ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระยาพิมพิสารราชา"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
|||
บรรทัด 5: | บรรทัด 5: | ||
|คำบรรยายภาพ = |
|คำบรรยายภาพ = |
||
|พระนาม = เจ้าพิมพิสาร |
|พระนาม = เจ้าพิมพิสาร |
||
|พระนามเต็ม = |
|พระนามเต็ม = องค์สมเด็จมหาราชหลวง (พระญาพิมพิสารราชา) |
||
|ครองราชย์ = [[พ.ศ. 2390]] – [[พ.ศ. 2429]]<ref name="เจ้านาย">{{หนังสือ| ผู้แต่ง = วรชาติ มีชูบท| ชื่อหนังสือ = เจ้านายฝ่ายเหนือและตำนานรักมะเมียะ| จังหวัด = กรุงเทพฯ| พิมพ์ที่ = สร้างสรรค์บุ๊คส์| ปี = 2556| ISBN = 978-616-220-054-0| จำนวนหน้า = 428| หน้า = 20}}</ref> |
|ครองราชย์ = [[พ.ศ. 2390]] – [[พ.ศ. 2429]]<ref name="เจ้านาย">{{หนังสือ| ผู้แต่ง = วรชาติ มีชูบท| ชื่อหนังสือ = เจ้านายฝ่ายเหนือและตำนานรักมะเมียะ| จังหวัด = กรุงเทพฯ| พิมพ์ที่ = สร้างสรรค์บุ๊คส์| ปี = 2556| ISBN = 978-616-220-054-0| จำนวนหน้า = 428| หน้า = 20}}</ref> |
||
|รัชกาลก่อนหน้า = [[พระยาอินทวิไชย]] |
|รัชกาลก่อนหน้า = [[พระยาอินทวิไชย]] |
||
|รัชกาลถัดมา = [[เจ้าพิริยเทพวงษ์]] |
|รัชกาลถัดมา = [[เจ้าพิริยเทพวงษ์]] |
||
|ฐานันดร = พระยา |
|ฐานันดร = พระยาประเทศราช |
||
|วันประสูติ = [[พ.ศ. 2356]] |
|วันประสูติ = [[พ.ศ. 2356]] |
||
|วันพิราลัย = [[พ.ศ. 2429]] |
|วันพิราลัย = [[พ.ศ. 2429]] |
||
บรรทัด 18: | บรรทัด 18: | ||
|พระมารดา = แม่เจ้าปิ่นแก้ว |
|พระมารดา = แม่เจ้าปิ่นแก้ว |
||
|มารดา = |
|มารดา = |
||
|พระชายา = [[แม่เจ้าแก้วไหลมา |
|พระชายา = [[แม่เจ้าแก้วไหลมาราชเทวี]] |
||
|ชายา = แม่เจ้าธิดา<br>แม่เจ้าคำ |
|ชายา = แม่เจ้าธิดาเทวี<br>แม่เจ้าคำใย้เทวี |
||
|หม่อม = |
|หม่อม =หม่อมจันทร์ |
||
|พระราชสวามี = |
|พระราชสวามี = |
||
|พระสวามี = |
|พระสวามี = |
||
บรรทัด 28: | บรรทัด 28: | ||
}} |
}} |
||
{{เจ้าผู้ครองนครแพร่แห่งราชวงศ์เทพวงศ์}} |
{{เจ้าผู้ครองนครแพร่แห่งราชวงศ์เทพวงศ์}} |
||
'''พระยาพิมพิสารราชา''' หรือ '''เจ้าหลวงพิมพิสาร''' ทรงเป็น[[รายพระนามเจ้าผู้ครองนครแพร่|เจ้าผู้ครองนครแพร่]] องค์ที่ 21 ในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] พระองค์ได้ |
'''พระยาพิมพิสารราชา''' หรือ '''เจ้าหลวงพิมพิสาร''' ทรงเป็น[[รายพระนามเจ้าผู้ครองนครแพร่|เจ้าผู้ครองนครแพร่]] องค์ที่ 21 (องค์ที่ 3 แห่ง[[ราชวงศ์เทพวงศ์]]) ในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] พระองค์ได้เสด็จขึ้นครองนครแพร่ต่อจาก[[พระยาอินทวิไชย]]ผู้เป็นราชมาตุลาของพระองค์ |
||
==พระประวัติ== |
==พระประวัติ== |
||
พระยาพิมสารราชา หรือ '''เจ้าหลวงพิมพิสาร |
พระยาพิมสารราชา หรือ '''เจ้าหลวงพิมพิสาร'''<ref name="เจ้านาย"/> ([[พ.ศ. 2356]] – [[พ.ศ. 2429]]) มีพระนามเดิมว่าเจ้าพิมพิสาร เป็นโอรสของพระยาวังขวา (เฒ่า) กับ[[เจ้าปิ่นแก้ว|แม่เจ้าปิ่นแก้ว]] ซึ่งพระราชพงศาวดารรัชกาลที่ 4 ระบุว่าเป็นน้องสาวพระยาแสนซ้าย (บิดา[[พระยาศรีสุริยวงศ์ (มังไชย)]]) แต่ในหนังสือเชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 องค์สุดท้ายได้กล่าวว่าเจ้าปิ่นแก้วเป็นราชธิดา[[พระยาเทพวงศ์]] เป็นเจ้าขนิษฐาในพระยาอินทวิไชย ดังนั้นพระยาพิมพิสารจึงมีศักดิ์เป็นหลานลุงของ[[พระยาอินทวิไชย]]<ref>หมู่บ้าน วังฟ่อน. ประวัติเจ้าหลวงพิมพิสาร</ref> |
||
เจ้าพิมพิสารได้รับราชการมีบรรดาศักดิ์เป็น''พระยาราชวงศ์'' เมื่อพระยาอินทวิไชยผู้เป็น |
เจ้าพิมพิสารได้รับราชการมีบรรดาศักดิ์เป็น''พระยาราชวงศ์'' เมื่อพระยาอินทวิไชยผู้เป็นราชมาตุลาถึงแก่พิราลัยในปี พ.ศ. 2390 [[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]]จึงโปรดเกล้าฯ ตั้งเป็น''พระยาแพร่'' ขณะมีชันษาได้ 34 ปี เมื่อ[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ขึ้นครองราชย์ พระยาพิมพิสารไม่ลงไปเข้าเฝ้า จึงไม่ได้รับพระราชทานนามใหม่ขึ้นเป็นเจ้าอย่างเจ้านครเชียงใหม่ เจ้านครลำพูน เจ้านครลำปาง และเจ้านครเมืองน่าน<ref>{{อ้างหนังสือ| ผู้แต่ง = เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค)| ชื่อหนังสือ = พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑-๔| จังหวัด = กรุงเทพฯ| พิมพ์ที่ = ศรีปัญญา| ปี = 2555| ISBN = 978-616-7146-30-0| จำนวนหน้า = 2,136| หน้า = 1559}}</ref> |
||
พระยาพิมพิสาร เป็นเจ้า |
พระยาพิมพิสาร ทรงเป็นเจ้าหลวงที่ปลูกฝังนิสัยเรื่องการประหยัด และการรู้จักประมาณตนแก่ชาวเมืองแพร่เป็นอย่างดี ดังมีเรื่องเล่ากันว่า หม้อน้ำที่ท่านตั้งไว้ข้างถนนสำหรับผู้สัญจรนั้น จะมีกระบวยใหญ่และกระบวยเล็กอย่างละ 1 อัน หากใครใช้กระบวยใหญ่ตักดื่มน้ำแล้ว เทน้ำที่เหลือทิ้ง หรือใช้กระบวยเล็กตักดื่มซ้ำเมื่อไม่อิ่ม ต่างก็โดนก๋งยิง (เป็นอาวุธที่ใช้ลูกหินขนาดเล็กเป็นกระสุนสามารถทำให้เจ็บตัวหรือเป็นแผลได้) ด้วยเหตุผลที่ว่าไม่รู้จักประมาณตนเอง หรือไม่ประหยัด นอกจากนี้เจ้าหลวงพิมพิสารยังมีกิจการค้าไม้สัก ทำรายได้เข้าเมืองแพร่นับหลายล้านบาทต่อปี ทำให้เศรษฐกิจในเมืองแพร่มีความต่อเนื่องและเป็นไปได้ดี<ref name="เจ้าหลวง"/> |
||
พระยาพิมพิสาร ถึงแก่พิราลัยเวลาบ่าย 5 โมง แรม 7 ค่ำ เดือน 11 ปีจอ พ.ศ. 2429 ชันษา 73 ปี |
พระยาพิมพิสาร ถึงแก่พิราลัยเวลาบ่าย 5 โมง แรม 7 ค่ำ เดือน 11 ปีจอ พ.ศ. 2429 สิริชันษา 73 ปี |
||
== |
== ราชโอรส-ธิดา== |
||
พระยาพิมพิสารมี |
พระยาพิมพิสาร มีพระชายา และราชโอรส-ธิดา ดังนี้<ref name="เจ้าหลวง">{{cite web|title=เจ้าหลวงพิมพิสาร (พิมสาร หรือขาเค)|url=http://wungfon.com/index.php?option=com_content&view=article&id=701:2011-09-18-15-48-49&catid=142:2010-11-06-02-33-05&Itemid=184|publisher=วังฟ่อนดอตคอม|date=18 สิงหาคม 2011|accessdate= 9 กุมภาพันธ์ 2559}}</ref> |
||
* '''[[เจ้าแก้วไหลมา]]ราชเทวี''' ( |
* '''[[เจ้าแก้วไหลมา]]ราชเทวี''' (พบหลักฐานในแผ่นศิลา-จารึกที่วัดหลวง) แต่ไม่ปรากฏมีว่าราชบุตร ด้วยกันหรือไม่ |
||
*'''แม่เจ้าธิดา''' มีโอรส-ธิดา 4 |
*'''แม่เจ้าธิดาเทวี''' มีราชโอรส-ธิดา 4 พระองค์ คือ |
||
⚫ | |||
::* แม่เจ้า |
::* แม่เจ้าไข เสกสมรสกับ เจ้าชัยลังกา ไม่มีบุตร |
||
⚫ | |||
:::1.เจ้าฟองคำ สามีไม่ทราบนาม |
:::1.เจ้าฟองคำ สามีไม่ทราบนาม |
||
:::2.เจ้าน้อยทวงศ์ สมรสกับแม่เจ้าขันคำ |
:::2.เจ้าน้อยทวงศ์ สมรสกับแม่เจ้าขันคำ รสเข้ม (ไม่มีบุตร) |
||
รสเข้ม(ไม่มีบุตรธิดา) |
|||
::* แม่เจ้าอินทร์ลงเหลา สมรสกับเจ้าหนานศรีทิ (เจ้านายเมืองน่าน) มี |
::* แม่เจ้าอินทร์ลงเหลา เสกสมรสกับเจ้าหนานศรีทิ (เจ้านายเมืองน่าน) มีโอรส-ธิดา 3 คน |
||
:::1.เจ้าศรีเมือง |
:::1.เจ้าศรีเมือง |
||
:::2.แม่เจ้าฟอง บรรเลง สมรสกับนายหนานแสน บรรเลง |
:::2.แม่เจ้าฟอง บรรเลง สมรสกับนายหนานแสน บรรเลง โยมบิดา-มารดา [[พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ฟู อตฺตสิโว)]] อดีตเจ้าคณะตรวจการภาค 4 และ 5 |
||
:::3.แม่เจ้าแก้ว เหลี่ยมเพชร |
:::3.แม่เจ้าแก้ว เหลี่ยมเพชร |
||
::* [[เจ้าพิริยเทพวงษ์]] เจ้าผู้ครองนครแพร่ |
::* เจ้าน้อยเทพวงศ์ ต่อมาคือ [[เจ้าพิริยเทพวงษ์]] เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์สุดท้าย |
||
⚫ | |||
::* [[พระสุริยะจางวาง (มหาอินทร์ สารศิริวงศ์)|เจ้าสุริยะจางวาง (น้อยมหาอินทร์ สารศิริวงศ์)]] เจ้าสุริยะจางวางนครแพร่ เสกสมรส 4 ครั้ง |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
::* เจ้าสุริยะจางวาง สมรส 4 ครั้ง |
|||
:::*สมรสครั้งที่ |
:::*สมรสครั้งที่2 กับหม่อมฟองแก้ว มีธิดา 1 คน คือ |
||
⚫ | |||
:::: เจ้าบุญนำ วังซ้าย (สารศิริวงศ์) |
:::: เจ้าบุญนำ วังซ้าย (สารศิริวงศ์) |
||
:::*สมรสครั้งที่3 กับ |
:::*สมรสครั้งที่3 กับหม่อมเป็ง มีโอรส 1 คน คือ |
||
:::: เจ้าน้อย สารศิริวงศ์ |
:::: เจ้าน้อย สารศิริวงศ์ |
||
:::*สมรสครั้งที่4 กับ |
:::*สมรสครั้งที่4 กับหม่อมแก้ว มีโอรส 1 คน คือ |
||
:::: เจ้าน้อยเป็ด สารศิริวงศ์ |
:::: เจ้าน้อยเป็ด สารศิริวงศ์ |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 13:03, 22 เมษายน 2561
พระยาพิมพิสารราชา | |||||
---|---|---|---|---|---|
เจ้าพิมพิสาร | |||||
พระยาแพร่ | |||||
ครองราชย์ | พ.ศ. 2390 – พ.ศ. 2429[1] | ||||
รัชกาลก่อนหน้า | พระยาอินทวิไชย | ||||
รัชกาลถัดไป | เจ้าพิริยเทพวงษ์ | ||||
ประสูติ | พ.ศ. 2356 | ||||
พิราลัย | พ.ศ. 2429 | ||||
พระชายา | แม่เจ้าแก้วไหลมาราชเทวี | ||||
หม่อม |
| ||||
| |||||
พระบุตร | 5 พระองค์ | ||||
ราชวงศ์ | ราชวงศ์เทพวงศ์ | ||||
พระบิดา | พระยาวังขวา | ||||
พระมารดา | แม่เจ้าปิ่นแก้ว |
เจ้าผู้ครองนครแพร่แห่ง ราชวงศ์แสนซ้าย | |
---|---|
* | พระยาแสนซ้าย |
* | พระยาเทพวงศ์ |
* | พระยาอินทวิไชย |
พระยาพิมพิสารราชา | |
เจ้าพิริยเทพวงษ์ | |
พระยาพิมพิสารราชา หรือ เจ้าหลวงพิมพิสาร ทรงเป็นเจ้าผู้ครองนครแพร่ องค์ที่ 21 (องค์ที่ 3 แห่งราชวงศ์เทพวงศ์) ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ได้เสด็จขึ้นครองนครแพร่ต่อจากพระยาอินทวิไชยผู้เป็นราชมาตุลาของพระองค์
พระประวัติ
พระยาพิมสารราชา หรือ เจ้าหลวงพิมพิสาร[1] (พ.ศ. 2356 – พ.ศ. 2429) มีพระนามเดิมว่าเจ้าพิมพิสาร เป็นโอรสของพระยาวังขวา (เฒ่า) กับแม่เจ้าปิ่นแก้ว ซึ่งพระราชพงศาวดารรัชกาลที่ 4 ระบุว่าเป็นน้องสาวพระยาแสนซ้าย (บิดาพระยาศรีสุริยวงศ์ (มังไชย)) แต่ในหนังสือเชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 องค์สุดท้ายได้กล่าวว่าเจ้าปิ่นแก้วเป็นราชธิดาพระยาเทพวงศ์ เป็นเจ้าขนิษฐาในพระยาอินทวิไชย ดังนั้นพระยาพิมพิสารจึงมีศักดิ์เป็นหลานลุงของพระยาอินทวิไชย[2]
เจ้าพิมพิสารได้รับราชการมีบรรดาศักดิ์เป็นพระยาราชวงศ์ เมื่อพระยาอินทวิไชยผู้เป็นราชมาตุลาถึงแก่พิราลัยในปี พ.ศ. 2390 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดเกล้าฯ ตั้งเป็นพระยาแพร่ ขณะมีชันษาได้ 34 ปี เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นครองราชย์ พระยาพิมพิสารไม่ลงไปเข้าเฝ้า จึงไม่ได้รับพระราชทานนามใหม่ขึ้นเป็นเจ้าอย่างเจ้านครเชียงใหม่ เจ้านครลำพูน เจ้านครลำปาง และเจ้านครเมืองน่าน[3]
พระยาพิมพิสาร ทรงเป็นเจ้าหลวงที่ปลูกฝังนิสัยเรื่องการประหยัด และการรู้จักประมาณตนแก่ชาวเมืองแพร่เป็นอย่างดี ดังมีเรื่องเล่ากันว่า หม้อน้ำที่ท่านตั้งไว้ข้างถนนสำหรับผู้สัญจรนั้น จะมีกระบวยใหญ่และกระบวยเล็กอย่างละ 1 อัน หากใครใช้กระบวยใหญ่ตักดื่มน้ำแล้ว เทน้ำที่เหลือทิ้ง หรือใช้กระบวยเล็กตักดื่มซ้ำเมื่อไม่อิ่ม ต่างก็โดนก๋งยิง (เป็นอาวุธที่ใช้ลูกหินขนาดเล็กเป็นกระสุนสามารถทำให้เจ็บตัวหรือเป็นแผลได้) ด้วยเหตุผลที่ว่าไม่รู้จักประมาณตนเอง หรือไม่ประหยัด นอกจากนี้เจ้าหลวงพิมพิสารยังมีกิจการค้าไม้สัก ทำรายได้เข้าเมืองแพร่นับหลายล้านบาทต่อปี ทำให้เศรษฐกิจในเมืองแพร่มีความต่อเนื่องและเป็นไปได้ดี[4]
พระยาพิมพิสาร ถึงแก่พิราลัยเวลาบ่าย 5 โมง แรม 7 ค่ำ เดือน 11 ปีจอ พ.ศ. 2429 สิริชันษา 73 ปี
ราชโอรส-ธิดา
พระยาพิมพิสาร มีพระชายา และราชโอรส-ธิดา ดังนี้[4]
- เจ้าแก้วไหลมาราชเทวี (พบหลักฐานในแผ่นศิลา-จารึกที่วัดหลวง) แต่ไม่ปรากฏมีว่าราชบุตร ด้วยกันหรือไม่
- แม่เจ้าธิดาเทวี มีราชโอรส-ธิดา 4 พระองค์ คือ
- แม่เจ้าไข เสกสมรสกับ เจ้าชัยลังกา ไม่มีบุตร
- แม่เจ้าเบาะ สมรสกับ เจ้าหัวหน้า มีโอรส-ธิดา 2 คน
- 1.เจ้าฟองคำ สามีไม่ทราบนาม
- 2.เจ้าน้อยทวงศ์ สมรสกับแม่เจ้าขันคำ รสเข้ม (ไม่มีบุตร)
- แม่เจ้าอินทร์ลงเหลา เสกสมรสกับเจ้าหนานศรีทิ (เจ้านายเมืองน่าน) มีโอรส-ธิดา 3 คน
- 1.เจ้าศรีเมือง
- 2.แม่เจ้าฟอง บรรเลง สมรสกับนายหนานแสน บรรเลง โยมบิดา-มารดา พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ฟู อตฺตสิโว) อดีตเจ้าคณะตรวจการภาค 4 และ 5
- 3.แม่เจ้าแก้ว เหลี่ยมเพชร
- เจ้าน้อยเทพวงศ์ ต่อมาคือ เจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์สุดท้าย
- แม่เจ้าคำใย้เทวี มีโอรส 1 พระองค์ คือ
- เจ้าสุริยะจางวาง (น้อยมหาอินทร์ สารศิริวงศ์) เจ้าสุริยะจางวางนครแพร่ เสกสมรส 4 ครั้ง
- สมรสครั้งที่1 กับแม่เจ้าสุชาดา (ไม่มีบุตร)
- สมรสครั้งที่2 กับหม่อมฟองแก้ว มีธิดา 1 คน คือ
- เจ้าบุญนำ วังซ้าย (สารศิริวงศ์)
- สมรสครั้งที่3 กับหม่อมเป็ง มีโอรส 1 คน คือ
- เจ้าน้อย สารศิริวงศ์
- สมรสครั้งที่4 กับหม่อมแก้ว มีโอรส 1 คน คือ
- เจ้าน้อยเป็ด สารศิริวงศ์
พงศาวลี
พงศาวลีของพระยาพิมพิสารราชา | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
อ้างอิง
- ↑ 1.0 1.1 แม่แบบ:หนังสือ
- ↑ หมู่บ้าน วังฟ่อน. ประวัติเจ้าหลวงพิมพิสาร
- ↑ เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค). พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑-๔. กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2555. 2,136 หน้า. หน้า 1559. ISBN 978-616-7146-30-0
- ↑ 4.0 4.1 "เจ้าหลวงพิมพิสาร (พิมสาร หรือขาเค)". วังฟ่อนดอตคอม. 18 สิงหาคม 2011. สืบค้นเมื่อ 9 กุมภาพันธ์ 2559.
{{cite web}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
(help)
ก่อนหน้า | พระยาพิมพิสารราชา | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
พระยาอินทวิไชย เจ้าผู้ครองนครแพร่ |
เจ้าผู้ครองนครแพร่ (พ.ศ. 2390 - พ.ศ. 2429) |
เจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่ |