ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ปฏิจจสมุปบาท"

เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ

← การแก้ไขก่อนหน้า การแก้ไขถัดไป →

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม

เห็นภาพข้อความวิกิ

ในบรรทัด

รุ่นแก้ไขเมื่อ 02:46, 9 กันยายน 2557

กกกกกก อออออ ออออออ อออออ ออออ ออออออ อ อ อ อ

ออ

อ อ อ อ

ออ

@@ บรรทัด 1: / บรรทัด 1: @@
+กกกกกก
-{{พุทธศาสนา}}
+อออออ
-'''ปฏิจจสมุปบาท''' (/ปะติดจะสะหฺมุบบาด/) ({{lang-pi|Paticcasamuppāda}}; {{lang-sa|Pratītyasamutpāda}}) เป็นชื่อ[[พระธรรม]]หัวข้อหนึ่งใน[[ศาสนาพุทธ]] เรียกอีกอย่างว่า '''อิทัปปัจจยตา''' หรือ '''ปัจจยาการ'''
+ออออออ
+อออออ
+ออออ
+ออออออ
+อ
+อ
+อ
+อ
+ออ
+ออ
- นิยามปฏิจจสมุปบาท
+อ
-อธิบายถึง การเกิดขึ้นพร้อมแห่งธรรมทั้งหลายเพราะอาศัยกัน, การที่สิ่งทั้งหลายอาศัยกันจึงเกิดมีขึ้น เช่น ทุกข์เกิดขึ้นเพราะมีปัจจัย 12 เรื่องเกิดขึ้นสืบ ๆ เนื่องกันมาตามลำดับดังนี้ คือ
+อ
+อ
+อ
+ออ
-* เพราะ[[อวิชชา]]เป็นปัจจัย [[สังขาร]]จึงมี
-* เพราะสังขารเป็นปัจจัย [[วิญญาณ]]จึงมี
-* เพราะวิญญาณเป็นปัจจัย [[นามรูป]]จึงมี
-* เพราะนามรูปเป็นปัจจัย [[สฬายตนะ]]จึงมี
-* เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัย [[ผัสสะ]]จึงมี
-* เพราะผัสสะเป็นปัจจัย [[เวทนา]]จึงมี
-* เพราะเวทนาเป็นปัจจัย [[ตัณหา]]จึงมี
-* เพราะตัณหาเป็นปัจจัย [[อุปาทาน|อุปทาน]]จึงมี
-* เพราะอุปาทานเป็นปัจจัย [[ภพ]]จึงมี
-* เพราะภพเป็นปัจจัย [[ชาติ]]จึงมี
-* เพราะชาติเป็นปัจจัย [[ชรา]][[มรณะ]]จึงมี
-* [[ความโศก]] [[ความคร่ำครวญ]] [[ทุกข์]] [[โทมนัส]] และ[[ความคับแค้นใจ]] ก็มีพร้อม ความเกิดขึ้นแห่งกองทุกข์ทั้งปวงนี้ จึงมี
-การเทศนาปฏิจจสมุปบาท ดังแสดงไปแล้วข้างต้น เรียกว่า อนุโลมเทศนา
-หากแสดงย้อนกลับจากปลายมาหาต้น จากผลไปหาเหตุปัจจัย เช่น ชรามรณะเป็นต้น มีเพราะชาติเป็นปัจจัย ชาติมีเพราะภพเป็นปัจจัย ฯลฯ สังขารมีเพราะอวิชชาเป็นปัจจัย ดังนี้ เรียกว่า ปฏิโลมเทศนา
-=== ลำดับแห่งปฏิจจสมุปบาทฝ่ายดับทุกข์ ===
-[[ทุกข์|ความทุกข์]] จะดับไปได้เพราะ [[ชาติ]] (การเกิดอัตตา"ตัวตน"คิดว่าตนเป็นอะไรอยู่) ดับ
-[[ชาติ]] จะดับไปได้เพราะ [[ภพ]] (การมีภาระหน้าที่และภาวะทางใจ) ดับ
-[[ภพ]] จะดับไปได้เพราะ [[อุปาทาน]] (ความยึดติดในสิ่งต่าง ๆ) ดับ
-[[อุปาทาน]] จะดับไปได้เพราะ [[ตัณหา]] (ความอยาก) ดับ
-[[ตัณหา]] จะดับไปได้เพราะ [[เวทนา]] (ความรู้สึกทุกข์หรือสุขหรือเฉยๆ) ดับ
-[[เวทนา]] จะดับไปได้เพราะ [[ผัสสะ]] (การสัมผัส) ดับ
-[[ผัสสะ]] จะดับไปได้เพราะ [[สฬายตนะ]] ([[อายตนะ]]ใน๖+นอก๖) ดับ
-[[สฬายตนะ]] จะดับไปได้เพราะ [[นามรูป]] ([[รูปขันธ์]]) ดับ
-[[นามรูป]] จะดับไปได้เพราะ [[วิญญาณ]] ([[วิญญาณขันธ์]]) ดับ
-[[วิญญาณ]] จะดับไปได้เพราะ [[สังขาร]] (อารมณ์ปรุงแต่งวิญญาณ-[[เจตสิก]]) ดับ
-[[สังขาร]] จะดับไปได้เพราะ [[อวิชชา]] (ความไม่รู้อย่างแจ่มแจ้ง) ดับ
-== สมุทยวาร-นิโรธวาร ==
-การแสดงหลักปฏิจจสมุปบาท เป็นการแสดงให้เห็น ความเกิดขึ้นแห่งธรรมต่างๆ โดยอาศัยปัจจัยสืบทอดกันไปอย่างนี้ เป็น '''สมุทยวาร''' คือฝ่าย[[สมุทัย]] ใช้เป็นคำอธิบาย [[อริยสัจ]]ข้อที่สอง ([[สมุทัยสัจจ์]]) คือ แสดงให้เห็นความเกิดขึ้นแห่งทุกข์
-ปฏิจสมุปบาทที่แสดงแบบนี้เรียกว่า '''อนุโลมปฏิจจสมุปบาท'''
-(ดังแสดงสองตัวอย่างที่ผ่านไป เป็น อนุโลมเทศนา และ ปฏิโลมเทศนา ของอนุโลมปฏิจจสมุปบาท ตามลำดับ)
-การแสดงตรงกันข้ามกับข้างต้นนี้ เรียกว่า '''นิโรธวาร''' คือฝ่าย[[นิโรธ]] ใช้เป็นคำอธิบาย อริยสัจข้อที่สาม ([[นิโรธสัจจ์]]) เรียกว่า '''ปฏิโลมปฏิจจสมุปบาท''' แสดงให้เห็นความดับไปแห่งทุกข์ ด้วยอาศัยความดับไปแห่งปัจจัยทั้งหลาย สืบทอดกันไป เช่น
-เพราะอวิชชาสำรอกดับไปไม่เหลือสังขารจึงดับ เพราะสังขารดับวิญญาณจึงดับ ฯลฯ เพราะชาติ ดับชรามรณะ (จึงดับ) ความโศก ความคร่ำครวญ ทุกข์ โทมนัส ความคับแค้นใจ ก็ดับ
-ดังนี้เรียกว่า อนุโลมเทศนา ของ ปฏิโลมปฏิจจสมุปบาท
-ส่วนปฏิโลมเทศนา ของ ปฏิโลมปฏิจจสมุปบาท ก็พึงแสดงย้อนว่า ชรามรณะเป็นต้น ดับเพราะชาติดับ ชาติดับเพราะภพดับ ฯลฯ สังขารดับเพราะอวิชชาดับ
-== อิทัปปัจจยตา ธรรมนิยาม ปัจจยาการ ==
-ปฏิจจสมุปบาทนี้ มีชื่อเรียกอย่างอื่นอีก ที่สำคัญคือ [[อิทัปปัจจยตา]](ภาวะที่มีอันนี้ๆเป็นปัจจัย)  และปัจจยาการ (อาการที่สิ่งทั้งหลายเป็นปัจจัยแก่กัน)
-== ข้อความอ้างอิง ==
-<small>จาก มหานิทานสูตร พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๐</small>
-''ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ น่าอัศจรรย์ ไม่เคยมีมา ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ปฏิจจสมุบาทนี้ลึกซึ้งสุดประมาณ และปรากฏเป็นของลึก ก็แหละถึงจะเป็นเช่นนั้น ก็ยังปรากฏแก่ข้าพระองค์ เหมือนเป็นของตื้นนัก ฯ''
-''พระผู้มีพระภาคตรัสว่า เธออย่าพูดอย่างนั้น อานนท์ เธออย่าพูดอย่างนั้นอานนท์ ปฏิจจสมุบาทนี้ ลึกซึ้งสุดประมาณและปรากฏเป็นของลึก ดูกรอานนท์เพราะไม่รู้จริง เพราะไม่แทงตลอด ซึ่งธรรมอันนี้ หมู่สัตว์นี้ จึงเกิดเป็นผู้ยุ่งประดุจด้ายของช่างหูก เกิดเป็นปมประหนึ่งกระจุกด้าย เป็นผู้เกิดมาเหมือนหญ้ามุงกระต่ายและหญ้าปล้อง จึงไม่พ้นอุบาย ทุคติ วินิบาต [[สงสาร]] ...''
-''ดูกร[[อานนท์]] เพราะอวิชชาเป็นปัจจัยจึงเกิดสังขาร เพราะสังขารเป็นปัจจัยจึงเกิดวิญญาณ เพราะวิญญาณเป็นปัจจัยจึงเกิดนามรูป เพราะนามรูปเป็นปัจจัยจึงเกิดสฬายตนะ เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัยจึงเกิดผัสสะ เพราะผัสสะเป็นปัจจัยจึงเกิดเวทนา เพราะเวทนาเป็นปัจจัยจึงเกิดตัณหา เพราะตัณหาเป็นปัจจัยจึงเกิดอุปาทาน เพราะอุปาทานเป็นปัจจัยจึงเกิดภพ เพราะภพเป็นปัจจัยจึงเกิดชาติ เพราะชาติเป็นปัจจัยจึงเกิด ชรามรณะ โสกปริเทวทุกขโทมนัสอุปายาส ฯ ความเกิดขึ้นแห่งกองทุกข์ทั้งมวลนี้ย่อมมีด้วยประการฉะนี้ ฯ''
-<small>จาก ปัจจัยสูตร พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๖</small>
-''ภิกษุทั้งหลาย ความจริงแท้ ความไม่คลาดเคลื่อน ความไม่เป็นอย่างอื่น มูลเหตุอันแน่นอนในธาตุอันนั้น ดังพรรณนามาฉะนี้แล เราเรียกว่าปฏิจจสมุปบาท''
-<small> (ภิกฺขเว ยา ตตฺร ตถตา อวิตถตา อนฺถตา อิทปฺปจฺจยตา อย วุจฺจติ ภิกฺขเว ปฏิจฺจสมุปฺปาโท) </small>
-<small> (ถ้าเขียนทับศัพท์จะได้ว่า -ภิกษุทั้งหลาย  [[ตถตา]] อวิตถตา อนัญญถตา หลัก[[อิทัปปัจจยตา]] ดังพรรณนามาฉะนี้แล เรียกว่าปฏิจจสมุปบาท) </small>
-== อ้างอิง ==
-{{เริ่มอ้างอิง}}
-* พระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). "พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์".
-* [http://84000.org/tipitaka/dic/ พระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). "พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลธรรม".]
-* [http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=10&A=1455&Z=1887 มหานิทานสูตร พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๐]
-* [http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=16&A=590&Z=641 ปัจจัยสูตร พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๖]
-* [[พุทธทาส|พุทธทาสภิกขุ]]. "[http://www.pantip.com/~buddhadasa/self/self_index.html ตัวกู-ของกู ฉบับย่อความ]".
-{{จบอ้างอิง}}
-== แหล่งข้อมูลอื่น ==
-* [http://www.nkgen.com/ ปฏิจสมุปบาท]
-[[หมวดหมู่:หลักธรรมของศาสนาพุทธ]]
-[[หมวดหมู่:อภิธานศัพท์ศาสนาพุทธ]]