น {{lang|vi| |
โดยทั่วไปไม่ต้องแสดง ถ้าแสดงจะใช้คำเติมเข้าไปในประโยค เช่น {{lang|vi|những}}, {{lang|vi|các}}, {{lang|vi|chúng}} |
||
=== ลักษณนาม === |
=== ลักษณนาม === |
||
ภาษาเวียดนามมีคำลักษณนามใช้แสดงลักษณะของนามเช่นเดียวกับภาษาไทยและภาษาจีน เช่น {{lang|vi| |
ภาษาเวียดนามมีคำลักษณนามใช้แสดงลักษณะของนามเช่นเดียวกับภาษาไทยและภาษาจีน เช่น {{lang|vi|con}} ใช้กับสัตว์ {{lang|vi|cái}} ใช้กับสิ่งของไม่มีชีวิต คำลักษณนามบางคำอาจใช้ร่วมกันได้ เช่น {{lang|vi|cái con}} |
||
=== คำสรรพนาม === |
=== คำสรรพนาม === |
||
บรรทัด 302: | บรรทัด 302: | ||
== คำศัพท์ == |
== คำศัพท์ == |
||
คำศัพท์ทางการเมืองและวิทยาศาสตร์โดยมากมาจากภาษาจีน กว่าร้อยละ 70 ของคำศัพท์มีรากศัพท์มาจากภาษาจีน คำประสมหลายคำเป็นการประสมระหว่างคำดั้งเดิมในภาษาเวียดนามกับคำยืมจากภาษาจีน ซึ่งคำเหล่านี้ปัจจุบันมักถูกแทนที่ด้วยคำเวียดนาม นอกจากนี้ยังมีคำยืมจาก[[ภาษาฝรั่งเศส]]และ[[ภาษาอังกฤษ]] เช่น {{lang|vi| |
คำศัพท์ทางการเมืองและวิทยาศาสตร์โดยมากมาจากภาษาจีน กว่าร้อยละ 70 ของคำศัพท์มีรากศัพท์มาจากภาษาจีน คำประสมหลายคำเป็นการประสมระหว่างคำดั้งเดิมในภาษาเวียดนามกับคำยืมจากภาษาจีน ซึ่งคำเหล่านี้ปัจจุบันมักถูกแทนที่ด้วยคำเวียดนาม นอกจากนี้ยังมีคำยืมจาก[[ภาษาฝรั่งเศส]]และ[[ภาษาอังกฤษ]] เช่น {{lang|vi|tivi}} มาจาก TV |
||
== ระบบการเขียน == |
== ระบบการเขียน == |
||
บรรทัด 314: | บรรทัด 314: | ||
== ตัวอย่างประโยค == |
== ตัวอย่างประโยค == |
||
คำพูดที่ใช้ในชีวิตประจำวัน |
คำพูดที่ใช้ในชีวิตประจำวัน |
||
* {{lang|vi| |
* {{lang|vi|Xin chào}} [ซีนจ่าว] = สวัสดี |
||
* {{lang|vi| |
* {{lang|vi|Bạn}} [บั่น] = เพื่อน |
||
==อ้างอิง== |
==อ้างอิง== |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 20:01, 28 มีนาคม 2564
ภาษาเวียดนาม | |
---|---|
tiếng Việt | |
ออกเสียง | [tjə̌ˀŋ vjə̀t] เตี๊ยงเหวียต (ทางเหนือ) [tjə̌ŋ jə̀k] เตี๊ยงเหยียก (ทางใต้) |
ประเทศที่มีการพูด | เวียดนาม สหรัฐอเมริกา กัมพูชา ฝรั่งเศส ออสเตรเลีย จีน |
จำนวนผู้พูด | 70–73 ล้าน (ไม่พบวันที่) |
ตระกูลภาษา | ออสโตรเอเชียติก
|
ระบบการเขียน | อักษรละติน |
สถานภาพทางการ | |
ภาษาทางการ | เวียดนาม |
รหัสภาษา | |
ISO 639-1 | vi |
ISO 639-2 | vie |
ISO 639-3 | vie |
ภาษาเวียดนาม (เวียดนาม: tiếng Việt เตี๊ยงเหฺวียด, tiếng Việt Nam, Việt ngữ) เป็นภาษาที่มีวรรณยุกต์และเป็นภาษาทางการของประเทศเวียดนาม เป็นภาษาแม่ของประชากรเวียดนามถึงร้อยละ 87 รวมถึงผู้อพยพจากเวียดนามประมาณ 2 ล้านคน และรวมถึงชาวเวียดนาม-อเมริกันเป็นจำนวนพอสมควรด้วย ถึงแม้ว่าจะมีการยืมคำศัพท์จากภาษาจีนและเดิมใช้อักษรจีนเขียน แต่นักภาษาศาสตร์ยังคงจัดภาษาเวียดนามให้เป็นภาษากลุ่มออสโตรเอเซียติกซึ่งในกลุ่มนี้ภาษาเวียดนามมีผู้พูดมากที่สุด (10 เท่าของภาษาที่มีจำนวนคนพูดเป็นอันดับรองลงมา คือ ภาษาเขมร) ในด้านระบบการเขียนของภาษาเวียดนามนั้น แต่เดิมใช้ตัวเขียนจีน เรียกว่า "จื๋อญอ" ต่อมาชาวเวียดนามได้พัฒนาตัวเขียนจีนเพื่อใช้เขียนภาษาเวียดนาม เรียกว่า "จื๋อโนม" แต่ในปัจจุบันเวียดนามใช้ตัวอักษรโรมันที่พัฒนาขึ้นโดยมิชชันนารีชาวฝรั่งเศส โดยเครื่องหมายเสริมสัทอักษรใช้เป็นวรรณยุกต์
ตระกูลภาษา
ภาษาเวียดนามจัดอยู่ในสาขาเหวียด-เหมื่อง (Viet-Muong) ซึ่งเป็นสาขาหนึ่งในตระกูลภาษามอญ-เขมร (Mon-Khmer) หรือตระกูลออสโตรเอเชียติก (Austroasiatic) ประกอบด้วยภาษาเขมร ภาษามอญ ภาษามุนดา เป็นต้น แต่นักภาษาศาสตร์บางส่วนเห็นว่าควรจัดภาษาเวียดนามให้เป็นอีกสาขาหนึ่ง แยกจากภาษามอญ-เขมร
สำเนียงท้องถิ่น
ภาษาเวียดนามมีสำเนียงท้องถิ่นที่หลากหลาย แต่โดยมากถือว่ามี 3 หลัก ดังนี้
ถิ่นหลัก | ท้องถิ่น | ชื่อในยุคอาณานิคมของฝรั่งเศส |
---|---|---|
เวียดนามตอนเหนือ | ถิ่นฮานอย, ถิ่นอื่นทางเหนือ: ไฮฟอง และถิ่นระดับจังหวัดจำนวนมาก | ตังเกี๋ย |
เวียดนามตอนกลาง | ถิ่นเว้, ถิ่นเหงะอาน, ถิ่นกว๋างนาม | อันนัมสูง |
เวียดนามตอนใต้ | ถิ่นไซ่ง่อน, ถิ่นแม่น้ำโขง (ตะวันตกไกล) | โคชินไชนา |
ภาษาถิ่นเหล่านี้มีน้ำเสียง การออกเสียง และบางครั้งก็มีคำศัพท์ที่แตกต่างไปบ้าง แต่ภาษาถิ่นเฮว้จะมีคำศัพท์ที่แตกต่างค่อนข้างมากจากภาษาถิ่นอื่น ๆ วรรณยุกต์ "หอย" และ "หงา" มีความแตกต่างในภาคเหนือ แต่กลืนเป็นวรรณยุกต์เดียวกันในภาคใต้ ส่วนพยัญชนะ ch และ tr นั้นจะออกเสียงแตกต่างกันในถิ่นใต้และกลาง แต่รวมเป็นเสียงเดียวในถิ่นเหนือ สำหรับความแตกต่างด้านไวยากรณ์นั้นไม่ปรากฏ
ระบบเสียง
เสียงพยัญชนะ
เสียงพยัญชนะในภาษาเวียดนามมีหน่วยเสียงตามตารางทางด้านล่าง โดยอักษรทางด้านซ้ายเป็นอักษรที่ใช้เขียนแทนหน่วยเสียงนั้น ๆ ในภาษาเวียดนาม อักษรตรงกลางเป็นสัทอักษร และด้านขวานั้นเป็นอักษรไทยที่นิยมใช้ทับศัพท์
ริมฝีปาก ปุ่มเหงือก ปลายลิ้นม้วน เพดานแข็ง เพดานอ่อน เส้นเสียง นาสิก m [m] ม n [n] น nh [ɲ] ญ ng/ngh [ŋ] ง กัก ไม่ก้อง ไม่พ่นลม p [p] ป t [t] ต tr [ʈʂ~ʈ] จ ch [c~tɕ] จ c/k/q [k~q] ก ก้อง b [ɓ] บ đ [ɗ] ด ไม่ก้อง พ่นลม th [tʰ] ท kh [x~kʰ] ค เสียดแทรก ไม่ก้อง ph [f] ฟ x [s] ซ s [ʂ] ซ h [h] ฮ ก้อง v [v] ว d [z~j] ซ, ย r [ʐ~ɹ] ซ, ร gi [z~j] ซ, ย g/gh [ɣ] ก เปิด u/o [w] ว l [l] ล y/i [j] ย
สำเนียงต่าง ๆ ของภาษาเวียดนาม รูปแบบ รูปพยัญชนะ เหนือ กลางตอนเหนือ กลาง ใต้ พยัญชนะต้น x [s] ส [s] ซ [s] ซ [s] ซ s [ʂ] ซ (ม้วนลิ้น) [ʂ] ซ (ม้วนลิ้น) [ʂ] ซ (ม้วนลิ้น) ch [tɕ] จ [tɕ] จ [tɕ] จ [tɕ] จ tr [tʂ] จ (ม้วนลิ้น) [tʂ] จ (ม้วนลิ้น) [tʂ] จ (ม้วนลิ้น) r [z] ซ (ก้อง) [ɻ] ร (ม้วนลิ้น) [ɻ] ร (ม้วนลิ้น) [ɻ] ร (ม้วนลิ้น) d [ɟ] กึ่ง จ กึ่ง ก (ก้อง) [j] ย [j] ย gi [z] ซ (ก้อง) v[1] [v] กึ่ง ฟ กึ่ง ว [v] กึ่ง ฟ กึ่ง ว พยัญชนะท้าย c [k] [k] ก [k] ก [k] ก t [t] ต [t] ต t
หลัง e[k, t] ก, ต t
หลัง ê[t] ต [k, t] ก, ต t
หลัง i[t] ต ch [ʲk] จ/ก [k] ก ng [ŋ] ง [ŋ] ง [ŋ] ง [ŋ] ง n [n] น [n] น n
หลัง [i, ê] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ)[n] น [n] น nh [ʲŋ] ญ/ง [ŋ] ง
เสียงสระ
หน้า กลาง หลัง สูง i [i] /-ิ/ ư [ɨ/ɯ] /-ือ/ u [u] /-ู/ กลางสูง ê [e] /เ-/ ơ [əː/ɤː] /เ-อ/ ô [o] /โ-/ กลางต่ำ e [ɛ] /แ-/ â [ə/ɤ/ɜ] /เ-อะ/ o [ɔ] /-อ/ ต่ำ ă [a] /-ะ/, a [aː] /-า/
เสียงวรรณยุกต์
นักภาษาศาสตร์ได้ศึกษาภาษาเวียดนามและจัดให้อยู่ในภาษาตระกูลออสโตรเอเชียติก เช่นเดียวกับภาษาเขมร ซึ่งเป็นภาษาระบบคำสองพยางค์ (disyllable) และมีลักษณะน้ำเสียง (register) เป็นลักษณะสำคัญของภาษา อีกทั้งเป็นภาษาที่ไม่มีระบบเสียงวรรณยุกต์ แต่ภาษาเวียดนามปัจจุบันได้พัฒนาระบบเสียงวรรณยุกต์ขึ้นใช้ เนื่องจากอิทธิพลของภาษาที่มีเสียงวรรณยุกต์อันได้แก่ภาษาตระกูลไทที่อยู่โดยรอบและภาษาจีนที่เข้ามาปกครองเวียดนามในขณะนั้น
สระในภาษาเวียดนามนั้น ออกเสียงโดยมีวรรณยุกต์ภายใน (thanh หรือ thanh điệu) โดยวรรณยุกต์มีความแตกต่างกันที่
- ระดับเสียง
- ความยาว
- น้ำเสียงขึ้นลง
- ความหนักแน่น
- การออกเสียงคอหอย (ลักษณะเส้นเสียง)
เครื่องหมายกำกับวรรณยุกต์นั้น ปกติจะเขียนเหนือหรือใต้สระ [ส่วนใหญ่เขียนไว้เหนือสระ แต่วรรณยุกต์หนั่ง (nặng) เป็นจุดใต้สระ] วรรณยุกต์ทั้ง 6 ในภาษาถิ่นเหนือ (รวมฮานอยด้วย) มีดังนี้
ชื่อ | ลักษณะ | เครื่องหมาย | ตัวอย่าง | ตัวอย่างสระ | ออกเสียง |
---|---|---|---|---|---|
งาง (ngang) 'ระดับ' | สูงระดับ ˧ | (ไม่มีเครื่องหมาย) | ma 'ผี' | ⓘ | อา |
ฮเหวี่ยน (huyền) 'แขวน' | ต่ำตก ˨˩ | ` | mà 'แต่' | ⓘ | อ่า |
ซัก (sắc) 'คม' | สูงขึ้น ˧˥ | ´ | má 'แก้ม, แม่ (ถิ่นใต้) ' | ⓘ | อ๊า |
หอย (hỏi) 'ถาม' | ต่ำขึ้น ˧˩˧ | ̉ | mả 'หลุมศพ, สุสาน' | ⓘ | อ๋า |
หงา (ngã) 'ตก' | สูงขึ้นหยุด ˧˥ˀ | ˜ | mã 'ม้า (จีน-เวียดนาม), รหัส' | ⓘ | อะ-อ๊ะ |
หนั่ง (nặng) 'หนัก' | ต่ำตกหยุด ˧˨ˀ | ̣ | mạ 'สีข้าว' | ⓘ | อะ (เสียงหนัก) |
ไวยากรณ์
ภาษาเวียดนามเป็นภาษารูปคำโดดเช่นเดียวกับภาษาจีนและภาษาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อื่นๆ ไวยากรณ์เน้นที่การเรียงลำดับคำและโครงสร้างประโยคมากกว่าการผันคำ แสดงโดยการเพิ่มคำเช่นเดียวกับภาษาไทย ภาษาเวียดนามเป็นภาษาคำโดด แต่ก็มีคำสองพยางค์อยู่เป็นจำนวนมาก การเรียงคำในประโยคเป็นแบบประธาน-กริยา-กรรม
กาล
ปกติแล้วไม่จำเป็นต้องแสดง โดยทั่วไปอดีตแสดงโดยคำว่า đã ปัจจุบันกาลกำลังกระทำ เติม đang อนาคตเติม sẽ
โครงสร้างแสดงหัวข้อ
เป็นโครงสร้างประโยคที่สำคัญในภาษาเวียดนาม ตัวอย่างเช่น Tôi đọc sách này rồi = ฉันอ่านหนังสือนี้แล้ว อาจเรียงประโยคใหม่เป็น Sách này thi tôi đọc rồi = หนังสือนี้น่ะฉันอ่านแล้ว (thi เป็นตัวแสดงหัวข้อ)
พหูพจน์
โดยทั่วไปไม่ต้องแสดง ถ้าแสดงจะใช้คำเติมเข้าไปในประโยค เช่น những, các, chúng
ลักษณนาม
ภาษาเวียดนามมีคำลักษณนามใช้แสดงลักษณะของนามเช่นเดียวกับภาษาไทยและภาษาจีน เช่น con ใช้กับสัตว์ cái ใช้กับสิ่งของไม่มีชีวิต คำลักษณนามบางคำอาจใช้ร่วมกันได้ เช่น cái con
คำสรรพนาม
คำสรรพนามในภาษาเวียดนามต่างจากภาษาอังกฤษ คือคำสรรพนามแต่ละคำไม่ได้ถูกแบ่งอย่างชัดเจนว่าเป็นบุรุษที่ 1 2 หรือ 3 ขึ้นกับผู้พูดและผู้ฟัง นอกจากนั้นยังต้องระมัดระวังในการระบุความสัมพันธ์ทางสังคมซึ่งขึ้นกับอายุและเพศ
การซ้ำคำ
พบมากในภาษาเวียดนามซึ่งเป็นการสร้างคำใหม่ ซึ่งมีความหมายต่างไปจากเดิม เช่นเป็นการลดหรือเพิ่มความเข้มของคำคุณศัพท์
คำศัพท์
คำศัพท์ทางการเมืองและวิทยาศาสตร์โดยมากมาจากภาษาจีน กว่าร้อยละ 70 ของคำศัพท์มีรากศัพท์มาจากภาษาจีน คำประสมหลายคำเป็นการประสมระหว่างคำดั้งเดิมในภาษาเวียดนามกับคำยืมจากภาษาจีน ซึ่งคำเหล่านี้ปัจจุบันมักถูกแทนที่ด้วยคำเวียดนาม นอกจากนี้ยังมีคำยืมจากภาษาฝรั่งเศสและภาษาอังกฤษ เช่น tivi มาจาก TV
ระบบการเขียน
ก่อนที่ฝรั่งเศสจะเข้ามายังเวียดนามนั้น ภาษาเวียดนามมีระบบการเขียนสองแบบ ซึ่งทั้งสองแบบก็มีที่มาจากอักษรจีนเช่นเดียวกัน
- จื๋อญอ (chữ nho, 字儒) หรือฮ้านตึ (Hán tự, 漢字) คืออักษรจีนที่ใช้เขียนภาษาจีนโบราณ
- จื๋อโนม (chữ nôm, 字喃) เป็นอักษรที่ใช้เขียนภาษาเวียดนาม โดยนำอักษรจีนมาดัดแปลงเล็กน้อย
ปัจจุบันภาษาเวียดนามเขียนด้วยจื๋อโกว๊กหงือ (chữ Quốc ngữ แปลว่า "อักษรของภาษาประจำชาติ") ซึ่งเป็นอักษรละตินที่เพิ่มเติมเครื่องหมายต่าง ๆ เข้ามาเพื่อให้มีอักษรเพียงพอที่จะใช้เขียนภาษา อักษรดังกล่าวได้รับการคิดค้นขึ้นมาในคริสต์ศตวรรษที่ 17 โดยอาแล็กซ็องดร์ เดอ รอด ซึ่งเป็นมิชชันนารีชาวฝรั่งเศสที่เข้ามาเผยแผ่ศาสนา โดยมีรากฐานมาจากระบบที่มิชชันนารีชาวโปรตุเกสคิดไว้ก่อนหน้านั้น ในระหว่างที่เวียดนามยังเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสนั้น จื๋อโกว๊กหงือได้เป็นอักษรราชการของอาณานิคม ซึ่งได้ทำให้อักษรดังกล่าวเป็นที่แพร่หลายมากขึ้นเรื่อย ๆ จื๋อโกว๊กหงือในปัจจุบันมีรูปแบบการเขียนที่อ้างอิงการออกเสียงของภาษาถิ่นเวียดนามกลาง ซึ่งสระและพยัญชนะท้ายจะคล้ายคลึงกับภาษาถิ่นเหนือ ส่วนพยัญชนะต้นจะคล้ายกับภาษาถิ่นใต้
ตัวอย่างประโยค
คำพูดที่ใช้ในชีวิตประจำวัน
- Xin chào [ซีนจ่าว] = สวัสดี
- Bạn [บั่น] = เพื่อน
อ้างอิง
- ↑ In southern dialects, v is reported to have a spelling pronunciation (i.e., the spelling influences pronunciation) of [vj] or [bj] among educated speakers. However, educated speakers revert to usual [j] in more relaxed speech. Less educated speakers have [j] more consistently throughout their speech. See: Thompson (1959), Thompson (1965: 85, 89, 93, 97-98).