นางมณโฑ

นางมณโฑ
ตัวละครใน รามเกียรติ์
มณโฑและทศกัณฑ์
ข้อมูลตัวละครในเรื่อง
เพศ	หญิง
ตำแหน่ง	อัครมเหสีแห่งกรุงลงกา
คู่สมรส	พาลี, ทศกัณฐ์, หนุมาน, พิเภก
บุตร	องคต, อินทรชิต, นางสีดา, ทศพิน
สีกาย	ขาว

มณโฑ ในมหากาพย์รามายณะเรียกว่า มันโททรี (สันสกฤต: मंदोदरी; อังกฤษ: Mandodari) เป็นชายาของพาลี ทศกัณฐ์ หนุมาน และพิเภก โดยระหว่างเป็นมเหสีของทศกัณฐ์ นางได้ให้กำเนิดนางสีดา

ประวัติ

นางมณโฑเทวีเป็นนางฟ้าผู้รับใช้ใกล้ชิดของพระอุมาเทวี อดีตชาติเป็นนางกบ ที่ได้อาศัยอยู่กับพระฤๅษี ๔ องค์ที่บำเพ็ญตบะมาหลายหมื่นปี ทุกเช้าจะมีนางโคห้าร้อยตัวมาหยดน้ำนมลงในอ่างให้ฤๅษีดื่มกิน ฤๅษีก็จะแบ่งน้ำนมให้แก่นางกบกินด้วยทุกวัน อยู่มาวันหนึ่งมีนางนาคขึ้นมาจากเมืองบาดาลด้วยความกำหนัดใคร่หาชายมาสมสู่ด้วย หาเท่าไรก็ไม่เจอผู้ชายซักคนจนไปพบงูดินเพศผู้ตัวหนึ่งจึงกลายร่างเป็นพญานาคและร่วมสมสู่กับงูดิน ฤๅษีทั้ง๔เดินมาพบก็แปลกใจเหตุใดพญานาคลดตัวต่ำมาร่วมรักกับงูดินได้ พระฤๅษีจึงเอาไม้เท้าเคาะที่กลางหลัง นางนาคตกใจและอับอายหนีหายเข้าเมืองบาดาล นางนาคคิดได้จึงคิดฆ่าพระฤๅษีเพราะกลัวว่าจะนำเรื่องของตนไปเผยแพร่ จึงได้คายพิษใส่ในอ่างน้ำนมนางกบมาเห็นจึงกินนมในอ่างจนหมดจนตนเองตาย พระฤๅษีมาเห็นจึงเพ่งตบะเห็นเหตุการณ์ทั้งหมด จึงทำการชุบชีวิตและเสกนางเป็นสาวงามและตั้งชื่อว่า นางมนโฑ ซึ่งหมายถึง นางกบ และนำนางไปถวายแก่พระอิศวร พระอิศวรรับนาง และให้นางไปเป็นนางพระกำนัล ของพระอุมาเทวี พระมเหสีของตน ภายหลังได้ประทานให้แก่ทศกัณฐ์ที่สามารถชลอเขาไกรลาศให้ตั้งตรงได้

ลักษณะและสี

สีขาว ๑ หน้า ๒ มือ มงกุฏนาง

สวามีและโอรสธิดา

นางมณโฑเทวีเป็นมเหสีองค์ที่ ๑ ของท้าวทศกัณฐ์ มีบุตร ๓ คือ อินทรชิต ยุพราชกรุงลงกา นางสีดา มเหสีของพระราม และทศพิน (ไพนาสุริยวงศ์) กษัตริย์กรุงลงกาองค์ที่ ๕ นอกจากนี้จากการที่นางมณโฑเคยถูกพาลีชิงไปจากทศกัณฐ์ ทำให้นางมีโอรสกับพาลีอีกหนึ่ง คือ องคต

บทชมโฉม

เดชะพระเวทสิทธิศักดิ์ พระวิษณุรักษ์รังสรรค์

เกิดเป็นกัลยาวิลาวัณย์ งามวิจิตรพิศพรรณขวัญตา

งามพักตร์ยิ่งชั้นมหาราช งามวิลาสล้ำนางในดึงสา

งามเนตรยิ่งเนตรในยามา งามนาสิกล้ำในดุษฎี

งามโอษฐ์งามกรรณงามปราง ยิ่งนางในนิมาราศี

งามเกศยิ่งเกศกัลยาณี อันมีในชั้นนิรมิต

ทั้งหกห้องฟ้าหาไม่ได้ ด้วยทรงวิไลลักษณ์ไพจิตร

ใครเห็นเป็นที่เพ่งพิศ ทั้งไตรภพจบทิศไม่เทียมทัน

พยัญชนะ ฑ

พยัญชนะ ฑ ใช้สัญลักษณ์เป็นรูปนางรำเนื่องจากในโขนรามเกียรตื์นางมณโฑมารำ จึงทำให้มีสัญลักษณ์นางรำ