โสดาบัน

"โสดาบัน"(บาลี: Sotāpanna "โสตาปนฺ" (โส-ตา-ปัน)) แปลว่า "ผู้เข้าถึงกระแส" (สู่[[นิพพาน). มรรคผล 4 จากการเข้าสู่กระแส มี 4 ระดับ โสดาบัน สกทาคามี อนาคามี อรหันต์ การเข้าสู่กระแส เป็นได้ทั้งการเป็น "พระ" สำเร็จมรรคผล อรหันต์ เรียกว่า "พระอรหันต์ หากเป็นฆราวาส เรียกว่า "อรหันต์"

การละสังโยชน์

โสดาบัน ละสังโยชน์เบื้องต่ำ 3 ประการคือ

1. สักกายทิฏฐิ คือ ความเห็นว่าเป็นตัวของตน ความเห็นเป็นเหตุถือตัวตนเป็นอัตตาทิฎฐิ เช่น เห็นรูปเป็นตน เห็นเวทนาเป็นตน
2. วิจิกิจฉา คือ ความสงสัยในพระรัตนตรัย และในกุศลธรรมทั้งหลาย
3. สีลัพพตปรามาส คือ ความยึดมั่นในข้อปฏิบัติอย่างเคร่งครัด ที่เข้าใจว่าเป็นข้อปฏิบัติที่บริสุทธิ์หลุดพ้น เป็นมิจฉาทิฏฐิ เช่น การประพฤติวัตรอย่างโค การนอนบนหนามของพวกโยคี เป็นต้น

การบรรลุมรรคผลเป็นพระอริยบุคคลมิได้จำกัดอยู่เฉพาะเพศบรรพชิต (นักบวช) เท่านั้น แม้แต่คฤหัสถ์ก็สามารถบรรลุเป็นอริยบุคคลได้ ผู้บรรลุโสดาบันที่มีชื่อเสียงก็มีจำนวนมากได้แก่ นางวิสาขามหาอุบาสิกา อนาถบิณฑิกเศรษฐี พระเจ้าพิมพิสาร เป็นต้น

ประเภทอริยบุคคล

[[อริยบุคคล][ แบ่งเป็น 3 ประเภท ดังนี้

1. "เอกพีชี" (เอ-กะ-พี-ชี) อริยบุุคคลผู้มีคืออัตตภาพชาติภพเดียว ก็บรรลุอรหันต์
2. "โกลังโกละ" (โก-ลัง-โก-ละ) อริยบุคคลผู้มีชาติภพอีกเพียง 2-3 ชาติเท่านั้น แล้วจะได้สำเร็จอรหันต์
3. "สัตตักขัตตุปรมะ" (สัด-ตะ-ตัก-กะ-ขัด-ตะ-ตุ-ปะ-ระ-มะ) อริยบุคคลผู้มีชาติภพเจ็ดครั้ง คือจะต้องเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏอีกไม่เกิน 7 ชาติภพ ก็จะได้บรรลุธรรมเป็นอรหันต์ ไม่ต้องเวียนว่ายตายเกิดอีกต่อไป

การที่[[อริยบุุคคลแบ่งเป็น 3 ประเภท เพราะว่าอินทรีย์ 5 ได้แก่ ศรัทธา วิริยะ สมาธิ สติ (ระดับสติปัญญา) และศีล ถึงแก่กล้าแตกต่างกัน ผู้ที่อินทรีย์ 5 ถึงความแก่รอบสม่ำเสมอ ดุจดังรอบเครื่องยนต์เข้ารอบความเร็ว ก็สามารถบรรลุมรรคผลได้อย่างรวดเร็ว คือ อริยบุุคคล ประเภทเอกพีชี

ตัวอย่างบุคคลผู้บรรลุโสดาบันในพุทธกาล

1. นางวิสาขา
2. ท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี
3. นางสิริมา
4. พระนางสามาวดี
5. พระเจ้าพิมพิสาร

อ้างอิง

• พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช), พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุดคำวัด, วัดราชโอรสารามราชวรวิหาร, กรุงเทพฯ: 2548