ดาวิท ฮิลเบิร์ท

ไฟล์:Hilbert.JPG

ดาฟิด ฮิลแบร์ท

ดาฟิด ฮิลแบร์ท ( เยอรมัน: David Hilbert, ภาษาเยอรมัน: [ˈdaːvɪt ˈhɪlbɐt], 23 มกราคม ค.ศ. 1862 (พ.ศ. 2405) - 14 กุมภาพันธ์, ค.ศ. 1943 (พ.ศ. 2486); อายุ 81 ปี) เป็นนักคณิตศาสตร์, นักปรัชญาและนักฟิสิกส์ ชาวเยอรมัน เกิดที่เมืองเวลู ใกล้ ๆ กับเมืองโคนิสเบิร์ก แคว้นปรัสเซีย (ปัจจุบันนี้คือเมืองซนาเมนสค์ ใกล้กับคาลินินกราด, ประเทศรัสเซีย) ฮิลแบร์ทได้รับการยอมรับว่าเป็นนักคณิตศาสตร์ที่มีอิทธิพลอย่างสูงในคริสต์ศตวรรษที่ 19 และต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20   แม้ว่าผลงานของเขาเองก็มากพอที่จะทำให้เขาได้รับการยกย่องนี้ แต่ความเป็นผู้นำทางด้านคณิตศาสตร์ของเขาในช่วงบั้นปลายชีวิตต่างหาก ที่ทำให้เขาโดดเด่นจากผู้อื่น   เขาเป็นศาสตราจารย์ที่มหาวิทยาลัยเกิตติงเงนแทบจะทั้งชีวิตของเขา

นอกจากงานคณิตศาสตร์แล้ว เขายังมีอิทธิพลในด้านฟิสิกส์ด้วย กล่าวคือ เขาเป็นหนึ่งในผู้ให้กำเนิดทฤษฎีสัมพัทธภาพ ร่วมกับอัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ แต่ไม่ได้หมายความว่าไอน์สไตน์ลอกงานของฮิลแบร์ท เพียงแต่ทฤษฎีของทั้งคู่มีความคล้ายคลึงกัน

ผลงานโดยสังเขป

^Ma หมายถึง งานด้านคณิตศาสตร์

^Ph หมายถึง งานด้านฟิสิกส์

• ^Ph ปริภูมิฮิลแบร์ท (Hilbert space) ในทางฟิสิกส์ถือว่าเป็นมิติหนึ่งที่ไม่มีที่สิ้นสุด
• ^Ma ปัญหาทางคณิตศาสตร์ 23 ข้อ
• ^Ma เมทริกซ์ฮิลแบร์ท (Hilbert matrix)
• ^Ma จำนวนฮิลแบร์ท (Hilbert number) มาจากรูปแบบ 4n+1 ได้แก่จำนวนเต็มบวก 1, 5, 9, 13, 17, 21, 25, 29, 33, 37, 41, 45, 49, 53, 57, 61, 65, 69, 73... จำนวนเหล่านี้เรียกได้อีกอย่างหนึ่งว่า จำนวนเฉพาะของพีทาโกรัส หรือ จำนวนกึ่งเฉพาะ ซึ่งมีรูปแบบ (4a + 3) × (4b + 3)
• ^Ma พหุนามฮิลแบร์ท (Hilbert polynomial)
• ^Ma ลูกบาศก์ฮิลแบร์ท (Hilbert cube) เป็นหนึ่งในปริภูมิทอพอโลยีของวิชาคณิตศาสตร์
• ^Ma สัญลักษณ์ฮิลแบร์ท (Hilbert symbol)
• ^Ma ทฤษฎีบท 90 ของฮิลแบร์ท (Hilbert's theorem 90) หรือ แซทซ์ 90
• ^Ma การแปลงฮิลแบร์ท (Hilbert transform)
• ^Ma ฟังก์ชันฮิลแบร์ท (Hilbert function)
• ^Ma สเปกตรัมฮิลแบร์ท (Hilbert spectrum)
• ^Ma ลูกบาศก์ฮิลแบร์ท (Hilbert cube)
• ^Ma วงแหวนฮิลแบร์ท (Hilbert ring)
• ^{Ph , Ma} เส้นโค้งฮิลแบร์ท (Hilbert curve)
• ^Ma อนุกรมฮิลแบร์ท-ปวงกาเร (Hilbert–Poincaré series)