ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เอตทัคคะ"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
PanyaPangya (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
PanyaPangya (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
| บรรทัด 54: | บรรทัด 54: | ||
# [[พระรัฐบาลเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้บวชด้วยศรัทธา |
# [[พระรัฐบาลเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้บวชด้วยศรัทธา |
||
# [[พระกุมารกัสสปเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้แสดงธรรมอันวิจิตร |
# [[พระกุมารกัสสปเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้แสดงธรรมอันวิจิตร |
||
# [[พระมหาโกฎฐิตเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา |
# [[พระมหาโกฎฐิตเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา 4 |
||
# [[พระสาคตเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้ฉลาดในเตโชกสิณสมาบัติ |
# [[พระสาคตเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้ฉลาดในเตโชกสิณสมาบัติ |
||
# [[พระปิลินทวัจฉเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา |
# [[พระปิลินทวัจฉเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา |
||
| บรรทัด 77: | บรรทัด 77: | ||
# [[อนาถปิณฑิกเศรษฐี]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายก |
# [[อนาถปิณฑิกเศรษฐี]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายก |
||
# [[จิตตคฤหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นธรรมกถิกะ |
# [[จิตตคฤหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นธรรมกถิกะ |
||
# [[หัตถกอุบาสก]] เอตทัคคะในทางผู้สงเคราะห์บริษัทด้วยสังคหวัตถุ |
# [[หัตถกอุบาสก]] เอตทัคคะในทางผู้สงเคราะห์บริษัทด้วยสังคหวัตถุ 4 |
||
# [[พระเจ้ามหานามะ]] เอตทัคคะในทางผู้ถวายปัจจัย |
# [[พระเจ้ามหานามะ]] เอตทัคคะในทางผู้ถวายปัจจัย 4 อันประณีต |
||
# [[อุคคคหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้ถวายโภชนะเป็นที่ชอบใจ |
# [[อุคคคหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้ถวายโภชนะเป็นที่ชอบใจ |
||
# [[อุคคตคหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นสังฆอุปัฏฐาก |
# [[อุคคตคหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นสังฆอุปัฏฐาก |
||
| บรรทัด 86: | บรรทัด 86: | ||
== อุบาสิกาที่เป็นเอตทัคคะ == |
== อุบาสิกาที่เป็นเอตทัคคะ == |
||
# นาง[[สุชาดา ธิดาของเสนานีกุฎุมพี]] เอตทัคคะในทางผู้ถึงพระรัตนตรัยก่อน |
# นาง[[สุชาดา ธิดาของเสนานีกุฎุมพี|สุชาดา]] เอตทัคคะในทางผู้ถึงพระรัตนตรัยก่อน |
||
# [[นางวิสาขา]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายิกา |
# [[นางวิสาขา]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายิกา |
||
# [[นางขุชชุตตรา]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูต |
# [[นางขุชชุตตรา]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูต |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 18:49, 27 สิงหาคม 2560
| ส่วนหนึ่งของชุดบทความ |
| ศาสนาพุทธ |
|---|
 |
เอตทัคคะ หมายถึง ผู้ยอดเยี่ยมในทางใดทางหนึ่งเป็นพิเศษ[1] เป็นตำแหน่งที่พระพุทธเจ้าได้ประทานแต่งตั้งให้พระสาวกของพระองค์ คือ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ผู้มีความรู้ความสามารถเด่นกว่าท่านอื่น ๆ ในด้านนั้น ๆ และตำแหน่งเอตทัคคะแต่ละตำแหน่งทรงแต่งตั้งเพียงรูปเดียวท่านเดียวเท่านั้น ในแต่ละพุทธบริษัทแต่ละฝ่าย
ประวัติ
เอตทัคคะ นั้น คือ ตำแหน่งที่พระพุทธเจ้ายกย่องพุทธสาวก ว่า เป็นผู้ยอดเยี่ยมในทางใดทางใดหนึ่ง เป็นผู้ประเสริฐสุด ตำแหน่ง เอตทัคคะ นี้ ย่อมได้โดยเหตุ 4 ประการคือ
- โดยเหตุเกิดเรื่อง (อัตถุปปัตติ) คือ ได้แสดงความสามารถออกมาให้ปรากฏโดยสอดคล้องในเหตุการณ์หรือสถานการณ์นั้นๆ ที่เกิดขึ้น
- โดยการมาก่อน (อาคมนะ) คือได้สร้างบุญสะสมในด้านนั้นมาตั้งแต่อดีตชาติพร้อมทั้งได้ตั้งจิตปรารถนาเพื่อได้ตำแหน่งเอตทัคคะนี้ด้วย
- โดยเป็นผู้ช่ำชองชำนาญ (จิณณวสี) คือได้เป็นผู้มีความเชี่ยวชาญเฉพาะเรื่องนั้นๆ เป็นพิเศษ
- โดยเป็นผู้ยิ่งด้วยคุณ (คุณาติเรก) คือมีความสามารถในเรื่องที่ทำให้ได้รับตำแหน่งเอตทัคคะเหนือกว่าผู้อื่นที่มีความสามารถอย่างเดียวกัน
ผู้ที่เป็นเอตทัคคะ
- เอตทัคคะ ฝ่ายพระภิกษุ มี 41 ท่าน เป็นพระอสีติมหาสาวกทั้งหมด
- เอตทัคคะ ฝ่ายพระภิกษุณี มี 13 ท่าน
- เอตทัคคะ ฝ่ายอุบาสก มี 10 ท่าน
- เอตทัคคะ ฝ่ายอุบาสิกา มี 10 ท่าน
พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นเอตทัคคะ
- พระอัญญาโกณฑัญญเถระ เอตทัคคะในทางรัตตัญญู (รู้ราตรีนาน-มีประสบการณ์มาก)
- พระอุรุเวลกัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีบริวารมาก
- พระสารีบุตรเถระ (อัครสาวกฝ่ายขวา) เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญา
- พระมหาโมคคัลลานเถระ (อัครสาวกฝ่ายซ้าย) เอตทัคคะในทางผู้มีฤทธิ์
- พระปุณณมันตานีบุตรเถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพระธรรมกถิกะ
- พระกาฬุทายีเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทำตระกูลให้เลื่อมใส
- พระนันทเถระ เอตทัคคะในทางผู้สำรวมอินทรีย์
- พระราหุลเถระ เอตทัคคะในทางผู้ใคร่ในการศึกษา
- พระอุบาลีเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงพระวินัย
- พระภัททิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้เกิดในตระกูลสูง
- พระอนุรุทธเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีทิพยจักษุญาณ
- พระอานนทเถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูต ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก
- พระโมฆราชเถระ เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง
- พระปิณโฑลภารทวาชเถระ เอตทัคคะในทางผู้บันลือสีหนาท
- พระมหากัจจายนเถระ เอตทัคคะในทางผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร
- พระสีวลีเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีลาภมาก
- พระโสณกุฏิกัณณเถระ เอตทัคคะในทางผู้แสดงธรรมด้วยถ้อยคำอันไพเราะ
- พระมหากัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงธุดงค์
- พระราธเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงปฏิภาณ (ญาณแจ่มแจ้งในพระธรรมเทศนา)
- พระลกุณฏกภัททิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีเสียงไพเราะ
- พระทัพพมัลลบุตรเถระ เอตทัคคะในทางผู้จัดเสนาสนะ
- พระพากุลเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีโรคาพาธน้อย
- พระวักกลิเถระ เอตทัคคะในทางผู้สัทธาธิมุต (หลุดพ้นกิเลสด้วยศรัทธา)
- พระมหากัปปินเถระ เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาทภิกษุบริษัท
- พระอุปเสนเถระ เอตทัคคะในทางผู้นำซึ่งความเลื่อมใสโดยรอบในหมู่ชนทั้งชั้นสูงและชั้นต่ำ
- พระขทิรวนิยเรวตเถระ เอตทัคคะในทางผู้อยู่ป่า
- พระสุภูติเถระ เอตทัคคะในทางผู้อรณวิหาร (เจริญฌานประกอบด้วยเมตตา) และผู้เป็นทักขิไณยบุคคล
- พระพาหิยทารุจีริยเถระ เอตทัคคะในทางขิปปาภิญญา (ตรัสรู้เร็วพลัน)
- พระวังคีสเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญาปฏิภาณฉลาดในการผูกเป็นบทบาทคาถา
- พระโสณโกฬิวิสเถระ เอตทัคคะในทางผู้ปรารภความเพียร
- พระโสภิตเถระ เอตทัคคะในทางระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ
- พระนันทกเถระ (มิใช่ศิษย์พราหมณ์พาวรี) เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาทภิกษุณี
- พระกังขาเรวตเถระ เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในฌานสมบัติ
- พระมหาปันถกเถระ เอตทัคคะในทางผู้เจริญวิปัสสนา
- พระจูฬปันถกเถระ เอตทัคคะในทางผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ
- พระกุณฑธานเถระ เอตทัคคะในทางผู้จับสลากเป็นปฐม
- พระรัฐบาลเถระ เอตทัคคะในทางผู้บวชด้วยศรัทธา
- พระกุมารกัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้แสดงธรรมอันวิจิตร
- พระมหาโกฎฐิตเถระ เอตทัคคะในทางผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา 4
- พระสาคตเถระ เอตทัคคะในทางผู้ฉลาดในเตโชกสิณสมาบัติ
- พระปิลินทวัจฉเถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา
พระภิกษุณีที่เป็นเอตทัคคะ
- พระมหาปชาบดีเถรี เอตทัคคะในทางผู้รัตตัญญู
- พระเขมาเถรี เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญา
- พระอุบลวรรณาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้มีฤทธิ์
- พระปฏาจาราเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้ทรงพระวินัย
- พระนันทาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้ยินดีในฌาน
- พระธรรมทินนาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้เป็นธรรมกถิกะ
- พระโสณาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้ปรารภความเพียร
- พระสกุลาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้มีทิพยจักษุ
- พระภัททากุณฑลเกสาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้ตรัสรู้เร็วพลัน
- พระภัททกาปิลานีเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้มีปุพเพนิวาสานุสสติญาณ (ระลึกชาติได้)
- พระภัททากัจจานาเถรี (พระนางยโสธรา) เอตทัคคะในทาง ผู้บรรลุมหาภิญญา
- พระกีสาโคตมีเถรี เอตทัคคะในทางผู้ทรงจีวรเศร้าหมอง
- พระสิงคาลมาตาเถรี เอตทัคคะในทางผู้พ้นกิเลสด้วยศรัทธา
อุบาสกที่เป็นเอตทัคคะ
- ตปุสสะและภัลลิกะ เอตทัคคะในทางผู้ถึงสรณะก่อน
- อนาถปิณฑิกเศรษฐี เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายก
- จิตตคฤหบดี เอตทัคคะในทางผู้เป็นธรรมกถิกะ
- หัตถกอุบาสก เอตทัคคะในทางผู้สงเคราะห์บริษัทด้วยสังคหวัตถุ 4
- พระเจ้ามหานามะ เอตทัคคะในทางผู้ถวายปัจจัย 4 อันประณีต
- อุคคคหบดี เอตทัคคะในทางผู้ถวายโภชนะเป็นที่ชอบใจ
- อุคคตคหบดี เอตทัคคะในทางผู้เป็นสังฆอุปัฏฐาก
- สูรัมพัฏฐเศรษฐี เอตทัคคะในทางผู้เลื่อมใสอย่างมั่นคง
- ชีวกโกมารภัจจ์ เอตทัคคะในทางเป็นที่รักของปวงชน
- นกุลปิตาคหบดี เอตทัคคะในทางผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า
อุบาสิกาที่เป็นเอตทัคคะ
- นางสุชาดา เอตทัคคะในทางผู้ถึงพระรัตนตรัยก่อน
- นางวิสาขา เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายิกา
- นางขุชชุตตรา เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูต
- นางสามาวดี เอตทัคคะในทางผู้มีปกติอยู่ด้วยเมตตา
- นางอุตตรา (นันทมาตา) เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในฌาน
- นางสุปปวาสา เอตทัคคะในทางผู้ถวายรสอันประณีต
- นางสุปปิยา เอตทัคคะในทางผู้เป็นคิลานุปัฏฐาก
- นางกาติยานี เอตทัคคะในทางผู้เลื่อมใสมั่นคง
- นางกาฬี (อุบาสิกาชาวกุรุรฆริกา) เอตทัคคะในทางผู้เลื่อมใสโดยได้ยินได้ฟังตาม
- นางนกุลมาตาคหปตานี เอตทัคคะในทางผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า
อ้างอิง
- ชีวประวัติพุทธสาวก ประวัติพระอัจฉริยะมหาเถระเมื่อครั้งพุทธกาล เล่ม 1 จำเนียร ทรงฤกษ์, 2542, พิมพ์โดยสำนักปฏิบัติธรรมสวนแก้ว (สาขาวัดปากน้ำ), สำนักพิมพ์ธรรมสภา ISBN 974-7276-30-5
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556. 1,544 หน้า. หน้า 1,433. ISBN 978-616-7073-56-9
