พระเจ้ามหานามะ

พระเจ้ามหานามะ
เจ้าชายมหานามะ พระเจ้ามหานามะศากยราชา
พระมหากษัตริย์แห่งศากยราชวงศ์
ราชาภิเษก	40 ปีก่อน พุทธศก
รัชกาลก่อนหน้า	พระเจ้าสุทโธทนะ
รัชกาลถัดไป	พระภัททิยเถรศากยราชา
พระราชบุตร	เจ้าชายอนุรุทธะ
พระเจ้ามหานามะศากยราชา
ราชวงศ์	ราชวงศ์ศากยะ
พระราชบิดา	พระเจ้าอมิโตทนะ

พระเจ้ามหานามศากยราชา เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าอมิโตทนะ ซึ่งเป็นพระอนุชาของพระเจ้าสุทโธทนะ พุทธบิดา มีพระอนุชา 1 พระองค์ คือ เจ้าชายอนุรุทธะ และมีพระกนิษฐภคินี หนึ่งพระองค์ คือ พระนางโรหิณี ตามชื่อแม่น้ำโรหิณี

ครองกรุงกบิลพัสดุ์

เมื่อพระโพธิสัตว์เจ้าชายสิทธัตถะ ได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว จึงเสด็จมาโปรด ประทานสงเคราะห์พระประยูรญาติ ให้ดำรงอยู่ในสุขสมบัติ ทั้งที่เป็นของมนุษย์ ทั้งที่เป็นของทิพย์ และสุขเกษมศานต์อันเป็นบรมสุข คือนิพพาน ตามอำนาจวาสนาบารมี ของแต่ละพระองค์ เจ้าชายมหานามะก็ได้บรรลุเป็นพระโสดาบัน ด้วยการเข้าเฝ้าพระพุทธองค์ในครั้งแรกเท่านั้น นอกจากนี้ยังมีศากยกุมาร อีกเป็นจำนวนมาก ออกบรรพชาติดตามแวดล้อม พระบรมศาสดา แม้แต่พระอนุชาของพระเจ้ามหานามะ คือ เจ้าชายอนุรุทธะ ก็เสด็จออกบวชด้วยเช่นกัน

เมื่อพระเจ้าสุทโธทนะพุทธบิดา ได้บรรลุพระอรหัตผล และดับขันธปรินิพพานแล้ว ราชสมบัติก็ขาดรัชทายาทสืบสันติวงศ์ หมู่อำมาตย์ราชปุโรหิตทั้งหลาย จึงได้ตกลงอัญเชิญเจ้าชายมหานามะ ผู้เป็นพระภาติยะของพระเจ้าสุทโธทนะ เข้าทำพิธีราชาภิเษกขึ้น ครอบครองราชย์สมบัติเป็นพระเจ้าจักรพรรดิมหานามศากยราชา แห่งกรุงกบิลพัสดุ์สืบต่อไป

ถวายทานมีรสประณีต

ต่อมาสมัยหนึ่ง พระบรมศาสดาเสด็จจำพรรษา ณ เมืองเวรัญชา พร้อมด้วยหมู่พระภิกษุสงฆ์ ตามคำอาราธนาของเวรัญชพราหมณ์ ภิกษุสงฆ์ได้รับความลำบาก ด้วยการเที่ยวภิกขาจาร เพราะขาดทายกและทายิกาที่จะถวายอาหารบิณฑบาตตลอดทั้งพรรษา

ครั้นออกพรรษาแล้ว พระพุทธองค์ทรงพาภิกษุสงฆ์ เสด็จไปยังกรุงกบิลพัสดุ์ เสด็จเข้า ประทับ ณ นิโครธาราม พระเจ้ามหานามศากยราชา ทรงทราบจึงเสด็จไปเฝ้า กราบถวายบังคมแล้ว ประทับนั่ง ณ ที่อันสมควร กราบว่าพระพุทธองค์ และภิกษุสงฆ์ได้รับความลำบากด้วย ภิกขาจารในพรรษาที่ผ่านมา จึงกราบทูลขอพระวโรกาส ถวายภัตตาหารอันมีรสประณีตแด่พระพุทธองค์ พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์เป็นระยะเวลา 4 เดือน

ครั้นทราบว่า พระพุทธองค์ทรงรับโดยดุษณีภาพแล้ว ตั้งแต่วันรุ่งขึ้น ก็ได้บำรุงภิกษุสงฆ์ โดยมีพระพุทธองค์เป็นประมุข ด้วยโภชนาหารอันประณีต และของมีรสอร่อย 4 ชนิด ทุก ๆ วัน ครั้นครบกำหนด 4 เดือนแล้ว ได้กราบทูลขอรับปฏิญญาต่อไปอีก 4 เดือน รวมเป็น 8 เดือน และก็ขอรับปฏิญญาต่ออีก 4 เดือน รวมทั้งสิ้นเป็น 1 ปี

เมื่อครบกำหนดวาระ 1 ปีแล้ว พระพุทธองค์ไม่ทรงรับอาราธนาเกินไปกว่านั้น ส่วนพระเจ้ามหานามศากยราชา ก็ทรงปลาบปลื้มปีติยินดี กับสักการทานที่พระองค์บำเพ็ญถวาย ตลอดระยะเวลา 1 ปีนั้น เกียรติคุณของพระเจ้ามหานาม ก็ฟุ้งขจรไปทั่วทั้งชมพูทวีป

ต่อมา พระพุทธองค์ประทับ ณ วัดพระเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิกเศรษฐี ได้สถาปนาพระเจ้ามหานามศากยราชา ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นผู้เลิศกว่าอุบาสกทั้งหลาย ในฝ่ายผู้ถวายอาหารมีรสอันประณีต

บั้นปลายชีวิต

เวลาต่อมา เมื่อเจ้าชายพระเจ้าวิฑูฑภะผู้เป็นพระนัดดาที่เกิดจากธิดาของพระองค์ที่เกิดจากนางทาสีชื่อว่า พระนางวาสภขัตติยา กับพระเจ้าปเสนทิโกศล พระราชาแห่งแคว้นโกศลได้แย่งชิงราชสมบัติจากพระราชบิดาและปราบดาภิเษกเป็นพระเจ้าวิฑูฑภะ จากนั้นพระเจ้าวิฑูฑภะทรงระลึกถึงการดูหมิ่นพระองค์ของพวกศากยวงศ์ว่า เป็นหลานจัณฑาล ทำให้ทรงกริ้วจึงยกทัพไปบุกตีกรุงกบิลพัสดุ์เพื่อกวาดล้างศากยวงศ์ให้สิ้น แม้พระพุทธเจ้าซึ่งเป็นถึงเชื้อศากยวงศ์ต้องการปกป้องศากยวงศ์จึงเข้าไปห้ามทัพของพระเจ้าวิฑูฑภะถึง 3 ครั้ง แต่พระเจ้าวิฑูฑภะก็ยังทรงระลึกและกริ้วพวกศากยวงศ์อีกจึงทรงยกทัพเป็นครั้งที่ 4 พระพุทธองค์ทรงระลึกถึงกรรมชั่วของพวกศากยวงศ์คือปล่อยยาพิษลงในแม่น้ำทำให้สัตว์น้ำตาย ทำให้พระพุทธองค์ทรงตัดสินใจไม่ไปห้ามทัพ เมื่อไม่มีพระพุทธองค์มาห้ามทัพแล้ว พระเจ้าวิฑูฑภะกับกองทัพก็ได้บุกตีกรุงกบิลพัสดุ์และกวาดล้างศากยวงศ์จนสิ้น พระเจ้าวิฑูฑภะทรงมีรับสั่งให้จับพระเจ้ามหานามะผู้เป็นพระอัยกาและยกทัพกลับไปยังกรุงสาวัตถี พอตกค่ำก็แวะพักระหว่างทาง เมื่อถึงรุ่งเช้า พระเจ้าวิฑูฑภะทรงมีรับสั่งให้พระเจ้ามหานามะมาเสวยพระกายาหารเช้าร่วมกัน แต่ด้วยมานะแห่งกษัตริย์ พระเจ้ามหานามะทรงไม่ยอมเสวยพระกายาหารเช้าร่วมกับหลานจัณฑาลแต่พระองค์ทรงเห็นว่าหากพระองค์ไม่ยอมเสวยก็จะทำให้พระเจ้าวิฑูฑภะทรงกริ้วและรับสั่งให้ประหารพระองค์เป็นแน่ แต่พระองค์ทรงทอดพระเนตรสระแห่งหนึ่ง ทำให้พระองค์ทรงตัดสินพระทัยฆ่าตัวตายแทนถูกประหาร จึงตรัสกับพระเจ้าวิฑูฑภะว่าจะไปสรงน้ำแล้วจะมาเสวยพระกายาหารเช้าร่วมกัน ทำให้พระเจ้าวิฑูฑภะพระราชานุญาตให้ไปสรงน้ำ เมื่อพระเจ้ามหานามะได้ไปถึงสระทรงสยายพระเกศาและขอดให้เป็นปมที่ปลายผมนั้น สอดหัวแม่เท้าเข้าไปในผมและดำลงไปในน้ำทำให้พระองค์ทรงสวรรคต แต่ในตำราพระพุทธศาสนาบอกว่า เมื่อพระเจ้ามหานามะได้ดำลงไปด้วยเดชะบุญ ทำให้นาคพิภพเกิดความร้อน พญานาคราชได้ใคร่ครวญดูว่เกิดเรื่องอะไรกันขึ้นกันแน่ เมื่อทราบเรื่องแล้วจึงมาสู่ปรากฏตัว ณ ที่พระเจ้ามหานามะนั้นลงสรงอยู่ พญานาคได้อัญเชิญพระเจ้ามหานามะไปประทับนาคพิภพเป็นเวลา 12 ปีจนพระองต์สวรรคตตามอัตภาพ