ผลต่างระหว่างรุ่นของ "รัฐฉาน"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
|||
บรรทัด 231: | บรรทัด 231: | ||
[[หมวดหมู่:รัฐชาน| ]] |
[[หมวดหมู่:รัฐชาน| ]] |
||
[[หมวดหมู่:รัฐของประเทศพม่า|ชาน]] |
[[หมวดหมู่:รัฐของประเทศพม่า|ชาน]] |
||
[[หมวดหมู่:อดีตอาณานิคมของสยาม]] |
|||
{{โครงประเทศ}} |
{{โครงประเทศ}} |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 14:10, 31 พฤษภาคม 2563
มุมมองและกรณีตัวอย่างในบทความนี้อาจไม่ได้แสดงถึงมุมมองที่เป็นสากลของเรื่อง |
บทความนี้ยังต้องการเพิ่มแหล่งอ้างอิงเพื่อพิสูจน์ความถูกต้อง |
รัฐชาน ရှမ်းပြည်နယ် | |
---|---|
การถอดเสียงเป็นอักษรโรมัน | |
• พม่า | [hram: pranynai] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) |
ที่ตั้งรัฐชานในประเทศพม่า | |
พิกัด: 21°30′N 98°0′E / 21.500°N 98.000°Eพิกัดภูมิศาสตร์: 21°30′N 98°0′E / 21.500°N 98.000°E | |
ประเทศ | พม่า |
ภูมิภาค | กลาง-ตะวันออก |
เมืองหลัก | ตองจี |
การปกครอง | |
• มุขมนตรี | ลี่นทุ (เอ็นแอลดี) |
พื้นที่[1] | |
• ทั้งหมด | 155,801.3 ตร.กม. (60,155.2 ตร.ไมล์) |
ประชากร (พ.ศ. 2557)[2] | |
• ทั้งหมด | 5,824,432 คน |
• ความหนาแน่น | 37 คน/ตร.กม. (97 คน/ตร.ไมล์) |
ประชากร | |
• กลุ่มชาติพันธุ์ | ไทใหญ่, พม่า, จีน, ว้า, ลีซอ, ดะนุ, อินทา, มูเซอ, ปะหล่อง, ปะโอ, ตองโย, อินเดีย, กูรข่า |
• ศาสนา | พุทธ, คริสต์, วิญญาณนิยม, อิสลาม, ฮินดู |
เขตเวลา | UTC+6:30 (เวลามาตรฐานพม่า) |
รหัส ISO 3166 | MM-17 |
เว็บไซต์ | www |
ชาน,[3] ฉาน[4] (พม่า: ရှမ်း, ออกเสียง: [ʃáɴ] ช่าน; ไทใหญ่: မိူင်းတႆး, ออกเสียง: [mə́ŋ.táj] เมิ้งไต๊) หรือ ไทใหญ่[5] เป็นรัฐหนึ่งในประเทศพม่า
สภาพภูมิศาสตร์
ลักษณะภูมิประเทศของรัฐชานเต็มไปด้วยภูเขาสูงและผืนป่า รัฐชานจึงเต็มไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติที่มีค่า สินค้าส่งออกที่สำคัญจึงเป็นจำพวกแร่ธาตุและไม้ชนิดต่าง ๆ
รัฐชานมีอาณาเขตติดต่อกับพื้นที่ข้างเคียงเรียงตามเข็มนาฬิกาดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับรัฐกะชีน (ประเทศพม่า) เขตเต๋อหง เขตเป่าซาน และเขตหลินซาง (มณฑลยูนนาน ประเทศจีน)
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับเขตซือเหมา เขตสิบสองปันนา (มณฑลยูนนาน ประเทศจีน) แขวงหลวงน้ำทา และแขวงบ่อแก้ว (ประเทศลาว)
- ทิศใต้ ติดต่อกับจังหวัดเชียงราย จังหวัดเชียงใหม่ จังหวัดแม่ฮ่องสอน (ประเทศไทย) รัฐกะยา และรัฐกะเหรี่ยง (ประเทศพม่า)
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับดินแดนสหภาพเนปยีดอ เขตมัณฑะเลย์ และเขตซะไกง์ (ประเทศพม่า)
ประวัติ
ไทใหญ่เกิดขึ้น 96 ปี ก่อนคริสต์ศักราช พ.ศ. 448[ต้องการอ้างอิง] ในอดีตมีชื่อเรียกว่า "ไต" หรือที่เรียกกันว่า "เมิ้งไต๊" ในสำเนียงไทใหญ่ หรือ "เมืองไต" ในสำเนียงไทย มีประชากรหลายชนชาติอาศัยอยู่ร่วม โดยมีชนชาติไทใหญ่อาศัยอยู่มากที่สุด เมืองไตเคยมีเอกราชในการปกครองตนเองมาเป็นเวลาหลายพันปี[ต้องการอ้างอิง] ก่อนที่อังกฤษจะขยายอิทธิพลเข้ามาถึง อาณาเขตของเมืองไตประกอบด้วยเมืองรวมทั้งหมด 33 เมือง แต่ละเมืองปกครองด้วยระบบเจ้าฟ้าสืบต่อเนื่องกันมาตั้งแต่อดีต
เมืองไตกับพม่ามีการติดต่อค้าขายช่วยเหลือ และให้ความเคารพซึ่งกันและกันมาโดยตลอด เห็นได้จากในช่วงที่เจ้าฟ้าเมืองไตปกครองประเทศพม่าประมาณเกือบ 300 ปีไม่เคยมีการสู้รบกันเกิดขึ้น[ต้องการอ้างอิง] และยังมีการติดต่อค้าขายยังดำเนินไปอย่างสันติสุขเช่นกัน จนกระทั่งมาถึงสมัยบุเรงนอง ได้มีการสู้รบกันกับเจ้าฟ้าเมืองไตกับกษัตริย์พม่าเกิดขึ้น โดยฝ่ายเจ้าฟ้าเมืองไตเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ จึงทำให้ราชวงศ์เจ้าฟ้าบางเมือง ต้องจบสิ้นไปดังเช่นราชวงศ์เจ้าฟ้าเมืองนายซึ่งเป็นราชวงศ์ของกษัตริย์มังราย นอกจากนี้ยังมีอีกหลายราชวงศ์ที่ต้องสูญสิ้น ไปเพราะการสู้รบ[ต้องการอ้างอิง]
- พ.ศ. 2305 ในสมัยพระเจ้าอลองพญา รัฐชานตกเป็นเมืองขึ้นของพม่า กษัตริย์พม่าได้ทำการปราบปรามราชวงศ์ เจ้าฟ้าไทใหญ่จนหมดสิ้นไปเป็นจำนวนมาก
- 1 มกราคม พ.ศ. 2428 อังกฤษได้ทำการจับกุมและยึดอำนาจกษัตริย์พม่า และขยายอาณาเขตไปยังเมืองเชียงตุงทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของเมืองไต
- พ.ศ. 2433 อังกฤษได้ยึดเอาเมืองไตเรียบร้อยแล้ว
เนื่องจากพม่าตั้งอยู่บริเวณที่ราบลุ่ม ส่วนเมืองไตตั้งอยู่บริเวณเทือกเขาไม่ใช่ประเทศเดียวกัน อังกฤษจึงไม่ได้เข้ายึดพร้อมกัน แม้อังกฤษจะยึดทั้งสองเมืองเป็นเมืองขึ้นของตนแต่ก็ไม่ได้ปกครองทั้งสองเมืองในลักษณะเดียวกัน หากแบ่งการปกครองออกเป็นสองลักษณะ คือประเทศพม่าเป็นเมืองใต้อาณานิคม ส่วนเมืองไตเป็นเมืองใต้การอารักขา
อังกฤษได้ล้มล้างระบบกษัตริย์พม่า ส่วนเมืองไตอังกฤษไม่ได้ทำลายราชวงศ์เจ้าฟ้า อีกทั้งยังสนับสนุนให้เจ้าฟ้าแต่ละเมือง มีอำนาจปกครองบ้านเมืองของตนเอง และได้สถาปนาให้เมืองทั้งหมดเป็นสหพันธรัฐชานขึ้นกับอังกฤษ
- 25 มกราคม พ.ศ. 2485 ญี่ปุ่นขอไทยสมัยจอมพล แปลก พิบูลสงคราม ยกกำลังทหารยึดรัฐชาน เชียงตุง ในประเทศพม่า จากทหารจีนก๊กมินตั๋ง ของจอมพลเจียงไคเช็ค ญี่ปุ่นได้ส่งมอบให้ไทย ผนวกเป็นสหรัฐไทยเดิม เป็นจังหวัดไทใหญ่
- 1 มกราคม พ.ศ. 2489 รัฐชานกลับมาสู่อิสรภาพ ครั้งนี้อังกฤษได้ผนวกเป็นส่วนหนึ่งของพม่า
- พ.ศ. 2490 หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ทางการพม่าพยายามโน้มน้าวเหล่าบรรดาเจ้าฟ้าไต ให้เข้าร่วมเรียกร้องเอกราชจากอังกฤษ เจ้าฟ้าไตจึงได้ร่วมลงนามในสนธิสัญญาปางโหลง พร้อมกับกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ เพื่อขอเอกราชจากอังกฤษ โดยสัญญาดังกล่าวได้นำไปสู่การร่างรัฐธรรมนูญ ซึ่งระบุให้ชนชาติที่ร่วมลงนามในสัญญา สามารถแยกตัวเป็นอิสระได้หลังจากอยู่ร่วมกันครบสิบปี
- พ.ศ. 2491 อังกฤษได้ให้เอกราชกับพม่าและไต ภายหลังมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองในพม่า สนธิสัญญาปางโหลงจึงเป็นโมฆะ เหตุนี้จึงทำให้ชาวไตหรือไทใหญ่ จึงก่อตั้งกองกำลังกู้ชาติของตนเองขึ้น
ทางรัฐบาลทหารพม่าได้ใช้ระบอบเผด็จการทหารกับชาวไต อีกทั้งยังได้ทำลายพระราชวังของไทใหญ่ในเมืองเชียงตุงและอีกหลายเมือง และเข้ามาจัดการศึกษาเกี่ยวกับพม่าให้แก่เด็กในพื้นที่ ประชาชนมักถูกเกณฑ์ไปบังคับใช้แรงงาน ทั้งโครงการก่อสร้างและเป็นลูกหาบอาวุธให้ทหาร ทำให้มีผู้ลี้ภัยจำนวนมากหนีเข้ามายังประเทศไทย[ต้องการอ้างอิง]
ปัจจุบันสถานการณ์ภายในรัฐชานก็ยังไม่มีเสถียรภาพทางความมั่นคงเท่าใดนัก และยังมีกองกำลังกู้ชาติของตนเองอยู่ ในปี พ.ศ. 2552 ได้มีการจัดตั้งสภารัฐชาน
การปกครอง
พื้นที่ 62,500 ตารางไมล์ แบ่งการปกครองเป็น 11 จังหวัด ได้แก่
ลำดับที่ | จังหวัด | ชื่อภาษาไทใหญ่ | คำอ่านภาษาไทใหญ่ | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
1 | จังหวัดตองจี | တူၼ်ႈတီး | ต้นตี๊ | เมืองหลวงของรัฐฉาน |
2 | จังหวัดดอยแหลม | လွႆလႅမ် | หลอยแหลม | |
3 | จังหวัดจ๊อกแม | ၵျွၵ်းမႄး | กย๊อกแม้ | |
4 | จังหวัดหมู่แจ้ | မူႇၸေႊ | หมู่เจ | |
5 | จังหวัดเล่าก์ก่าย | လဝ်ႉၵႆႇ | เล้าไก่ | |
6 | จังหวัดกุนโหลง | ၵုၼ်လူင် | กุ๋นโหลง | |
7 | จังหวัดล่าเสี้ยว | လႃႈသဵဝ်ႈ | หล้าเส้ว | |
8 | จังหวัดเชียงตุง | ၵဵင်းတုင် | เก๊งตุ๋ง | |
9 | จังหวัดเมืองสาด | မိူင်းသၢတ်ႇ | เมิ้งสาด | |
10 | จังหวัดเมืองพยาก | မိူင်းၽျၢၵ်ႈ | เมิ้งพยาก | |
11 | จังหวัดท่าขี้เหล็ก | တႃႈၶီႈလဵၵ်း | ต้าขี้เล็ก | |
- | จังหวัดลางเคอ | လၢင်းၶိူဝ်း | ล้างเค้อ | แยกออกจากดอยแหลม ในปี พ.ศ. 2553 |
- | จังหวัดหอปาง | ႁူဝ်ပၢင်ႇ | โหป่าง | แยกออกจากหล้าเสี้ยว ในปี พ.ศ. 2554 |
- | จังหวัดมาตมัน | မၢၵ်ႇမင် | หมากหมัง | แยกออกจากเชียงและบางส่วนของหอปาง ในปี พ.ศ. 2557 |
- | จังหวัดเมืองมีด | မိူင်းမိတ်ႈ | เมิ้งมีด | แยกออกจากจ๊อกแม ในปี พ.ศ. 2557 |
ประชากร
- ประชากร 5,815,384 คน
- ความหนาแน่น 37 คน/ตารางไมล์
- เชื้อชาติ
- ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มของไทใหญ่นอกจากนั้นก็จะมีชาวพม่า ชาวจีน ชาวกะชีน ชาวดะนุ ชาวอินทา ชาวปะหล่อง ชาวปะโอ ชาวพม่าเชื้อสายอินเดีย ชาวกะเหรี่ยง ชาวไทลื้อ ชาวคำตี่ ชาวไทดอย เป็นต้น
- ศาสนา
- ประชากรส่วนใหญ่จะนับถือศาสนาพุทธ รองลงมาจะเป็นศาสนาคริสต์ซึ่งมีอิทธิพลมากในหมู่ชาวเขา ศาสนาอิสลามในหมู่ชาวอินเดีย และฮ่อ ศาสนาฮินดูในหมู่ชาวอินเดีย และศาสนาพื้นเมืองเดิมดั้งเดิมในหมู่ชาวเขา
อ้างอิง
- ↑ "Union of Myanmar". City Population. สืบค้นเมื่อ 2008-12-25.
- ↑ Census Report. The 2014 Myanmar Population and Housing Census. Vol. 2. Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population. May 2015. p. 17.
- ↑ "ประกาศราชบัณฑิตยสถาน เรื่อง กำหนดชื่อประเทศ ดินแดน เขตการปกครอง และเมืองหลวง (พ.ศ. 2544)" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 118 (ตอนพิเศษ 117ง): 2. 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2544.
{{cite journal}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
(help) - ↑ "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งรองกงสุล ณ เมืองเชียงตุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (8ง): 152. 23 มกราคม พ.ศ. 2511.
{{cite journal}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
(help) - ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 349. "ฉาน ๔ น. ชื่อรัฐหนึ่งทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศพม่า ติดต่อกับทางภาคเหนือของประเทศไทย, ไทใหญ่ ก็เรียก."
แหล่งข้อมูลอื่น
- Official website
- "Shan State" relief map showing major towns and revised township boundaries, 18 November 2010, Myanmar Information Management Unit (MIMU)
- Shan Herald Agency for News S.H.A.N.
- Taipei American Chamber of Commerce; Topics Magazine, Analysis, November 2012. Myanmar: Southeast Asia's Last Frontier for Investment, BY DAVID DUBYNE
- Chronology for Shans in Burma