อักษรมอญ

อักษรมอญ
ชนิด	อักษรสระประกอบ
ภาษาพูด	ภาษามอญ
ช่วงยุค	พุทธศตวรรษที่11 (6th century)-ปัจจุบัน
ระบบแม่	Proto-Sinaitic script อักษรฟินิเชีย อักษรอราเมอิก อักษรพราหมี อักษรปัลลวะ อักษรมอญ
ระบบลูก	อักษรพม่า อักษรไทใหญ่
ช่วงยูนิโคด	U+1000–U+109F Myanmar U+AA60–U+AA7F Myanmar Ext-A U+A9E0–U+A9FF Myanmar Ext-B
ISO 15924	Mymr, 350
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทศาสตร์สัทอักษรสากล หากไม่มีการสนับสนุนเร็นเดอร์ที่เหมาะสม คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่นแทนอักขระยูนิโค้ด

อักษรมอญ เป็นตัวอักษรที่พัฒนามาจากอักษรพราหมี ผ่านทางอักษรปัลลวะ และเป็นแม่แบบของอักษรอื่น เช่น อักษรพม่า อักษรไทย อักษรลาว อักษรล้านนา อักษรไทลื้อ และอักษรธรรมที่ใช้เขียนคัมภีร์ในอักษรธรรมล้านนาและอักษรธรรมลาว อักษรมอญ เป็นอักษรที่มีลักษณะคล้ายคลึงกับอักษรพม่ามาก และสามารถนำไปใช้แทนอักษรพม่าได้ทุกตัว แต่อักษรพม่า ไม่สามารถใช้แทนอักษรมอญได้ทุกตัว เพราะอักษรมอญมีตัวอักษรที่เพิ่มขึ้นมาจากอักษรพม่าปกติ

ประวัติ

อักษรมอญโบราณพัฒนามาจากอักษรยุคหลังปัลลวะ พบจารึกอักษรนี้ในเขตหริภุญชัย เช่นที่ จารึกแม่หินบดเวียงมะโน เวียงเถาะ รูปแบบของอักษรมอญต่างจากอักษรขอมที่พัฒนาจากอักษรในอินเดียใต้รุ่นเดียวกันคือ อักษรมอญตัดบ่าอักษรออกไป ทำให้รูปอักษรค่อนข้างกลม ส่วนอักษรขอมเปลี่ยนบ่าอักษรเป็นศกหรือหนามเตย

อักษรมอญ ที่เก่าแก่ที่สุดนั้น ค้นพบในประเทศไทย หลักฐานที่พบคือ จารึกวัดโพธิ์ร้าง อายุราวพุทธศตวรรษที่12 เป็นอักษรมอญโบราณที่เก่าแก่ที่สุด ในบรรดาจารึกภาษามอญที่ได้ค้นพบ ในแถบเอเชียอาคเนย์ทั้งหมด ปรากฏเป็นจารึกที่เขียนด้วยตัวอักษรปัลลวะ ที่ยังไม่ได้ดัดแปลงให้เป็น อักษรมอญ และได้พบอักษรที่มอญประดิษฐ์เพิ่มขึ้น เพื่อให้พอกับเสียงในภาษามอญ แสดงว่ามอญใช้อักษรปัลลวะในการสื่อสาร อักษรที่ประดิษฐ์เพิ่มนี้ยังได้พบในจารึกเสาแปดเหลี่ยมที่ศาลสูง เมืองลพบุรี ข้อความที่จารึกเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา สันนิษฐานว่า จารึกในราวพุทธศตวรรษที่ 14-15 อักษรจารึกในศิลาหลักนี้ เรียกว่า ตัวอักษรหลังปัลลวะ

อักษรมอญและพม่า
พยัญชนะมอญและพม่า
က (k)	ခ (hk)	ဂ (g)	ဃ (gh)	င (ng)
စ (c)	ဆ (hc)	ဇ (j)	ဈ (jh)	ည (ny)
ဋ (t)	ဌ (ht)	ဍ (d)	ဎ (dh)	ဏ (n)
တ (t)	ထ (ht)	ဒ (d)	ဓ (dh)	န (n)
ယ (y)	ရ (r)	လ (l)	ဝ (w)	သ (s)
ဟ (h)	ဠ (l)	(b)*	အ (a)	(b)*
สระลอยพม่า
အ (a)	ဣ (i)	ဤ (ii)	ဥ (u)	ဦ (uu)
ဧ (e)	ဩ (o)	ဪ (au)
สระลอยมอญ
အ (a)	အာ (aa)		ဣ (i)	(ii)*
ဥ (u)	ဥႂ (uu)	၉ (e)	အဲ (ua)	ဩ (au)
(aau)*		အံ (aom)		အး (a:)
สระประสม
ဢာ (aa)	ဢိ (i)	ဢီ (ii)	ဢု (u)	ဢူ (uu)
ေဢ (e)	ဢဲ (ua)	ေဢာ (au)
เครื่องหมาย และอักขระพิเศษ
ဢံ (อนุนาสิก)		ဢ့ (อนุสวาร)
ဢး (Visarga)		ဢ္ (Virama)
၊ (Little Section)		။ (Section)
၌ (Locative)		၍ (Completed)
၏ (Genitive)		၎ (Aforementioned)
ၐ (sha)	ၑ (ssa)	ၒ (r)	ၓ (rr)	ၔ (l)
ၕ (ll)	ၖ (r)	ၗ (rr)	ဢၘ (l)	ဢၙ (ll)
ตัวเลข
၀၁၂၃၄၅၆၇၈၉		ดูที่เลขมอญ และเลขพม่า
* มีใช้เฉพาะในภาษามอญ ไม่มีในชุดอักษรพม่า
?????	หน้านี้มีตัวอักษรพม่าที่อาจจะไม่แสดงผล ควรติดตั้งฟอนต์ยูนิโคด 5.1 สำหรับอักษรพม่า

สมัยกลาง

1. จารึกในประเทศพม่าภาคเหนือ ส่วนมากได้จากเมืองพะขัน และเมืองแปร ศิลาจารึกเหล่านี้ สร้างขึ้นในรัชสมัยของพระเจ้าอโนรธา กษัตริย์พุกามประมาณ พ.ศ. 1600 เป็นต้นมา พม่ารับอักษรมอญมาใช้เขียนภาษาพม่าเป็นครั้งแรก
2. ศิลาจารึกพบที่วัดจารึกวัดมหาวันจังหวัดลำพูน ลักษณะอักษรเป็นจารึกในสมัยพุทธศตวรรษที่ 17 กำหนดอายุจากรูปอักษรมอญโบราณ ซึ่งมีลักษณะใกล้เคียงกับตัวอักษรที่ปรากฏบนศิลาจารึก”มยเจดีย์” (Mayazedi) ของพระเจ้าจานสิตา กษัตริย์พุกาม ซึ่งจารึกไว้เมื่อ พ.ศ. 1628 และ 1630 ดังนั้นจารึกหลักนี้จึงน่าจะมีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 17 เช่นเดียวกัน
3. จารึกพระเจ้าสววาธิสิทธิ ๑ (วัดดอนแก้ว) จารึกหลักนี้ถูกพบเมื่อ พ.ศ. 2460 โดยบัญชีทะเบียนพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย จังหวัดลำพูน ระบุว่าพบจารึกดังกล่าวที่วัดดอน ซึ่งอยู่ราว 250 เมตร ทางทิศตะวันออกของเมืองลำพูน ในบริเวณทิศตะวันออกของวัดต้นแก้ว มีรูปอักษรมอญโบราณ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 17
4. จารึกพระเจ้าสววาธิสิทธิ ๒ (วัดกู่กุด) พบที่ฐานพระเจดีย์ด้านทิศตะวันออกของวัดจามเทวีหรือกู่กุด อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน มีรูปอักษรมอญโบราณ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 17
5. จารึกธรรมมิกราชา พบจารึกดังกล่าวที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติหริภุญไชย จังหวัดลำพูน กำหนดอายุจากรูปอักษรมอญโบราณซึ่งมีลักษณะเช่นเดียวกับจารึกพระเจ้าสววาธิสิทธิ ๑ (วัดดอนแก้ว) และจารึกพระเจ้าสววาธิสิทธิ ๒ (วัดกู่กุด) ซึ่งมีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 17
6. จารึกวิหารโพธิ์ลังกา พบจารึกหลักนี้ที่วิหารโพธิ์ลังกา วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช เมื่อวันที่ 7 มีนาคม พ.ศ. 2514 พบว่าภาษาที่ใช้ในจารึกมีทั้งภาษามอญโบราณและพม่าโบราณ โดยมีคำบาลีสันสกฤตปะปน สันนิษฐานว่าน่าจะมีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 18-19
7. จารึกในประเทศพม่าตอนใต้ เป็นจารึกของพระเจ้าธรรมเจดีย์ (พ.ศ. 2003-2034)

ประมาณพุทธศตวรรษที่ 16-17 ตัวอักษรมอญแบบปัลลวะได้คลี่คลายมาเป็นตัวอักษรสีเหลี่ยมที่เรียกว่าอักษรมอญโบราณและเปลี่ยนแปลงขนาดเล็กลงในระยะต่อมาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 21 จนกลายเป็นอักษรมอญปัจจุบันซึ่งมีลักษณะกลม ซึ่งเกิดจากอิทธิพลของการจารหนังสือโดยใช้เหล็กจารลงบนใบลาน

สมัยปัจจุบัน

• ภาษามอญปัจจุบัน เป็นภาษาในระยะพุทธศตวรรษที่ 21 เป็นต้นมา จนถึงปัจจุบัน นับเป็นระยะเวลาประมาณ 400 ปีเศษ ในยุคนี้เป็นจารึกในใบลาน

ลักษณะ

พยัญชนะแบ่งเป็น 2 ชุดคือ พยัญชนะเสียงไม่ก้อง (อโฆษะ เสียงขุ่น) พื้นเสียงเป็นอะ พยัญชนะเสียงก้อง (โฆษะ เสียงใส) พื้นเสียงเป็นเอียะ เมื่อประสมสระ พยัญชนะต่างชุดกันออกเสียงต่างกัน มีรูปพยัญชนะซ้อน เมื่อเป็นตัวควบกล้ำ

ใช้เขียน

• ลาว

ยูนิโคด

อักษรมอญในยูนิโคด ใช้รหัสช่วงเดียวกันกับอักษรพม่า เพียงแต่มีส่วนขยายของอักษรมอญเพิ่มขึ้นมาจากอักษรพม่าตามปกติ

พม่า Unicode.org chart (PDF)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

U+100x

က

ခ

ဂ

ဃ

င

စ

ဆ

ဇ

ဈ

ဉ

ည

ဋ

ဌ

ဍ

ဎ

ဏ

U+101x

တ

ထ

ဒ

ဓ

န

ပ

ဖ

ဗ

ဘ

မ

ယ

ရ

လ

ဝ

သ

ဟ

U+102x

ဠ

အ

ဢ

ဣ

ဤ

ဥ

ဦ

ဧ

ဨ

ဩ

ဪ

ါ

ာ

ိ

ီ

ု

U+103x

ူ

ေ

ဲ

ဳ

ဴ

ဵ

ံ

့

း

္

်

ျ

ြ

ွ

ှ

ဿ

U+104x

၀

၁

၂

၃

၄

၅

၆

၇

၈

၉

၊

။

၌

၍

၎

၏

U+105x

ၐ

ၑ

ၒ

ၓ

ၔ

ၕ

ၖ

ၗ

ၘ

ၙ

ၚ

ၛ

ၜ

ၝ

ၞ

ၟ

U+106x

ၠ

ၡ

ၢ

ၣ

ၤ

ၥ

ၦ

ၧ

ၨ

ၩ

ၪ

ၫ

ၬ

ၭ

ၮ

ၯ

U+107x

ၰ

ၱ

ၲ

ၳ

ၴ

ၵ

ၶ

ၷ

ၸ

ၹ

ၺ

ၻ

ၼ

ၽ

ၾ

ၿ

U+108x

ႀ

ႁ

ႂ

ႃ

ႄ

ႅ

ႆ

ႇ

ႈ

ႉ

ႊ

ႋ

ႌ

ႍ

ႎ

ႏ

U+109x

႐

႑

႒

႓

႔

႕

႖

႗

႘

႙

ႚ

ႛ

ႜ

ႝ

႞

႟

พม่า ส่วนขยาย-A Unicode.org chart (PDF)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

U+AA6x

ꩠ

ꩡ

ꩢ

ꩣ

ꩤ

ꩥ

ꩦ

ꩧ

ꩨ

ꩩ

ꩪ

ꩫ

ꩬ

ꩭ

ꩮ

ꩯ

U+AA7x

ꩰ

ꩱ

ꩲ

ꩳ

ꩴ

ꩵ

ꩶ

꩷

꩸

꩹

ꩺ

ꩻ

อ้างอิง

• พจนานุกรมมอญ-ไทย ฉบับมอญสยาม. ศิลปวัฒนธรรม. 2548
• สุจิตต์ วงษ์เทศ. อักษรไทย มาจากไหน. มติชน. 2548

แหล่งข้อมูลอื่น

• Easy Learning Mon
• Ethnologue เกี่ยวกับภาษามอญ