พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพงศ์อิศเรศ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช ทรงเป็นต้นราชสกุลอิศรเสนา ณ อยุธยา ประสูติเมื่อวันจันทร์ แรม 2 ค่ำ เดือน 12 ปีวอก ตรงกับวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2343 เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 8 ในสมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์ วังหน้าในรัชกาลที่ 2 กับเจ้าจอมมารดาพระองค์เจ้าสำลีวรรณ พระธิดาในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ทรงเป็นเจ้านายฝ่ายหน้าพระองค์เดียวที่เป็นพระราชนัดดาของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทั้งสองพระองค์ข้างต้น

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดพระกรุณาให้สถาปนาพระองค์เจ้าพงศ์อิศเรศเป็นพระเจ้าราชวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช ทรงศักดินา 11000 เมื่อ วันจันทร์ เดือนหก แรม 13 ค่ำ ปีจอ พ.ศ. 2405 มีพระโอรส 8 พระองค์ และพระธิดา 4 องค์ รวม 12 พระองค์ ได้แก่ จากพระชายาคือ คุณหญิงพลับ (เจ้าน้องนางเธอของคุณหญิงแสงพระชายาในกรมพระรามอิศเรศ)พระธิดาองค์ที่สองในสมเด็จเจ้าฟ้าศิลา พระราชโอรสพระองค์ที่ 8 ของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี มีพระโอรส และพระธิดา รวม 5 พระองค์ คือ หม่อมเจ้าชายสัตบุตร/สัตบุศ หม่อมเจ้าชายกระจ่าง หม่อมเจ้าชายจันทร์ตรี/ จันตรี หม่อมเจ้าหญิง หม่อมเจ้าชายเสาวรศ อื่นๆ ได้แก่ ในหม่อมแจ้งคือ หม่อมเจ้าชายค่ำหรือทองคำ หม่อมเจ้าหญิงอรชร หม่อมเจ้าชายสาย ในหม่อมพุ่ม คือ หม่อมเจ้าหญิงอิน ในหม่อมสงวนคือ หม่อมเจ้าชายปุ้ย ในหม่อมถมยาคือ หม่อมเจ้าชายพุธยี่แสง = พระเจ้าราชวงศ์เธอกรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดชสิ้นพระชนม์เมื่อวันพฤหัสบดี ขึ้น 10 ค่ำ เดือน 8 อุตราสาฒ ปีจอ ตรงกับ พ.ศ. 2417 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะพระชันษาได้ 75 ปี

อ้างอิง

• ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2544. 490 หน้า. ISBN 974-222-648-2

• เล็ก พงษ์สมัครไทย, สายสัมพันธ์ ราชสกุลพระเจ้าตาก กับราชวงศ์จักรี ศิลปวัฒนธรรม ฉบับที่ 270 วันที่ 1 เมษายน 2545