ผลต่างระหว่างรุ่นของ "สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก"

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก
สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก
สมเด็จพระ
สวรรคต	พ.ศ. 2312 กรุงรัตนโกสินทร์
พระราชบุตร	7 พระองค์
ราชวงศ์	ราชวงศ์จักรี
พระราชบิดา	พระยาราชนิกูล (ทองคำ)

เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ

← การแก้ไขก่อนหน้า การแก้ไขถัดไป →

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม

เห็นภาพข้อความวิกิ

ในบรรทัด

รุ่นแก้ไขเมื่อ 15:30, 4 ธันวาคม 2559

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก พระนามเดิม ทองดี เป็นพระบรมราชชนกในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก พระราชสมภพที่บ้านสะแกกรัง เมืองอุทัยธานี ทรงเป็นบุตรคนโตของพระยาราชนิกูล (ทองคำ) ปลัดทูลฉลองกรมมหาดไทย (บ้างก็ว่า กรมนา) ในรัชกาลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ ซึ่งสืบเชื้อสายมาจากเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) เสนาบดีพระคลังในรัชกาลสมเด็จพระเพทราชา ผู้ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งเป็นออกพระวิสุทธสุนทร และได้เดินทางไปถวายพระราชสาส์นของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ยังราชสำนักของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส เมื่อ พ.ศ. 2228

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ทรงรับราชการในกรมมหาดไทย รับบรรดาศักดิ์เป็นที่ หลวงพินิจอักษร และ พระอักษรสุนทรศาสตร์ ในตำแหน่งเสมียนตรากรมมหาดไทย มีหน้าที่ร่างพระราชสาส์นโต้ตอบกับหัวเมืองฝ่ายเหนือ และเก็บรักษาพระราชลัญจกร

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ทรงอภิเษกสมรสกับสองพระพี่น้อง บุตรีของคหบดีชาวจีน คนพี่ชื่อว่า ดาวเรือง^[1] (หรือ หยก) ส่วนคนน้อง ไม่ทราบนาม ตั้งบ้านเรือนอยู่ภายในกำแพงพระนคร ด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ บริเวณป้อมเพชร ซึ่งเป็นย่านอาศัยของชาวจีน

พระราชโอรส-ธิดา

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก มีพระราชโอรส-ธิดา กับพระอัครชายา (หยก) 5 พระองค์ คือ^[2]

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าสา กรมพระยาเทพสุดาวดี พระนามเดิม สา
สมเด็จพระเจ้าขุนรามณรงค์ เคยมีบรรดาศักดิ์เป็นขุนรามณรงค์ ไม่ปรากฏพระนามเดิม
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าแก้ว กรมพระศรีสุดารักษ์ พระนามเดิม แก้ว
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระนามเดิม ทองด้วง
สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระนามเดิม บุญมา

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก มีพระราชโอรส-ธิดา อีก 2 พระองค์ คือ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากุ กรมหลวงนรินทรเทวี พระนามเดิม กุ ประสูติแต่พระน้องนางในพระอัครชายา (ดาวเรือง)
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าลา กรมหลวงจักรเจษฎา พระนามเดิม ลา ประสูติแต่บาทบริจาริกาผู้หนึ่ง เรียกกันว่า คุณมา ^[3]

พระน้องนางของพระอัครชายา (ดาวเรืองหรือหยก) มีชื่อว่า (กู่) ตามเอกสารเดิมที่อยู่ในจังหวัดอุทัยธานี

สวรรคต

ช่วงการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สองในปี พ.ศ. 2310 นายทองดี พร้อมด้วยภรรยา และนายลา บุตรคนสุดท้องเดินทางไปอยู่ที่เมืองพิษณุโลก แต่นายทองดีเกิดป่วยจนเสียชีวิต นายลาและมารดา จึงได้ทำการฌาปนกิจศพตามสมควรในเวลานั้น ต่อมาจึงเชิญอัฐิบรรจุในมหาสังข์ มามอบแด่พระยาอไภยรณฤทธิ์ (รัชกาลที่ 1) ที่กรุงธนบุรี

พระมหาสังข์องค์นี้เป็นสังข์เวียนซ้าย ความยาว 20 เซนติเมตร ริ้วเวียนรอบหัวสังข์และปากสังข์เลี่ยมทองคำสลักลายฝังพลอย ข้างในท้องสังข์มีดอกมะเขือฝังนพเก้า ร่องปลายปากสังข์จารึกอักขระ อุมีมังสีทองคำลงยารองรับ ถือเป็นพระมหาสังข์คู่บ้านคู่เมือง ใช้หลั่งน้ำพระราชทานแก่ราชสกุล ในงานสมรสพระราชทาน กราบถวายบังคมลาไปปฏิบัติราชการต่างประเทศ ในรัชกาลต่อมาจนถึงรัชกาลปัจจุบัน

พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมอัฐิ

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โปรดเกล้าฯ ให้จัดพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมอัฐิ ของสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก และสมเด็จพระราชชนนี ขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2338 เนื่องในวโรกาสที่มีพระชนมพรรษาครบ 60 พรรษา โปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระเมรุมาศขนาดใหญ่ และมีเครื่องมหรสพสมโภช เหมือนอย่างงานพระบรมศพพระเจ้าแผ่นดินในสมัยกรุงศรีอยุธยา

พระเมรุมาศก่อสร้างแล้วเสร็จใน พ.ศ. 2339 ได้มีพิธีแห่พระบรมอัฐิออกสู่พระเมรุ มีมหรสพสมโภชเป็นเวลา 7 วัน เมื่อเสร็จพระราชพิธีถวายพระเพลิงแล้วได้อัญเชิญพระบรมอัฐิ กลับมาประดิษฐาน ณ หอพระสุราลัยพิมาน ในพระบรมมหาราชวัง พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ยังได้โปรดเกล้าฯ ให้หล่อพระพุทธปฏิมากรปางห้ามสมุทร หุ้มทองคำประดับเนาวรัตน์ขึ้นองค์หนึ่ง ถวายพระนามว่า พระพุทธจักรพรรดิ ทรงอุทิศส่วนพระราชกุศลถวายแด่สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก พระพุทธรูปพระองค์นี้ประดิษฐานไว้ ณ หอพระสุราลัยพิมาน ในพระบรมมหาราชวัง ประเทศไทย

พระบรมราชานุสาวรีย์

จังหวัดอุทัยธานี ได้จัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ประดิษฐานอยู่ ณ เขาแก้ว(เขาสะแกกรัง-ปัจจุบัน) ซึ่งเป็นเทือกเขาที่ทอดขนานกับแม่น้ำสะแกกรัง เมื่อ พ.ศ. 2514 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธีเปิดพระบรมราชานุสาวรีย์ เมื่อวันที่ 5 เมษายน พ.ศ. 2522

พระอิสริยยศ

ทองดี
หลวงพินิจอักษร
พระอักษรสุนทรศาสตร์
สมเด็จพระราชชนกทองดี
สมเด็จพระปฐมบรมอัยกาเธอ
สมเด็จพระปฐมบรมปัยกาเธอ
สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก

อ้างอิงและเชิงอรรถ

↑ มีหลักฐานว่า ท่านทั้งสองได้บริจาคเงินสร้างวัดชื่อวัดสุวรรณดารารามราชวรวิหาร จึงสันนิษฐานว่า คนพี่ชื่อดาวเรือง
↑ กรมศิลปากร สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. หน้า 1-4. ISBN 978-974-417-594-6
↑ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงไว้ตามคำเล่าขานว่า บาทบริจาริกาท่านนี้เป็นน้องนางของสมเด็จพระอมรินทรามาตย์ แต่ต่างวัยกันมาก จึงเข้าใจว่า จะเป็นน้องร่วมบิดาเท่านั้น

แหล่งข้อมูลอื่น

....."ปฐมวงศ์"....(เหง้าของเจ้านายทั้งมวล)....

[1] มีหลักฐานว่า ท่านทั้งสองได้บริจาคเงินสร้างวัดชื่อวัดสุวรรณดารารามราชวรวิหาร จึงสันนิษฐานว่า คนพี่ชื่อดาวเรือง

[2] กรมศิลปากร สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. หน้า 1-4. ISBN 978-974-417-594-6

[3] พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงไว้ตามคำเล่าขานว่า บาทบริจาริกาท่านนี้เป็นน้องนางของสมเด็จพระอมรินทรามาตย์ แต่ต่างวัยกันมาก จึงเข้าใจว่า จะเป็นน้องร่วมบิดาเท่านั้น

[1]

[2]

[3]

@@ บรรทัด 3: / บรรทัด 3: @@
 | image = [[ไฟล์:สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก.jpg|220px]]
 | พระนาม =
-| ฐานันดร =
+| ฐานันดร = พระบรมมหาราชชนก
 | วันประสูติ =
+| สถานที่พระราชสมภพ = [[อาณาจักรอยุธยา|กรุงศรีอยุธยา]]
-| สถานที่ประสูติ =
-| วันสวรรคต = พ.ศ. 2312
+| วันสวรรคต = พ.ศ. 2312 [[อาณาจักรรัตนโกสินทร์|กรุงรัตนโกสินทร์]]
 | พระอิสริยยศ = สมเด็จพระ
 | พระราชบิดา = [[พระยาราชนิกูล (ทองคำ)]]
 | พระราชมารดา =
-| พระชายา = [[พระอัครชายา (หยก)]]<br>[[เจ้าจอมมารดากู่]]<br>เจ้าจอมมารดามา
+| พระวรราชชายา = [[พระอัครชายา (หยก)]]<br>เจ้าจอมมารดากู่<br>เจ้าจอมมารดามา
-| พระโอรส/ธิดา = 7 พระองค์
+| พระราชโอรส/ธิดา = 7 พระองค์
 | บุตร/ธิดา =
-| ราชวงศ์ = [[ราชวงศ์จักรี|จักรี]]
+| ราชวงศ์ = [[ราชวงศ์จักรี]]
 }}
 '''สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก''' พระนามเดิม '''ทองดี''' เป็นพระบรมราชชนกใน[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]]
-สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ประสูติที่[[บ้านสะแกกรัง]] [[เมืองอุทัยธานี]] ทรงเป็นบุตรคนโตของ[[พระยาราชนิกูล (ทองคำ)]] ปลัดทูลฉลองกรมมหาดไทย (บ้างก็ว่า กรมนา) ในรัชกาล[[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ]] ซึ่งสืบเชื้อสายมาจาก[[เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน)]] เสนาบดีพระคลังในรัชกาล[[สมเด็จพระเพทราชา]] ผู้ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งเป็นออกพระวิสุทธสุนทร และได้เดินทางไปถวายพระราชสาส์นของ[[สมเด็จพระนารายณ์มหาราช]] ยังราชสำนักของ[[พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส]] เมื่อ [[พ.ศ. 2228]]
+สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก พระราชสมภพที่[[บ้านสะแกกรัง]] [[เมืองอุทัยธานี]] ทรงเป็นบุตรคนโตของ[[พระยาราชนิกูล (ทองคำ)]] ปลัดทูลฉลองกรมมหาดไทย (บ้างก็ว่า กรมนา) ในรัชกาล[[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ]] ซึ่งสืบเชื้อสายมาจาก[[เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน)]] เสนาบดีพระคลังในรัชกาล[[สมเด็จพระเพทราชา]] ผู้ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งเป็นออกพระวิสุทธสุนทร และได้เดินทางไปถวายพระราชสาส์นของ[[สมเด็จพระนารายณ์มหาราช]] ยังราชสำนักของ[[พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส]] เมื่อ [[พ.ศ. 2228]]
 สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ทรงรับราชการในกรมมหาดไทย รับบรรดาศักดิ์เป็นที่ '''หลวงพินิจอักษร''' และ '''พระอักษรสุนทรศาสตร์''' ในตำแหน่งเสมียนตรากรมมหาดไทย มีหน้าที่ร่างพระราชสาส์นโต้ตอบกับหัวเมืองฝ่ายเหนือ และเก็บรักษา[[พระราชลัญจกร]]
-สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ทรงเสกสมรสกับสองพี่น้อง บุตรีของคหบดีชาวจีน คนพี่ชื่อว่า ''ดาวเรือง''<ref>มีหลักฐานว่า ท่านทั้งสองได้บริจาคเงินสร้างวัดชื่อ[[วัดสุวรรณดารารามราชวรวิหาร]] จึงสันนิษฐานว่า คนพี่ชื่อดาวเรือง</ref> (หรือ ''หยก'') ส่วนคนน้อง ไม่ทราบนาม ตั้งบ้านเรือนอยู่ภายในกำแพงพระนคร ด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ บริเวณป้อมเพชร ซึ่งเป็นย่านอาศัยของชาวจีน
+สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ทรงอภิเษกสมรสกับสองพระพี่น้อง บุตรีของคหบดีชาวจีน คนพี่ชื่อว่า ''ดาวเรือง''<ref>มีหลักฐานว่า ท่านทั้งสองได้บริจาคเงินสร้างวัดชื่อ[[วัดสุวรรณดารารามราชวรวิหาร]] จึงสันนิษฐานว่า คนพี่ชื่อดาวเรือง</ref> (หรือ ''หยก'') ส่วนคนน้อง ไม่ทราบนาม ตั้งบ้านเรือนอยู่ภายในกำแพงพระนคร ด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ บริเวณป้อมเพชร ซึ่งเป็นย่านอาศัยของชาวจีน
-== พระโอรส-ธิดา ==
+== พระราชโอรส-ธิดา ==
-สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก มีพระโอรส-ธิดา กับ[[พระอัครชายา (หยก)]] 5 พระองค์ คือ<ref>{{อ้างหนังสือ| ผู้แต่ง = กรมศิลปากร สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์| ชื่อหนังสือ = ราชสกุลวงศ์| URL = http://library.siamtech.ac.th/pdf/king22.pdf
+สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก มีพระราชโอรส-ธิดา กับ[[พระอัครชายา (หยก)]] 5 พระองค์ คือ<ref>{{อ้างหนังสือ| ผู้แต่ง = กรมศิลปากร สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์| ชื่อหนังสือ = ราชสกุลวงศ์| URL = http://library.siamtech.ac.th/pdf/king22.pdf
 | จังหวัด = พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ| พิมพ์ที่ = สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร| ปี = 2554| ISBN = 978-974-417-594-6| จำนวนหน้า = 296| หน้า = 1-4}}</ref>
 * [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าสา กรมพระยาเทพสุดาวดี]] พระนามเดิม ''สา''
@@ บรรทัด 33: / บรรทัด 33: @@
 * [[สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท]] พระนามเดิม ''บุญมา''
-สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก มีพระโอรส-ธิดา อีก 2 พระองค์ คือ
+สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก มีพระราชโอรส-ธิดา อีก 2 พระองค์ คือ
 * [[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากุ กรมหลวงนรินทรเทวี]] พระนามเดิม ''กุ'' ประสูติแต่พระน้องนางในพระอัครชายา (ดาวเรือง)
 * [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าลา กรมหลวงจักรเจษฎา]] พระนามเดิม ''ลา'' ประสูติแต่[[บาทบริจาริกา]]ผู้หนึ่ง เรียกกันว่า คุณมา <ref>พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงไว้ตามคำเล่าขานว่า บาทบริจาริกาท่านนี้เป็นน้องนางของสมเด็จพระอมรินทรามาตย์ แต่ต่างวัยกันมาก จึงเข้าใจว่า จะเป็นน้องร่วมบิดาเท่านั้น </ref>
@@ บรรทัด 39: / บรรทัด 39: @@
 พระน้องนางของพระอัครชายา (ดาวเรืองหรือหยก) มีชื่อว่า (กู่) ตามเอกสารเดิมที่อยู่ในจังหวัดอุทัยธานี
+== สวรรคต ==
-== เสียชีวิต ==
 ช่วง[[การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง]]ในปี [[พ.ศ. 2310]] นายทองดี พร้อมด้วยภรรยา และนายลา บุตรคนสุดท้องเดินทางไปอยู่ที่[[เมืองพิษณุโลก]] แต่นายทองดีเกิดป่วยจนเสียชีวิต นายลาและมารดา จึงได้ทำการฌาปนกิจศพตามสมควรในเวลานั้น ต่อมาจึงเชิญอัฐิบรรจุในมหาสังข์ มามอบแด่พระยาอไภยรณฤทธิ์ (รัชกาลที่ 1) ที่[[กรุงธนบุรี]]