ลำยอง

เครื่องลำยอง คือองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมไทยที่มีลวดลายประดับให้อาคารสวยงาม ซึ่งจะใช้กับอาคารทางศาสนา เทวสถาน พระบรมมหาราชวัง หรือเป็นอุเทสิกเจดีย์เท่านั้น

เครื่องลำยองที่ใช้กับหลังคาหน้าจั่ว

การใช้เครื่องลำยองประดับตกแต่งส่วนหลังคาและหน้าบันมีองค์ประกอบดังนี้

• ช่อฟ้า เป็นส่วนซึ่งประดับอยู่ส่วนยอดบนสุดของปลายสันหลังคา

อุโบสถวัดราชนัดดา

องค์ประกอบของช่อฟ้า

• • ส่วนปลายยอดหรือหงอน
  • ส่วนปาก
  • ส่วนท้อง เรียกว่าอกสุบรรณ

ประเภทของช่อฟ้า

• • ช่อฟ้าแบบปากหงส์ เรียกอีกอย่างว่าปากปลา
  • ช่อฟ้าแบบปากครุฑ เรียกอีกอย่างว่าปากนกครุฑ
  • ช่อฟ้าลาว
  • ช่อฟ้าหัวนกเจ่า
  • ช่อฟ้าแบบประยุกต์ อื่น ๆ

• ใบระกา เป็นส่วนของปั้นลมประดับตกแต่งอยู่ระหว่างช่อฟ้าและหางหงส์ มีลักษณะลวดลายปลายเรียว มีหลายลักษณะ เช่นลายน่องสิงห์ ลายหอยจับหลัก ลายกระหนก ลายใบเทศ เป็นต้น มีคติความเชื่อว่าเป็นลักษณะของขนปีกของครุฑ

• รวยระกา งวงไอยรา นาคสะดุ้ง
  • รวยระกา เป็นส่วนที่รองรับใบระกา
  • งวงไอยรา จะเป็นส่วนที่เกี่ยวงอกับแป
  • นาคสะดุ้ง เป็นรวยระกาส่วนที่โค้งงอต่อจากงวงไอยรายาวไปจนจรดหางหงษ์

• หางหงส์ เป็นส่วนปลายสุดของปั้นลม มีหลายแบบได้แก่ แบบทรงนาค แบบนาคเบือน แบบเศียรนาค แบบเหรา เป็นต้น

• ลานหน้าบัน

หนังสืออ่านเพิ่ม

• สมคิด จิระทัศนกุล วัด: พุทธศาสนสถาปัตยกรรมไทย โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พ.ศ. 2544. ISBN 974-6006-81-9

แหล่งข้อมูลอื่น

• ฐานานุศักดิ์ของสถาปัตยกรรมไทย
• วัด : พุทธศาสนสถาปัตยกรรมไทย
• พุทธศิลปะสถาปัตยกรรม ภาคต้น โดย พระพรหมพิจิตร
• ตัวอย่างภาพ ลานหน้าบันวัดพระธาตุจอมปิง ลำปาง เป็นรูปเทพนม