สงครามครูเสดครั้งที่ 1

[บทความแปล] สงครามครูเสดครั้งแรก (1095-1099) เป็นครั้งแรกที่พวกครูเสด (Crusades) พยายามทวงคืน ‘ดินแดนศักดิ์สิทธิ์’

การครูเสดถูกประกาศโดย องค์พระสันตะปาปา ออร์บันที่ 2 (Pope Urban 2) ที่สภาแห่งเคลย์มอนต์ในปี ค.ศ. 1095

พระสันตะปาปาออร์บันที่ 2 ได้รวบรวมกองกำลังทหารเพื่อให้ความช่วยเหลือ จักรวรรดิไบแซนไทน์ (Byzantine Empire) หรือสำนักโรมันตะวันออก

หลังจากที่ได้สูญเสียดินแดนในอนาโตเลีย (Anatolia) ให้กับพวก เซลจุค เติร์ก (Seljuq Turks) การรวบรวมทหารนั้นนำโดยพวกขุนนางชาวฝรั่งเศส หรือที่รู้จักในนาม ครูเสดของเจ้าชาย (Princes’ Crusade)

ไม่เพียงแต่ทวงคือเขตอนาโตเลีย แต่ยังเดินทางเพื่อพิชิตดินแดนศักดิ์สิทธิ์ ที่ตกไปอยู่ภายใต้โลกมุสลิมตั้งแต่ คริสตศตวรรษที่ 7 และถึงจุดหักมุมในเดือนกรกฎาคม ค.ศ.1099 ในการ ‘ยึดคืนเยรูซาเล็ม’ (Re-conqest of Jerusalem)

และการ สถาปนา ‘อาณาจักรเยรูซาเล็ม’ (Kingdom of Jerusalem)

จักรพรรดิแห่งไบแซนไทน์ จักรพรรดิอเล็กซิออสที่ 1 โคมเนนอส (Alexios I Komnenos) ได้ขอความช่วยเหลือทางการทหารจาก พระสันตะปาปาออร์บันที่ 2 เพื่อเกลี้ยกล่อม ให้สภาแห่งเคลย์มอนต์ (Councill of Clermont) ช่วยทำศึกปิดล้อมเมือง ไนซีอา (Nicaea) และเมือง แอนติโอค (Antioch)

พระสันตะปาปาออร์บันที่ 2 ได้กล่าวสุนทรพจน์ ที่สภาแห่งเคลย์มอนต์ ในการเป็นประจักษ์พยาน ในการบันทึกคำพูดของพระสันตะปาปาออร์บันที่ 2 เกี่ยวกับการทวงคืน นครเยรูซาเล็มและดินแดนศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งเป็นเป้าหมายรอง [บทนี้อาจไม่ถูกต้อง]

ความสำเร็จของ ‘ครูเสดของเจ้าชาย’ ถูกยกย่องโดย “ครูเสดชาวบ้าน” (People’s Crusade) และครูเสดชาวบ้านได้ถูกชักนำโดย ‘ปีเตอร์ นักพรต’ (Peter the Hermit) ในฤดูใบไม้ผลิ ค.ศ.1096 กลุ่มชาวบ้านและฆราวาส ได้เดินทางไปที่อนาโตเลีย ที่ๆพวกเขาจักต้องเผชิญหน้ากับพวกเติร์ก

ระหว่างทางได้เกิดการโจมตีชาวยิวในส่วนหนึ่งของเยอรมันตะวันตก (Rhineland) แต่ทว่าพวกเขาก็มาพ่ายแพ้อย่างราบคาบในศึกซีวีทรอต (Battle of Civetot) ในเดือนตุลาคม

ในทางกลับกันกองทัพของ ‘ครูเสดของเจ้าชาย’ มีประสิทธิภาพที่ดีกว่า ได้ทำการเดินทัพไปในปลายฤดูร้อน ปี ค.ศ. 1096 และถึงกรุงคอนสแตนติโนเปิล (Constantinople)  ในช่วงระหว่างเดือนพฤศจิกายน ปี ค.ศ. 1096 ถึง เดือนเมษายน ปี ค.ศ. 1097

พวกครูเสดเดินทัพเข้าสู่อนาโตเลีย ยึดไนซีอา ในเดือน มิถุนายน ค.ศ. 1097 และ แอนติโอค ในเดือนมิถุนายน ค.ศ.1098 พวกเขาเดินทางมาถึงเยรูซาเล็มในเดือนมิถุนายน ค.ศ.1099 และทำการล้อมป้อมโจมตีชิงเมือง ในวันที่ 7 กรกฎาคม ค.ศ.1099 ทำการปราบปรามกองทหารประจำการ

มีการเตรียมแผนยึดเยรูซาเล็มกลับโดยพวกซาระเซ็น (Saracen) แต่แผนการนี้ก็ต้องล้มเหลวไปเพราะอัศวินครูเสดนำกองทัพเข้ามาโจมตีกองทัพมุสลิม ในศึก อาสคาลอน จึงทำให้แผนการยึดเยรูซาเล็มของมุสลิมไม่ประสบความสำเร็จ

ระหว่างที่พวกเขาพิชิตดินแดน พวกนักรบครูเสดสถาปนา ‘รัฐครูเสดละติน’ (Latin Rite crusader states ) แห่ง ‘ราชอาณาจักรเยรูซาเล็ม’ (Kingdom of Jerusalem)

เมืองทิโปรี (Tripoli) ราชรัฐแอนติออก (Principality of Antioch) เมืองอิเดสซา (County of Edessa) ซึ่งตรงกันข้ามกับความปรารถนาของไบเซนไทน์ เพราะเมืองพวกนั้นเคยเป็นของไบเซนไทน์ แต่พวกครูเสดปฏิเสธที่จะให้คืนกับพวกเขา

แต่พวกที่ต้องการดินแดนส่วนนั้นจริงๆก็คือ พวกมุสลิมที่ต้องการดินแดนส่วนนั้นคืนหลังจากที่ถูกยึดโดยพวกละตินคาทอลิก

หลังจากยึดคืนเยรูซาเล็มได้แล้ว พวกนักรบครูเสดส่วนมากได้เดินทาง กลับบ้าน ซึ่งการเดินทางออกจากเยรูซาเล็มนั้น ทำให้อาณาจักรง่ายต่อพวกมุสลิมที่หวังจะกลับมายึดคืน ในสงครามครูเสดครั้งต่อไป

ครูเสดชาวบ้าน (People Crusade)

หล่าขุนนางและอัศวินแห่งฝรั่งเศสไม่ใช่กองทัพกลุ่มแรกที่เดินทางไปยังกรุงเยรูซาเลม  พวกเขาได้ออกเดินทางในวันที่ 15 สิงหาคม ค.ศ.1096 แต่หนึ่งเดือนก่อนหน้านั้นกองทัพของหล่าชาวบ้านและขุนนางชั้นผู้น้อย ได้ออกเดินทางไปก่อนหน้าแล้ว นำโดยปีเตอร์นักพรต(Peter the Hermit)

ในศตวรรษต่อมาได้มีการวิเคราะห์กันว่ากองทัพที่ปีเตอร์นำนั้นเต็มไปด้วยชาวบ้านที่ไม่ได้รับการฝึกและไม่รู้หนังสือ แถมยังมีบ้างส่วนที่ไม่รู้จักแม้กระทั้งกรุงเยรูซาเลมอีกด้วย  แต่ถึงกระนั้นก็ยังมีอัศวินจำนวนหนึ่งติดตามมาด้วยนั้นก็คือวอลเตอร์เดอะเพนนิเลส (Walter the Penniless) ซึ่งทำหน้าที่เป็นรองผู้บัญชาการ

กองทัพที่ขาดวินัยและอยู่ในดินแดนที่ไม่คุ้นเคย ปีเตอร์และคณะชาวบ้านของเขาก็พบว่าตนเองนั้นยังอยู่ในดินแดนของชาวคริสเตียน กองทัพส่วนหนึ่งที่นำโดยวอลเตอร์ได้เข้าประทะกับกองทัพฮังกาเรี่ยนที่เบลเกรด แต่ส่วนมากก็ได้ไปถึงกรุงคอนสแตนติโนเปิลอย่างปลอดภัยและได้เข้าร่วมกับขณะครูเสดจาก ฝรั่งเศส เยอรมัน และอิตาลี

 ในทันทีที่เหล่าชาวบ้านได้มาถึงชานเมืองกรุงคอนสแตนติโนเปิล พวกเขาก็ได้เข้าปล้นพื้นที่ไกล้เคียงจึงทำให้จักรพรรดิอเล็กซิออสต้องทำการจัดเรือข้ามช่องแคบบอสพอรัสอย่างเร่งรีบ และเมื่อเหล่าขณะครูเสดชาวบ้านได้เหยียบดินแดนเอเชียน้อย ก็ได้แยกย้ายกันบุกเข้าปล้นดินแดนชนบท และได้ถลำลึกเข้าไปในดินแดนของเซลจุคบริเวณนครนิเซีย ก็ถูกกองกำลังของเซลจุคล้อมเอาไว้และถูกสังหารหมู่ในเดือนสิงหาคม และต่อมากองทัพของปีเตอร์ก็ได้พ้ายแพ้กองทัพเติร์กอย่างราบคาบในศึกที่ซีวีทรอตในเดือนตุลาคมโดยพลธนูของฝั่งเติร์ก ปีเตอร์และขณะชาวบ้านที่เหลือรอดก็ได้หนีกลับไปที่กรุงคอนสแตนติโนเปิล และได้เข้าร่วมกับกองทัพครูเสดที่ตามมาในภายหลัง

สงครามครูเสดครั้งที่ 1
ส่วนหนึ่งของ สงครามครูเสด
การยึดเยรูซาเลมเป็นความสำเร็จในสงครามครูเสดครั้งที่ 1
วันที่ ค.ศ. 1096–1099 สถานที่ ตะวันออกไกล (อานาโตเลีย, เลแวนต์, ปาเลสไตน์) ผล ชัยชนะเด็ดขาดของนักรบครูเสด ดินแดน เปลี่ยนแปลง สถาปนาราชอาณาจักรเยรูซาเลมและรัฐนักรบครูเสดอื่น
คู่สงคราม
โลกคริสต์ศาสนิกชน: ราชอาณาจักรฝรั่งเศส เคานต์แห่งบลัว เคานต์แห่งตูลูซ เคานต์แห่งบูลอญ อาณาจักรมาร์ควิสพรอว็องส์ เคาน์ตีแฟลนเดอส์ ดัชชีนอร์ม็องดี เลอปุย-อ็อง-เวอแล แวร์ม็องดัว จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ เจนัว โลว์เออร์ลอแรน ราชอาณาจักรอังกฤษ เคาน์ตีอาพูเลีย ตารันโต จักรวรรดิไบแซนไทน์ ราชรัฐซิลิเชียอาร์มีเนีย	โลกมุสลิม: จักรวรรดิเซลจุค Danishmends ราชวงศ์ฟาติมียะห์ ราชวงศ์อัลโมราวิด ราชวงศ์อับบาซียะห์
กำลัง
นักรบครูเสด: ~ 35,000 นาย ทหารราบ 30,000 นาย ทหารม้า 5,000 นาย ไบแซนไทน์: ~ 2,000 นาย	ไม่ทราบ

สงครามครูเสดครั้งที่ 1 (ค.ศ. 1096–1099) เริ่มต้นเป็นการแสวงบุญอย่างกว้างขวาง (ฝรั่งเศสและเยอรมนี) และจบลงด้วยปฏิบัติการนอกประเทศของทหารโดยทวีปยุโรปที่นับถือโรมันคาทอลิกเพื่อทวงแผ่นดินศักดิ์สิทธิ์ซึ่งถูกยึดในการพิชิตเลแวนต์ของมุสลิม (ค.ศ. 632–661) จนเป็นผลให้ยึดเยรูซาเลมได้เมื่อ ค.ศ. 1099 ในที่สุด สมเด็จพระสันตะปาปาเออร์บันที่ 2 ทรงเริ่มสงครามเมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน ค.ศ. 1095 โดยมีเป้าหมายหลักเพื่อสนองต่อการอุทธรณ์ของจักรพรรดิอเล็กซิออสที่ 1 โคมเนนอสแห่งจักรวรรดิไบแซนไทน์ ผู้ทรงขอให้อาสาสมัครจากทิศตะวันตกมาช่วยขับตุรกีเซลจุคจากอานาโตเลีย ไม่นานเป้าหมายเพิ่มเติมได้กลายมาเป็นวัตถุประสงค์หลักแทน คือ การพิชิตนครศักดิ์สิทธิ์เยรูซาเลมและแผ่นดินศักดิ์สิทธิ์ของคริสต์ศาสนิกชน และปลดปล่อยคริสต์ศาสนิกชนตะวันออกจากการปกครองของมุสลิม

ระหว่างครูเสด อัศวิน ชาวนาและข้าติดที่ดินจากหลายชาติยุโรปตะวันตกเดินทางข้ามน้ำข้ามแผ่นดินไปยังกรุงคอนสแตนติโนเปิลก่อนแล้วมุ่งสู่เยรูซาเลม นักรบครูเสดมาถึงเยรูซาเลม โจมตีนคร และยึดได้ในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1099 สังหารผู้อยู่อาศัยมุสลิม คริสต์ศาสนิกชนและยิวไปเป็นจำนวนมาก นักรบเหล่านี้ยังสถาปนาราชอาณาจักรเยรูซาเลม เคาน์ตีตริโปลี ราชอาณาจักรอันติโอค และเคาน์ตีเอเดสสา

เนื่องจากสงครามครูเสดครั้งที่ 1 ส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับเยรูซาเลม นครซึ่งไม่เคยอยู่ภายใต้ภาวะครอบงำของคริสต์ศาสนิกชนมาถึง 461 ปี และกองทัพนักรบครูเสดปฏิเสธจะคืนดินแดนให้อยู่ในการควบคุมของจักรวรรดิไบแซนไทน์ สถานภาพของสงครามครูเสดครั้งที่ 1 ว่าเป็นการป้องกันหรือการรุกรานโดยสภาพจึงยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่

สงครามครูเสดครั้งที่ 1 เป็นการสนองส่วนหนึ่งของคริสต์ศาสนิกชนต่อการพิชิตดินแดนโดยมุสลิม และมีสงครามครูเสดครั้งที่ 2 ถึงครั้งที่ 9 ตามมา แต่สิ่งที่ได้มายืนยาวอยู่ไม่เกิน 200 ปี สงครามนี้ยังเป็นก้าวสำคัญก้าวแรกสู่การเปิดการค้าระหว่างประเทศอีกหนในทางตะวันตกนับแต่จักรวรรดิโรมันตะวันตกล่มสลาย

ดูเพิ่ม

• การประชุมสภาสงฆ์แห่งแคลมงต์

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ สงครามครูเสดครั้งที่ 1