ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ภาษาเวียดนาม"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัด 1: | บรรทัด 1: | ||
{{กล่องข้อมูล ภาษา |
{{กล่องข้อมูล ภาษา |
||
| name = ภาษาเวียดนาม</br> |
| name = ภาษาเวียดนาม</br> |
||
| nativename = |
| nativename = {{lang|vi|tiếng Việt}} |
||
| pronunciation = {{IPA|[tjə̌ˀŋ vjə̀t]}} เตี๊ยงเหวียต<br /> (ทางเหนือ) <br />{{IPA|[tjə̌ŋ jə̀k]}} เตี๊ยงเหยียก<br /> (ทางใต้) |
| pronunciation = {{IPA|[tjə̌ˀŋ vjə̀t]}} เตี๊ยงเหวียต<br /> (ทางเหนือ) <br />{{IPA|[tjə̌ŋ jə̀k]}} เตี๊ยงเหยียก<br /> (ทางใต้) |
||
| familycolor = Austro-Asiatic |
| familycolor = Austro-Asiatic |
||
บรรทัด 11: | บรรทัด 11: | ||
| fam4 = [[ภาษากลุ่มเหวียด-เหมื่อง|เหวียด-เหมื่อง]] |
| fam4 = [[ภาษากลุ่มเหวียด-เหมื่อง|เหวียด-เหมื่อง]] |
||
| nation = [[ประเทศเวียดนาม|เวียดนาม]] |
| nation = [[ประเทศเวียดนาม|เวียดนาม]] |
||
| script = [[อักษร |
| script = [[จื๋อโกว๊กหงือ|อักษรละติน]] |
||
| iso1 = vi|iso2=vie|iso3=vie}} |
| iso1 = vi|iso2=vie|iso3=vie}} |
||
'''ภาษาเวียดนาม''' ({{lang|vi| |
'''ภาษาเวียดนาม''' ({{lang|vi|tiếng Việt, tiếng Việt Nam, Việt ngữ}}) เป็นภาษาที่มี[[วรรณยุกต์]]และเป็น[[ภาษาทางการ]]ของ[[ประเทศเวียดนาม]] เป็นภาษาแม่ของประชากรเวียดนามถึงร้อยละ 87 รวมถึงผู้อพยพจากเวียดนามประมาณ 2 ล้านคน และรวมถึง[[ชาวเวียดนาม-อเมริกัน]]เป็นจำนวนพอสมควรด้วย ถึงแม้ว่าจะมีการยืมคำศัพท์จาก[[ภาษาจีน]]และเดิมใช้[[อักษรจีน]]เขียน แต่นักภาษาศาสตร์ยังคงจัดภาษาเวียดนามให้เป็น[[ภาษากลุ่มออสโตรเอเซียติก]]ซึ่งในกลุ่มนี้ภาษาเวียดนามมีผู้พูดมากที่สุด (10 เท่าของภาษาที่มีจำนวนคนพูดเป็นอันดับรองลงมา คือ [[ภาษาเขมร]]) ในด้านระบบการเขียนของภาษาเวียดนามนั้น แต่เดิมใช้ตัวเขียนจีน เรียกว่า "จื๋อญอ" ต่อมาชาวเวียดนามได้พัฒนาตัวเขียนจีนเพื่อใช้เขียนภาษาเวียดนาม เรียกว่า "[[จื๋อโนม]]" แต่ในปัจจุบันเวียดนามใช้ตัว[[อักษรโรมัน]]ที่พัฒนาขึ้นโดย[[มิชชันนารี]]ชาวฝรั่งเศส โดย[[เครื่องหมายเสริมสัทอักษร]]ใช้เป็นวรรณยุกต์ |
||
== ตระกูลภาษา == |
== ตระกูลภาษา == |
||
บรรทัด 20: | บรรทัด 20: | ||
== สำเนียงท้องถิ่น == |
== สำเนียงท้องถิ่น == |
||
ภาษาเวียดนามมี |
ภาษาเวียดนามมีสำเนียงท้องถิ่นที่หลากหลาย แต่โดยมากถือว่ามี 3 หลัก ดังนี้ |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
บรรทัด 40: | บรรทัด 40: | ||
|} |
|} |
||
ภาษาถิ่นเหล่านี้มีน้ำเสียง การออกเสียง และบางครั้งก็มีคำศัพท์ที่แตกต่างไปบ้าง แม้ว่าภาษาถิ่น |
ภาษาถิ่นเหล่านี้มีน้ำเสียง การออกเสียง และบางครั้งก็มีคำศัพท์ที่แตกต่างไปบ้าง แม้ว่าภาษาถิ่นเฮว้จะมีคำศัพท์ที่แตกต่างค่อนข้างมากจากอื่นก็ตาม วรรณยุกต์ "หอย" และ "หงา" มีความแตกต่างในภาคเหนือ แต่กลืนเป็นวรรณยุกต์เดียวกันในภาคใต้ |
||
เสียง "ch" และ "tr" นั้นออกเสียงแตกต่างกันในถิ่นใต้และกลาง แต่รวมเป็นเสียงเดียวในถิ่นเหนือ สำหรับความแตกต่างด้านไวยากรณ์นั้นไม่ปรากฏ |
เสียง "ch" และ "tr" นั้นออกเสียงแตกต่างกันในถิ่นใต้และกลาง แต่รวมเป็นเสียงเดียวในถิ่นเหนือ สำหรับความแตกต่างด้านไวยากรณ์นั้นไม่ปรากฏ |
||
บรรทัด 137: | บรรทัด 137: | ||
|- |
|- |
||
! ''tr'' |
! ''tr'' |
||
| {{IPA|[tʂ]}} จ(ม้วนลิ้น) || {{IPA|[tʂ]}} จ(ม้วนลิ้น) || {{IPA|[tʂ]}} จ(ม้วนลิ้น) |
| {{IPA|[tʂ]}} จ(ม้วนลิ้น) || {{IPA|[tʂ]}} จ (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[tʂ]}} จ (ม้วนลิ้น) |
||
|- |
|- |
||
! ''r'' |
! ''r'' |
||
| rowspan="3" | {{IPA|[z]}} ซ(ก้อง) |
| rowspan="3" | {{IPA|[z]}} ซ (ก้อง) |
||
| {{IPA|[ɻ]}} ร(ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ɻ]}} ร(ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ɻ]}} ร(ม้วนลิ้น) |
| {{IPA|[ɻ]}} ร(ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ɻ]}} ร (ม้วนลิ้น) || {{IPA|[ɻ]}} ร (ม้วนลิ้น) |
||
|- |
|- |
||
! ''d'' |
! ''d'' |
||
บรรทัด 149: | บรรทัด 149: | ||
|- |
|- |
||
! ''gi'' |
! ''gi'' |
||
| {{IPA|[z]}} ซ(ก้อง) |
| {{IPA|[z]}} ซ (ก้อง) |
||
|- |
|- |
||
! ''v''<ref>In southern dialects, ''v'' is reported to have a [[spelling pronunciation]] (i.e., the spelling influences pronunciation) of {{IPA|[vj]}} or {{IPA|[bj]}} among educated speakers. However, educated speakers revert to usual {{IPA|[j]}} in more relaxed speech. Less educated speakers have {{IPA|[j]}} more consistently throughout their speech. See: Thompson (1959), Thompson (1965: 85, 89, 93, 97-98).</ref> |
! ''v''<ref>In southern dialects, ''v'' is reported to have a [[spelling pronunciation]] (i.e., the spelling influences pronunciation) of {{IPA|[vj]}} or {{IPA|[bj]}} among educated speakers. However, educated speakers revert to usual {{IPA|[j]}} in more relaxed speech. Less educated speakers have {{IPA|[j]}} more consistently throughout their speech. See: Thompson (1959), Thompson (1965: 85, 89, 93, 97-98).</ref> |
||
บรรทัด 224: | บรรทัด 224: | ||
=== เสียงวรรณยุกต์ === |
=== เสียงวรรณยุกต์ === |
||
นักภาษาศาสตร์ได้ศึกษาภาษาเวียดนามและจัดให้อยู่ในภาษาตระกูลออสโตรเอเชียติก เช่นเดียวกับภาษาเขมร ซึ่งเป็นภาษาระบบคำสองพยางค์ ( |
นักภาษาศาสตร์ได้ศึกษาภาษาเวียดนามและจัดให้อยู่ในภาษาตระกูลออสโตรเอเชียติก เช่นเดียวกับภาษาเขมร ซึ่งเป็นภาษาระบบคำสองพยางค์ (disyllable) และมีลักษณะน้ำเสียง (register) เป็นลักษณะสำคัญของภาษา อีกทั้งเป็นภาษาที่ไม่มีระบบเสียง[[วรรณยุกต์]] แต่ภาษาเวียดนามปัจจุบันได้พัฒนาระบบเสียงวรรณยุกต์ขึ้นใช้ เนื่องจากอิทธิพลของภาษาที่มีเสียงวรรณยุกต์อันได้แก่[[ภาษาตระกูลไท]]ที่อยู่โดยรอบและภาษาจีนที่เข้ามาปกครองเวียดนามในขณะนั้น |
||
สระในภาษาเวียดนามนั้น ออกเสียงโดยมีวรรณยุกต์ภายใน (thanh หรือ thanh điệu) โดยวรรณยุกต์ |
สระในภาษาเวียดนามนั้น ออกเสียงโดยมีวรรณยุกต์ภายใน ({{lang|vi|''thanh''}} หรือ {{lang|vi|''thanh điệu''}}) โดยวรรณยุกต์มีความแตกต่างกันที่ |
||
* ระดับเสียง |
* ระดับเสียง |
||
* ความยาว |
* ความยาว |
||
บรรทัด 233: | บรรทัด 233: | ||
* การออกเสียงคอหอย (ลักษณะเส้นเสียง) |
* การออกเสียงคอหอย (ลักษณะเส้นเสียง) |
||
เครื่องหมายกำกับวรรณยุกต์นั้น ปกติจะเขียนเหนือหรือใต้สระ |
เครื่องหมายกำกับวรรณยุกต์นั้น ปกติจะเขียนเหนือหรือใต้สระ [ส่วนใหญ่เขียนไว้เหนือสระ แต่วรรณยุกต์หนั่ง ({{lang|vi|''nặng''}}) เป็นจุดใต้สระ] วรรณยุกต์ทั้ง 6 ในภาษาถิ่นเหนือ (รวมฮานอยด้วย) มีดังนี้ |
||
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" class="wikitable" |
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" class="wikitable" |
||
บรรทัด 244: | บรรทัด 244: | ||
! align="center" | '''ออกเสียง''' |
! align="center" | '''ออกเสียง''' |
||
|- |
|- |
||
| ''' |
| '''งาง''' ({{lang|vi|ngang}}) 'ระดับ' |
||
| สูงระดับ {{IPA|˧}} |
| สูงระดับ {{IPA|˧}} |
||
| align = "center" | <small> (ไม่มีเครื่องหมาย) </small> |
| align = "center" | <small> (ไม่มีเครื่องหมาย) </small> |
||
| ''ma'' 'ผี' |
| {{lang|vi|''ma''}} 'ผี' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi ngang tone.ogg|a}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi ngang tone.ogg|a}} |
||
| อา |
| อา |
||
|- |
|- |
||
| ''' |
| '''ฮเหวี่ยน''' ({{lang|vi|huyền}}) 'แขวน' |
||
| ต่ำตก {{IPA|˨˩}} |
| ต่ำตก {{IPA|˨˩}} |
||
| align = "center" | '''`''' |
| align = "center" | '''`''' |
||
| ''mà'' 'แต่' |
| {{lang|vi|''mà''}} 'แต่' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi huyen tone.ogg|à}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi huyen tone.ogg|à}} |
||
| อ่า |
| อ่า |
||
|- |
|- |
||
| ''' |
| '''ซัก''' ({{lang|vi|sắc}}) 'คม' |
||
| สูงขึ้น {{IPA|˧˥}} |
| สูงขึ้น {{IPA|˧˥}} |
||
| align = "center" | '''´''' |
| align = "center" | '''´''' |
||
| ''má'' 'แก้ม, แม่ (ถิ่นใต้) ' |
| {{lang|vi|''má''}} 'แก้ม, แม่ (ถิ่นใต้) ' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi sac tone.ogg|á}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi sac tone.ogg|á}} |
||
| อ๊า |
| อ๊า |
||
|- |
|- |
||
| ''' |
| '''หอย''' ({{lang|vi|hỏi}}) 'ถาม' |
||
| ต่ำขึ้น {{IPA|˧˩˧}} |
| ต่ำขึ้น {{IPA|˧˩˧}} |
||
| align = "center" | ''' ̉''' |
| align = "center" | ''' ̉''' |
||
| ''mả'' 'หลุมศพ, สุสาน' |
| {{lang|vi|''mả''}} 'หลุมศพ, สุสาน' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi hoi tone.ogg|ả}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi hoi tone.ogg|ả}} |
||
|อ๋า |
|อ๋า |
||
|- |
|- |
||
| ''' |
| '''หงา''' ({{lang|vi|ngã}}) 'ตก' |
||
| สูงขึ้นหยุด {{IPA|˧˥ˀ}} |
| สูงขึ้นหยุด {{IPA|˧˥ˀ}} |
||
| align = "center" | '''˜''' |
| align = "center" | '''˜''' |
||
| ''mã'' 'ม้า (จีน-เวียดนาม), รหัส' |
| {{lang|vi|''mã''}} 'ม้า (จีน-เวียดนาม), รหัส' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi nga tone.ogg|ã}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi nga tone.ogg|ã}} |
||
| อะ-อ๊ะ |
| อะ-อ๊ะ |
||
|- |
|- |
||
| ''' |
| '''หนั่ง''' ({{lang|vi|nặng}}) 'หนัก' |
||
| ต่ำตกหยุด {{IPA|˧˨ˀ}} |
| ต่ำตกหยุด {{IPA|˧˨ˀ}} |
||
| align = "center" | ''' ̣''' |
| align = "center" | ''' ̣''' |
||
| ''mạ'' 'สีข้าว' |
| {{lang|vi|''mạ''}} 'สีข้าว' |
||
| align = "center" | {{Audio|Vi nang tone.ogg|ạ}} |
| align = "center" | {{Audio|Vi nang tone.ogg|ạ}} |
||
| |
| อะ (เสียงหนัก) |
||
|} |
|} |
||
== ไวยากรณ์ == |
== ไวยากรณ์ == |
||
ภาษาเวียดนามเป็นภาษารูปคำโดดเช่นเดียวกับ[[ภาษาจีน]]และภาษาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อื่นๆ ไวยากรณ์เน้นที่การเรียงลำดับคำและโครงสร้างประโยคมากกว่าการผันคำ แสดงโดยการเพิ่มคำเช่นเดียวกับภาษาไทย ภาษาเวียดนามเป็นภาษาคำโดด แต่ก็มีคำสองพยางค์อยู่เป็นจำนวนมาก การเรียงคำในประโยคเป็น |
ภาษาเวียดนามเป็นภาษารูปคำโดดเช่นเดียวกับ[[ภาษาจีน]]และภาษาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อื่นๆ ไวยากรณ์เน้นที่การเรียงลำดับคำและโครงสร้างประโยคมากกว่าการผันคำ แสดงโดยการเพิ่มคำเช่นเดียวกับภาษาไทย ภาษาเวียดนามเป็นภาษาคำโดด แต่ก็มีคำสองพยางค์อยู่เป็นจำนวนมาก การเรียงคำในประโยคเป็นแบบประธาน-กริยา-กรรม |
||
=== กาล === |
=== กาล === |
||
ปกติแล้วไม่จำเป็นต้องแสดง โดยทั่วไปอดีตแสดงโดยคำว่า đã ปัจจุบันกาลกำลังกระทำ เติม đang อนาคตเติม sẽ |
ปกติแล้วไม่จำเป็นต้องแสดง โดยทั่วไปอดีตแสดงโดยคำว่า {{lang|vi|''đã''}} ปัจจุบันกาลกำลังกระทำ เติม {{lang|vi|''đang''}} อนาคตเติม {{lang|vi|''sẽ''}} |
||
=== โครงสร้างแสดงหัวข้อ === |
=== โครงสร้างแสดงหัวข้อ === |
||
เป็นโครงสร้างประโยคที่สำคัญในภาษาเวียดนาม ตัวอย่างเช่น Toi đọc sách này rồi = ฉันอ่านหนังสือนี้แล้ว อาจเรียงประโยคใหม่เป็น Sách này thi toi đọc rồi = หนังสือนี้น่ะฉันอ่านแล้ว (thi เป็นตัวแสดงหัวข้อ) |
เป็นโครงสร้างประโยคที่สำคัญในภาษาเวียดนาม ตัวอย่างเช่น {{lang|vi|''Toi đọc sách này rồi''}} = ฉันอ่านหนังสือนี้แล้ว อาจเรียงประโยคใหม่เป็น {{lang|vi|''Sách này thi toi đọc rồi''}} = หนังสือนี้น่ะฉันอ่านแล้ว ({{lang|vi|''thi''}} เป็นตัวแสดงหัวข้อ) |
||
=== พหูพจน์ === |
=== พหูพจน์ === |
||
โดยทั่วไปไม่ต้องแสดง ถ้าแสดงจะใช้คำเติมเข้าไปในประโยค เช่น những, các, chúng |
โดยทั่วไปไม่ต้องแสดง ถ้าแสดงจะใช้คำเติมเข้าไปในประโยค เช่น {{lang|vi|''những''}}, {{lang|vi|''các''}}, {{lang|vi|''chúng''}} |
||
=== ลักษณนาม === |
=== ลักษณนาม === |
||
ภาษาเวียดนามมีคำลักษณนามใช้แสดงลักษณะของนามเช่นเดียวกับภาษาไทยและภาษาจีน เช่น con ใช้กับสัตว์ cái ใช้กับสิ่งของไม่มีชีวิต คำลักษณนามบางคำอาจใช้ร่วมกันได้ เช่น cái con |
ภาษาเวียดนามมีคำลักษณนามใช้แสดงลักษณะของนามเช่นเดียวกับภาษาไทยและภาษาจีน เช่น {{lang|vi|''con''}} ใช้กับสัตว์ {{lang|vi|''cái''}} ใช้กับสิ่งของไม่มีชีวิต คำลักษณนามบางคำอาจใช้ร่วมกันได้ เช่น {{lang|vi|''cái con''}} |
||
=== คำสรรพนาม === |
=== คำสรรพนาม === |
||
คำสรรพนามในภาษาเวียดนามต่างจากภาษาอังกฤษ คือคำสรรพนามแต่ละคำไม่ได้ถูกแบ่งอย่างชัดเจนว่าเป็นบุรุษที่ 1 2 หรือ 3 ขึ้นกับผู้พูดและผู้ฟัง นอกจากนั้นยังต้องระมัดระวังในการระบุความสัมพันธ์ทางสังคมซึ่งขึ้นกับอายุและเพศ |
คำสรรพนามในภาษาเวียดนามต่างจากภาษาอังกฤษ คือคำสรรพนามแต่ละคำไม่ได้ถูกแบ่งอย่างชัดเจนว่าเป็นบุรุษที่ 1 2 หรือ 3 ขึ้นกับผู้พูดและผู้ฟัง นอกจากนั้นยังต้องระมัดระวังในการระบุความสัมพันธ์ทางสังคมซึ่งขึ้นกับอายุและเพศ |
||
=== การซ้ำคำ === |
=== การซ้ำคำ === |
||
พบมากในภาษาเวียดนามซึ่งเป็นการสร้างคำใหม่ ซึ่งมีความหมายต่างไปจากเดิม เช่นเป็นการลดหรือเพิ่มความเข้มของคำคุณศัพท์ |
พบมากในภาษาเวียดนามซึ่งเป็นการสร้างคำใหม่ ซึ่งมีความหมายต่างไปจากเดิม เช่นเป็นการลดหรือเพิ่มความเข้มของคำคุณศัพท์ |
||
== คำศัพท์ == |
== คำศัพท์ == |
||
คำศัพท์ทางการเมืองและวิทยาศาสตร์โดยมากมาจากภาษาจีน กว่า 70 |
คำศัพท์ทางการเมืองและวิทยาศาสตร์โดยมากมาจากภาษาจีน กว่าร้อยละ 70 ของคำศัพท์มีรากศัพท์มาจากภาษาจีน คำประสมหลายคำเป็นการประสมระหว่างคำดั้งเดิมในภาษาเวียดนามกับคำยืมจากภาษาจีน ซึ่งคำเหล่านี้ปัจจุบันมักถูกแทนที่ด้วยคำเวียดนาม นอกจากนี้ยังมีคำยืมจาก[[ภาษาฝรั่งเศส]]และ[[ภาษาอังกฤษ]] เช่น {{lang|vi|''tivi''}} มาจาก TV |
||
== ระบบการเขียน == |
== ระบบการเขียน == |
||
บรรทัด 311: | บรรทัด 315: | ||
ก่อนที่ฝรั่งเศสจะเข้ามายังเวียดนามนั้น ภาษาเวียดนามมีระบบการเขียนสองแบบ ซึ่งทั้งสองแบบก็มีที่มาจากอักษรจีนเช่นเดียวกัน |
ก่อนที่ฝรั่งเศสจะเข้ามายังเวียดนามนั้น ภาษาเวียดนามมีระบบการเขียนสองแบบ ซึ่งทั้งสองแบบก็มีที่มาจากอักษรจีนเช่นเดียวกัน |
||
* [[จื๋อญอ]] ({{lang|vi|chữ nho}}, 字儒) หรือฮ้านตึ ({{lang|vi|hán tự}}, 漢字) คือ[[อักษรจีน]ที่ใช้เขียนภาษาจีนโบราณ |
* [[จื๋อญอ]] ({{lang|vi|chữ nho}}, 字儒) หรือฮ้านตึ ({{lang|vi|hán tự}}, 漢字) คือ[[อักษรจีน]]ที่ใช้เขียนภาษาจีนโบราณ |
||
* [[จื๋อโนม]] ({{lang|vi|chữ nôm}}, 字喃) เป็นอักษรที่ใช้เขียนภาษาเวียดนาม โดยนำอักษรจีนมาดัดแปลงเล็กน้อย |
* [[จื๋อโนม]] ({{lang|vi|chữ nôm}}, 字喃) เป็นอักษรที่ใช้เขียนภาษาเวียดนาม โดยนำอักษรจีนมาดัดแปลงเล็กน้อย |
||
ปัจจุบันภาษาเวียดนามเขียนด้วย[[จื๋อโกว๊กหงือ]] ({{lang|vi|chữ quốc ngữ}} แปลว่า "อักษรของภาษาประจำชาติ") ซึ่งเป็น[[อักษรละติน]]ที่เพิ่มเติมเครื่องหมายต่าง ๆ เข้ามาเพื่อให้มีอักษรเพียงพอที่จะใช้เขียนภาษา อักษรดังกล่าวได้รับการคิดค้นขึ้นมาใน[[คริสต์ศตวรรษที่ 17]] โดย[[อาแล็กซ็องดร์ เดอ รอด]] ซึ่งเป็นมิชชันนารี[[ชาวฝรั่งเศส]]ที่เข้ามาเผยแผ่ศาสนา โดยมีรากฐานมาจากระบบที่มิชชันนารี[[ชาวโปรตุเกส]]คิดไว้ก่อนหน้านั้น ในระหว่างที่เวียดนามยังเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสนั้น จื๋อโกว๊กหงือได้เป็นอักษรราชการของอาณานิคม ซึ่งได้ทำให้อักษรดังกล่าวเป็นที่แพร่หลายมากขึ้นเรื่อย ๆ จื๋อโกว๊กหงือในปัจจุบันมีรูปแบบการเขียนที่อ้างอิงการออกเสียงของภาษาถิ่นเวียดนามกลาง ซึ่งสระและพยัญชนะท้ายจะคล้ายคลึงกับภาษาถิ่นเหนือ ส่วนพยัญชนะต้นจะคล้ายกับภาษาถิ่นใต้ |
ปัจจุบันภาษาเวียดนามเขียนด้วย[[จื๋อโกว๊กหงือ]] ({{lang|vi|chữ quốc ngữ}} แปลว่า "อักษรของภาษาประจำชาติ") ซึ่งเป็น[[อักษรละติน]]ที่เพิ่มเติมเครื่องหมายต่าง ๆ เข้ามาเพื่อให้มีอักษรเพียงพอที่จะใช้เขียนภาษา อักษรดังกล่าวได้รับการคิดค้นขึ้นมาใน[[คริสต์ศตวรรษที่ 17]] โดย[[อาแล็กซ็องดร์ เดอ รอด]] ซึ่งเป็นมิชชันนารี[[ชาวฝรั่งเศส]]ที่เข้ามาเผยแผ่ศาสนา โดยมีรากฐานมาจากระบบที่มิชชันนารี[[ชาวโปรตุเกส]]คิดไว้ก่อนหน้านั้น ในระหว่างที่เวียดนามยังเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสนั้น จื๋อโกว๊กหงือได้เป็นอักษรราชการของอาณานิคม ซึ่งได้ทำให้อักษรดังกล่าวเป็นที่แพร่หลายมากขึ้นเรื่อย ๆ จื๋อโกว๊กหงือในปัจจุบันมีรูปแบบการเขียนที่อ้างอิงการออกเสียงของภาษาถิ่นเวียดนามกลาง ซึ่งสระและพยัญชนะท้ายจะคล้ายคลึงกับภาษาถิ่นเหนือ ส่วนพยัญชนะต้นจะคล้ายกับภาษาถิ่นใต้ |
||
== ตัวอย่างประโยค == |
== ตัวอย่างประโยค == |
||
คำพูดที่ใช้ในชีวิตประจำวัน |
คำพูดที่ใช้ในชีวิตประจำวัน |
||
* Xin chào |
* {{lang|vi|''Xin chào''}} [ซีนจ่าว] = สวัสดี |
||
* Bạn บั่น = เพื่อน |
* {{lang|vi|''Bạn''}} [บั่น] = เพื่อน |
||
==อ้างอิง== |
==อ้างอิง== |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 07:30, 11 ธันวาคม 2558
ภาษาเวียดนาม | |
---|---|
tiếng Việt | |
ออกเสียง | [tjə̌ˀŋ vjə̀t] เตี๊ยงเหวียต (ทางเหนือ) [tjə̌ŋ jə̀k] เตี๊ยงเหยียก (ทางใต้) |
ประเทศที่มีการพูด | เวียดนาม สหรัฐอเมริกา กัมพูชา ฝรั่งเศส ออสเตรเลีย |
จำนวนผู้พูด | 70–73 ล้าน (ไม่พบวันที่) |
ตระกูลภาษา | ออสโตรเอเชียติก
|
ระบบการเขียน | อักษรละติน |
สถานภาพทางการ | |
ภาษาทางการ | เวียดนาม |
รหัสภาษา | |
ISO 639-1 | vi |
ISO 639-2 | vie |
ISO 639-3 | vie |
ภาษาเวียดนาม (tiếng Việt, tiếng Việt Nam, Việt ngữ) เป็นภาษาที่มีวรรณยุกต์และเป็นภาษาทางการของประเทศเวียดนาม เป็นภาษาแม่ของประชากรเวียดนามถึงร้อยละ 87 รวมถึงผู้อพยพจากเวียดนามประมาณ 2 ล้านคน และรวมถึงชาวเวียดนาม-อเมริกันเป็นจำนวนพอสมควรด้วย ถึงแม้ว่าจะมีการยืมคำศัพท์จากภาษาจีนและเดิมใช้อักษรจีนเขียน แต่นักภาษาศาสตร์ยังคงจัดภาษาเวียดนามให้เป็นภาษากลุ่มออสโตรเอเซียติกซึ่งในกลุ่มนี้ภาษาเวียดนามมีผู้พูดมากที่สุด (10 เท่าของภาษาที่มีจำนวนคนพูดเป็นอันดับรองลงมา คือ ภาษาเขมร) ในด้านระบบการเขียนของภาษาเวียดนามนั้น แต่เดิมใช้ตัวเขียนจีน เรียกว่า "จื๋อญอ" ต่อมาชาวเวียดนามได้พัฒนาตัวเขียนจีนเพื่อใช้เขียนภาษาเวียดนาม เรียกว่า "จื๋อโนม" แต่ในปัจจุบันเวียดนามใช้ตัวอักษรโรมันที่พัฒนาขึ้นโดยมิชชันนารีชาวฝรั่งเศส โดยเครื่องหมายเสริมสัทอักษรใช้เป็นวรรณยุกต์
ตระกูลภาษา
ภาษาเวียดนามจัดอยู่ในสาขาเหวียด-เหมื่อง (Viet-Muong) ซึ่งเป็นสาขาหนึ่งในตระกูลภาษามอญ-เขมร (Mon-Khmer) หรือตระกูลออสโตรเอเชียติก (Austroasiatic) ประกอบด้วยภาษาเขมร ภาษามอญ ภาษามุนดา เป็นต้น แต่นักภาษาศาสตร์บางส่วนเห็นว่าควรจัดภาษาเวียดนามให้เป็นอีกสาขาหนึ่ง แยกจากภาษามอญ-เขมร
สำเนียงท้องถิ่น
ภาษาเวียดนามมีสำเนียงท้องถิ่นที่หลากหลาย แต่โดยมากถือว่ามี 3 หลัก ดังนี้
ถิ่นหลัก | ท้องถิ่น | ชื่อในยุคอาณานิคมของฝรั่งเศส |
---|---|---|
เวียดนามตอนเหนือ | ถิ่นฮานอย, ถิ่นอื่นทางเหนือ: ไฮฟอง และถิ่นระดับจังหวัดจำนวนมาก | ตังเกี๋ย |
เวียดนามตอนกลาง | ถิ่นเว้, ถิ่นเหงะอาน, ถิ่นกว๋างนาม | อันนัมสูง |
เวียดนามตอนใต้ | ถิ่นไซ่ง่อน, ถิ่นแม่น้ำโขง (ตะวันตกไกล) | โคชินไชนา |
ภาษาถิ่นเหล่านี้มีน้ำเสียง การออกเสียง และบางครั้งก็มีคำศัพท์ที่แตกต่างไปบ้าง แม้ว่าภาษาถิ่นเฮว้จะมีคำศัพท์ที่แตกต่างค่อนข้างมากจากอื่นก็ตาม วรรณยุกต์ "หอย" และ "หงา" มีความแตกต่างในภาคเหนือ แต่กลืนเป็นวรรณยุกต์เดียวกันในภาคใต้
เสียง "ch" และ "tr" นั้นออกเสียงแตกต่างกันในถิ่นใต้และกลาง แต่รวมเป็นเสียงเดียวในถิ่นเหนือ สำหรับความแตกต่างด้านไวยากรณ์นั้นไม่ปรากฏ
ระบบเสียง
เสียงพยัญชนะ
เสียงพยัญชนะในภาษาเวียดนามมีหน่วยเสียงตามตารางทางด้านล่าง โดยอักษรทางด้านซ้ายเป็นอักษรที่ใช้เขียนแทนหน่วยเสียงนั้น ๆ ในภาษาเวียดนาม อักษรตรงกลางเป็นสัทอักษร และด้านขวานั้นเป็นอักษรไทยที่นิยมทับศัพท์
ริมฝีปาก ปุ่มเหงือก ปลายลิ้นม้วน เพดานแข็ง เพดานอ่อน เส้นเสียง กัก ไม่ก้อง p [p] ป t [t] ต tr [tʂ~ʈ] จ ch [c~tɕ] จ c/k [k] ก ธนิต th [tʰ] ท ก้อง b [ɓ] บ đ [ɗ] ด d [ɟ] ซ เสียดแทรก ไม่ก้อง ph [f] ฟ x [s] ส s [ʂ] ซ kh [x] ค h [h] ฮ ก้อง v [v] ว gi [z] ซ r [ʐ~ɹ] ซ g/gh [ɣ] ก นาสิก m [m] ม n [n] น nh [ɲ] ญ ng/ngh [ŋ] ง เปิด u/o [w] ว l [l] ล y/i [j] ย
สำเนียงต่างๆของเวียดนาม รูปแบบ ค่าเสียงอ่าน เหนือ กลางตอนเหนือ กลาง ใต้ พยัญชนะต้น x [s] ส [s] ส [s] ส [s] ส s [ʂ] ส(ม้วนลิ้น) [ʂ] ส(ม้วนลิ้น) [ʂ] ส(ม้วนลิ้น) ch [tɕ] จ [tɕ] จ [tɕ] จ [tɕ] จ tr [tʂ] จ(ม้วนลิ้น) [tʂ] จ (ม้วนลิ้น) [tʂ] จ (ม้วนลิ้น) r [z] ซ (ก้อง) [ɻ] ร(ม้วนลิ้น) [ɻ] ร (ม้วนลิ้น) [ɻ] ร (ม้วนลิ้น) d [ɟ] กึ่ง จ กึ่ง ก (ก้อง) [j] ย [j] ย gi [z] ซ (ก้อง) v[1] [v] กึ่ง ฟ กึ่ง ว [v] กึ่ง ฟ กึ่ง ว ตัวสะกด c [k] [k] ก [k] ก [k] ก t [t] ต [t] ต t
หลัง e[k, t] ก/ต t
หลัง ê[t] ต [k, t] ก/ต t
หลัง i[t] ต ch [ʲk] จ/ก [k] ก ng [ŋ] ง [ŋ] ง [ŋ] ง [ŋ] ง n [n] น [n] น n
after i, ê[n] น [n] น nh [ʲŋ] ญ/ง [ŋ] ง
เสียงสระ
หน้า กลาง หลัง สูง i [i] /-ิ/ ư [ɨ/ɯ] /-ือ/ u [u] /-ู/ กลางสูง ê [e] /เ-/ ơ [əː/ɤː] /เ-อ/ ô [o] /โ-/ กลางต่ำ e [ɛ] /แ-/ â [ə/ɤ/ɜ] /เ-อะ/ o [ɔ] /-อ/ ต่ำ ă [a] /-ะ/ , a [aː] /-า/
เสียงวรรณยุกต์
นักภาษาศาสตร์ได้ศึกษาภาษาเวียดนามและจัดให้อยู่ในภาษาตระกูลออสโตรเอเชียติก เช่นเดียวกับภาษาเขมร ซึ่งเป็นภาษาระบบคำสองพยางค์ (disyllable) และมีลักษณะน้ำเสียง (register) เป็นลักษณะสำคัญของภาษา อีกทั้งเป็นภาษาที่ไม่มีระบบเสียงวรรณยุกต์ แต่ภาษาเวียดนามปัจจุบันได้พัฒนาระบบเสียงวรรณยุกต์ขึ้นใช้ เนื่องจากอิทธิพลของภาษาที่มีเสียงวรรณยุกต์อันได้แก่ภาษาตระกูลไทที่อยู่โดยรอบและภาษาจีนที่เข้ามาปกครองเวียดนามในขณะนั้น
สระในภาษาเวียดนามนั้น ออกเสียงโดยมีวรรณยุกต์ภายใน ([thanh] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) หรือ [thanh điệu] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ)) โดยวรรณยุกต์มีความแตกต่างกันที่
- ระดับเสียง
- ความยาว
- น้ำเสียงขึ้นลง
- ความหนักแน่น
- การออกเสียงคอหอย (ลักษณะเส้นเสียง)
เครื่องหมายกำกับวรรณยุกต์นั้น ปกติจะเขียนเหนือหรือใต้สระ [ส่วนใหญ่เขียนไว้เหนือสระ แต่วรรณยุกต์หนั่ง ([nặng] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ)) เป็นจุดใต้สระ] วรรณยุกต์ทั้ง 6 ในภาษาถิ่นเหนือ (รวมฮานอยด้วย) มีดังนี้
ชื่อ | ลักษณะ | เครื่องหมาย | ตัวอย่าง | ตัวอย่างสระ | ออกเสียง |
---|---|---|---|---|---|
งาง (ngang) 'ระดับ' | สูงระดับ ˧ | (ไม่มีเครื่องหมาย) | [ma] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) 'ผี' | ⓘ | อา |
ฮเหวี่ยน (huyền) 'แขวน' | ต่ำตก ˨˩ | ` | [mà] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) 'แต่' | ⓘ | อ่า |
ซัก (sắc) 'คม' | สูงขึ้น ˧˥ | ´ | [má] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) 'แก้ม, แม่ (ถิ่นใต้) ' | ⓘ | อ๊า |
หอย (hỏi) 'ถาม' | ต่ำขึ้น ˧˩˧ | ̉ | [mả] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) 'หลุมศพ, สุสาน' | ⓘ | อ๋า |
หงา (ngã) 'ตก' | สูงขึ้นหยุด ˧˥ˀ | ˜ | [mã] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) 'ม้า (จีน-เวียดนาม), รหัส' | ⓘ | อะ-อ๊ะ |
หนั่ง (nặng) 'หนัก' | ต่ำตกหยุด ˧˨ˀ | ̣ | [mạ] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) 'สีข้าว' | ⓘ | อะ (เสียงหนัก) |
ไวยากรณ์
ภาษาเวียดนามเป็นภาษารูปคำโดดเช่นเดียวกับภาษาจีนและภาษาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อื่นๆ ไวยากรณ์เน้นที่การเรียงลำดับคำและโครงสร้างประโยคมากกว่าการผันคำ แสดงโดยการเพิ่มคำเช่นเดียวกับภาษาไทย ภาษาเวียดนามเป็นภาษาคำโดด แต่ก็มีคำสองพยางค์อยู่เป็นจำนวนมาก การเรียงคำในประโยคเป็นแบบประธาน-กริยา-กรรม
กาล
ปกติแล้วไม่จำเป็นต้องแสดง โดยทั่วไปอดีตแสดงโดยคำว่า [đã] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) ปัจจุบันกาลกำลังกระทำ เติม [đang] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) อนาคตเติม [sẽ] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ)
โครงสร้างแสดงหัวข้อ
เป็นโครงสร้างประโยคที่สำคัญในภาษาเวียดนาม ตัวอย่างเช่น [Toi đọc sách này rồi] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) = ฉันอ่านหนังสือนี้แล้ว อาจเรียงประโยคใหม่เป็น [Sách này thi toi đọc rồi] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) = หนังสือนี้น่ะฉันอ่านแล้ว ([thi] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) เป็นตัวแสดงหัวข้อ)
พหูพจน์
โดยทั่วไปไม่ต้องแสดง ถ้าแสดงจะใช้คำเติมเข้าไปในประโยค เช่น [những] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ), [các] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ), [chúng] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ)
ลักษณนาม
ภาษาเวียดนามมีคำลักษณนามใช้แสดงลักษณะของนามเช่นเดียวกับภาษาไทยและภาษาจีน เช่น [con] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) ใช้กับสัตว์ [cái] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) ใช้กับสิ่งของไม่มีชีวิต คำลักษณนามบางคำอาจใช้ร่วมกันได้ เช่น [cái con] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ)
คำสรรพนาม
คำสรรพนามในภาษาเวียดนามต่างจากภาษาอังกฤษ คือคำสรรพนามแต่ละคำไม่ได้ถูกแบ่งอย่างชัดเจนว่าเป็นบุรุษที่ 1 2 หรือ 3 ขึ้นกับผู้พูดและผู้ฟัง นอกจากนั้นยังต้องระมัดระวังในการระบุความสัมพันธ์ทางสังคมซึ่งขึ้นกับอายุและเพศ
การซ้ำคำ
พบมากในภาษาเวียดนามซึ่งเป็นการสร้างคำใหม่ ซึ่งมีความหมายต่างไปจากเดิม เช่นเป็นการลดหรือเพิ่มความเข้มของคำคุณศัพท์
คำศัพท์
คำศัพท์ทางการเมืองและวิทยาศาสตร์โดยมากมาจากภาษาจีน กว่าร้อยละ 70 ของคำศัพท์มีรากศัพท์มาจากภาษาจีน คำประสมหลายคำเป็นการประสมระหว่างคำดั้งเดิมในภาษาเวียดนามกับคำยืมจากภาษาจีน ซึ่งคำเหล่านี้ปัจจุบันมักถูกแทนที่ด้วยคำเวียดนาม นอกจากนี้ยังมีคำยืมจากภาษาฝรั่งเศสและภาษาอังกฤษ เช่น [tivi] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) มาจาก TV
ระบบการเขียน
ก่อนที่ฝรั่งเศสจะเข้ามายังเวียดนามนั้น ภาษาเวียดนามมีระบบการเขียนสองแบบ ซึ่งทั้งสองแบบก็มีที่มาจากอักษรจีนเช่นเดียวกัน
- จื๋อญอ (chữ nho, 字儒) หรือฮ้านตึ (hán tự, 漢字) คืออักษรจีนที่ใช้เขียนภาษาจีนโบราณ
- จื๋อโนม (chữ nôm, 字喃) เป็นอักษรที่ใช้เขียนภาษาเวียดนาม โดยนำอักษรจีนมาดัดแปลงเล็กน้อย
ปัจจุบันภาษาเวียดนามเขียนด้วยจื๋อโกว๊กหงือ (chữ quốc ngữ แปลว่า "อักษรของภาษาประจำชาติ") ซึ่งเป็นอักษรละตินที่เพิ่มเติมเครื่องหมายต่าง ๆ เข้ามาเพื่อให้มีอักษรเพียงพอที่จะใช้เขียนภาษา อักษรดังกล่าวได้รับการคิดค้นขึ้นมาในคริสต์ศตวรรษที่ 17 โดยอาแล็กซ็องดร์ เดอ รอด ซึ่งเป็นมิชชันนารีชาวฝรั่งเศสที่เข้ามาเผยแผ่ศาสนา โดยมีรากฐานมาจากระบบที่มิชชันนารีชาวโปรตุเกสคิดไว้ก่อนหน้านั้น ในระหว่างที่เวียดนามยังเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสนั้น จื๋อโกว๊กหงือได้เป็นอักษรราชการของอาณานิคม ซึ่งได้ทำให้อักษรดังกล่าวเป็นที่แพร่หลายมากขึ้นเรื่อย ๆ จื๋อโกว๊กหงือในปัจจุบันมีรูปแบบการเขียนที่อ้างอิงการออกเสียงของภาษาถิ่นเวียดนามกลาง ซึ่งสระและพยัญชนะท้ายจะคล้ายคลึงกับภาษาถิ่นเหนือ ส่วนพยัญชนะต้นจะคล้ายกับภาษาถิ่นใต้
ตัวอย่างประโยค
คำพูดที่ใช้ในชีวิตประจำวัน
- [Xin chào] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) [ซีนจ่าว] = สวัสดี
- [Bạn] ข้อผิดพลาด: {{Lang}}: ข้อความมีมาร์กอัปตัวเอียง (ช่วยเหลือ) [บั่น] = เพื่อน
อ้างอิง
- ↑ In southern dialects, v is reported to have a spelling pronunciation (i.e., the spelling influences pronunciation) of [vj] or [bj] among educated speakers. However, educated speakers revert to usual [j] in more relaxed speech. Less educated speakers have [j] more consistently throughout their speech. See: Thompson (1959), Thompson (1965: 85, 89, 93, 97-98).