ผลต่างระหว่างรุ่นของ "มหาสมุทร"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
ล Bot: Migrating 147 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q9430 (translate me) |
||
บรรทัด 53: | บรรทัด 53: | ||
{{Link GA|lv}} |
{{Link GA|lv}} |
||
[[af:Oseaan]] |
|||
[[am:ውቅያኖስ]] |
|||
[[an:Ocián]] |
|||
[[ang:Ȝārsecȝ]] |
|||
[[ar:محيط (جغرافيا)]] |
|||
[[arc:ܐܘܩܝܢܘܣ]] |
|||
[[arz:محيط]] |
|||
[[as:মহাসাগৰ]] |
|||
[[ast:Océanu]] |
|||
[[az:Okean]] |
|||
[[ba:Океан]] |
|||
[[bat-smg:Ondėnīns]] |
|||
[[bcl:Kadagatan]] |
|||
[[be:Акіян]] |
|||
[[be-x-old:Акіян]] |
|||
[[bg:Океан]] |
|||
[[bi:Dipsi]] |
|||
[[bn:মহাসাগর]] |
|||
[[br:Meurvor]] |
|||
[[bs:Okean]] |
|||
[[ca:Oceà]] |
|||
[[ch:Tåsi]] |
|||
[[chr:ᎠᎺᏉᎯ]] |
|||
[[ckb:ئوقیانووس]] |
|||
[[crh:Okean]] |
|||
[[cs:Oceán]] |
|||
[[cv:Океан]] |
|||
[[cy:Cefnfor]] |
|||
[[da:Verdenshave]] |
|||
[[de:Ozean]] |
|||
[[el:Ωκεανός]] |
|||
[[en:Ocean]] |
|||
[[eo:Oceano]] |
|||
[[es:Océano]] |
|||
[[et:Ookean]] |
|||
[[eu:Ozeano]] |
|||
[[ext:Océanu]] |
|||
[[fa:اقیانوس]] |
|||
[[fi:Valtameri]] |
|||
[[fiu-vro:Suurmeri]] |
|||
[[fo:Hav]] |
|||
[[fr:Océan]] |
|||
[[fur:Ocean]] |
|||
[[fy:Oseaan]] |
|||
[[ga:Aigéan]] |
|||
[[gan:大洋]] |
|||
[[gd:Cuan]] |
|||
[[gl:Océano]] |
|||
[[gn:Paraguasu]] |
|||
[[he:אוקיינוס]] |
|||
[[hi:महासागर]] |
|||
[[hif:Ocean]] |
|||
[[hr:Ocean]] |
|||
[[ht:Oseyan]] |
|||
[[hu:Óceán]] |
|||
[[hy:Օվկիանոս]] |
|||
[[ia:Oceano]] |
|||
[[id:Samudra]] |
|||
[[ie:Ocean]] |
|||
[[ig:Oke Òrìmìlì]] |
|||
[[ilo:Taaw]] |
|||
[[io:Oceano]] |
|||
[[is:Haf]] |
|||
[[it:Oceano]] |
|||
[[iu:ᐃᒫᓗᒃ]] |
|||
[[ja:大洋]] |
|||
[[jbo:braxamsi]] |
|||
[[jv:Samodra]] |
|||
[[ka:ოკეანე]] |
|||
[[kaa:Okean]] |
|||
[[kk:Мұхит]] |
|||
[[km:មហាសមុទ្រ]] |
|||
[[kn:ಮಹಾಸಾಗರ]] |
|||
[[ko:대양]] |
|||
[[krc:Океан]] |
|||
[[ku:Okyanûs]] |
|||
[[kw:Keynvor]] |
|||
[[la:Oceanus]] |
|||
[[lmo:Ucean]] |
|||
[[lo:ມະຫາສະໝຸດ]] |
|||
[[lt:Vandenynas]] |
|||
[[lv:Okeāns]] |
|||
[[map-bms:Samudra]] |
|||
[[mg:Ranomasina]] |
|||
[[mhr:Тептеҥыз]] |
|||
[[mk:Океан]] |
|||
[[ml:സമുദ്രം]] |
|||
[[mn:Далай]] |
|||
[[mr:महासागर]] |
|||
[[ms:Lautan]] |
|||
[[mwl:Ouceano]] |
|||
[[my:သမုဒ္ဒရာ]] |
|||
[[nah:Ilhuicaātl]] |
|||
[[nds:Ozean]] |
|||
[[new:महासागर]] |
|||
[[nl:Oceaan]] |
|||
[[nn:Verdshav]] |
|||
[[no:Hav#Verdenshavene]] |
[[no:Hav#Verdenshavene]] |
||
[[nso:Lewatle]] |
|||
[[nv:Tó niteel]] |
|||
[[oc:Ocean]] |
|||
[[pap:Oceano]] |
|||
[[pl:Ocean]] |
|||
[[pnb:بحر]] |
|||
[[ps:سمندر]] |
|||
[[pt:Oceano]] |
|||
[[qu:Mama qucha]] |
|||
[[rm:Ocean]] |
|||
[[ro:Ocean]] |
|||
[[roa-tara:Oceane]] |
|||
[[ru:Океан]] |
|||
[[rue:Океан]] |
|||
[[sah:Океан]] |
|||
[[scn:Ocèanu]] |
|||
[[sco:Ocean]] |
|||
[[sh:Ocean]] |
|||
[[simple:Ocean]] |
|||
[[sk:Oceán (časť svetového oceánu)]] |
|||
[[sl:Ocean]] |
|||
[[sn:Gungwa]] |
|||
[[sq:Oqeani]] |
|||
[[sr:Океан]] |
|||
[[stq:Ozean]] |
|||
[[su:Jaladri]] |
|||
[[sv:Ocean]] |
|||
[[szl:Uocean]] |
|||
[[ta:பெருங்கடல்]] |
|||
[[te:మహాసముద్రం]] |
|||
[[tg:Уқёнус]] |
|||
[[tk:Okean]] |
|||
[[tl:Karagatan]] |
|||
[[tr:Okyanus]] |
|||
[[tt:Океан]] |
|||
[[ug:ئوكيانىيە]] |
|||
[[uk:Океан]] |
|||
[[ur:سمندر]] |
|||
[[uz:Okean]] |
|||
[[vec:Oceano]] |
|||
[[vi:Đại dương]] |
|||
[[wa:Oceyan]] |
|||
[[war:Kalawdan]] |
|||
[[wo:Mbàmbulaan]] |
|||
[[yi:אקעאן]] |
|||
[[yo:Òkun]] |
|||
[[zh:海洋]] |
|||
[[zh-classical:洋]] |
|||
[[zh-min-nan:Hái-iûⁿ]] |
|||
[[zh-yue:大洋]] |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 04:38, 8 มีนาคม 2556
มหาสมุทร (อังกฤษ: ocean) เป็นผืนน้ำทะเลขนาดใหญ่เชื่อมต่อกัน และครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 3 ใน 4 (71%) ของพื้นผิวโลก แบ่งออกเป็น 5 มหาสมุทรโดยใช้ทวีปและกลุ่มเกาะขนาดใหญ่เป็นแนวแบ่ง ดังนี้
- มหาสมุทรอาร์กติก
- มหาสมุทรแอตแลนติก
- มหาสมุทรอินเดีย
- มหาสมุทรแปซิฟิก
- มหาสมุทรใต้ — ในบางภูมิภาคและบางวัฒนธรรม รวมทั้งอเมริกาเหนือและทวีปยุโรปส่วนใหญ่ มหาสมุทรใต้ไม่ถือเป็นมหาสมุทร แต่เป็นพื้นที่ส่วนหนึ่งของ 3 มหาสมุทร คือ มหาสมุทรแอตแลนติก มหาสมุทรอินเดีย และมหาสมุทรแปซิฟิก
มหาสมุทรทั่วโลกมีพื้นที่รวม 361 ล้านตารางกิโลเมตร ปริมาตร 1,370 ล้านลูกบาศก์กิโลเมตร มีความลึกเฉลี่ย 3,790 เมตร ไม่นับรวมทะเลที่ไม่เชื่อมต่อกับมหาสมุทร อาทิ ทะเลแคสเปียน
มวลรวมของส่วนอุทกภาคมีค่าประมาณ 1.4×1021 กิโลกรัม คิดเป็น 0.023 % ของมวลโลก
องค์การอุทกศาสตร์สากล (International Hydrographic Organization) เป็นผู้กำหนดเส้นแบ่งเขตระหว่างแต่ละมหาสมุทร ยกตัวอย่างเช่น มหาสมุทรใต้เริ่มจากชายฝั่งทวีปแอนตาร์กติกาไปถึงละติจูด 60 องศาใต้ พื้นที่ที่มีขนาดเล็กกว่ามหาสมุทร เรียกว่า ทะเล อ่าว ช่องแคบ ฯลฯ
ไหล่ทวีป
ไหล่ทวีป เป็นส่วนที่ตื้นที่สุดและอยู่ติดกับส่วนที่เป็นทวีป บางทีถือว่าเป็นส่วนของทวีป พื้นของไหล่ทวีปบางตอนจะเรียบ บางตอนมีร่องยาว บางตอนมีสันเนิน บางตอนมีแอ่งกลม บางตอนมีเนินเขา บางส่วนเป็นหิน บางส่วนปกคลุมด้วยโคลน ทราย หรือกรวด
ไหล่ทวีป เป็นส่วนที่มีการเปลี่ยนแปลง อาจเป็นการเปลี่ยนแปลงแบบกรรมวิธีปรับระดับ หรือการเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากการเคลื่อนไหวแปรรูปของเปลือกโลก ไหล่ทวีปจะมีระดับสูงขึ้นและมีขนาดกว้างออกไป เพราะมีวัตถุต่าง ๆ จากพื้นดินมาทับถมอยู่ ตัวกระทำที่นำเอาวัตถุเหล่านั้นมาคือ แม่น้ำ ลมและสิ่งที่หลุดร่วงจากฝั่งจากการกระทำของทะเลมหาสมุทรเอง ถ้าชายฝั่งจมตัวลงน้ำทะเลจะไหลท่วมขึ้นไปถึงส่วนที่ป็นที่ราบชายฝั่ง ไหล่ทวีปจะเปลี่ยนแปลงไป ถ้าชายฝั่งยกตัวสูงขึ้นไหล่ทวีปอาจกลายเป็นที่ราบชายฝั่งไป นอกจากนี้ไหล่ทวีบยังเป็นที่อยู่ของสัตว์มากมายอีกด้วย
ลาดทวีป
ลาดทวีปอยู่ถัดจากไหล่ทวีป มีความลาดชันมาก 65 กิโลเมตรต่อระยะทาง 1 กิโลเมตรทอดไปถึงระดับน้ำลึกประมาณ 3,600 เมตร ลาดทวีปในที่ต่างๆ มีความกว้างแตกต่างกันไป โดยเฉลี่ยจะกว้างเป็น 2 เท่าของไหล่ทวีป ขอบนอกสุดของลาดทวีปจะติดต่อกับพื้นท้องมหาสมุทรเป็นแนวที่เห็นได้ชัดเจน เพราะเป็นตอนที่มีการเปลี่ยนระดับ ลาดทวีปนี้เป็นส่วนขอบของเปลือกโลกที่เรียกว่าไซอัล
ที่ลาดทวีปและที่ขอบๆ ของไหล่ทวีปบางตอนมีหุบเขาลึกอยู่ระหว่าง หุบผาชันใต้ทะเล หุบผาชันใต้ทะเลบางแห่งมีสาขาอยู่ด้วย ก้นหุบผาชันใต้ทะเลส่วนใหญ่มีความลึก 1,800-2,000 เมตร ต่ำกว่าระดับน้ำทะเล สาเหตุของการเกิดหุบผาชันใต้ทะเลนี้ยังไม่ทราบแน่นอน มีการสันนิษฐานกันหลายอย่าง บ้างว่าเนื่องจากการเปลี่ยนระดับของหิน บ้างว่าเพราะคลื่นขนาดใหญ่ทำให้เกิดกระแสน้ำซึ่งไหลแรง ทำให้ส่วนนั้นสึกกร่อนไป บ้างว่าน้ำใต้ดินบริเวณนั้นลดน้อยลงทำให้เกิดการยุบตัว
พื้นท้องมหาสมุทร
พื้นท้องมหาสมุทร คือช่วงตอนกลางของมหาสมุทร ช่วงนี้ไม่ได้ราบเรียบแต่มีส่วนสูงส่วนต่ำด้วย ได้แก่สันเขา ซึ่งแคบบ้าง กว้างบ้าง ที่ราบสูง แอ่งรูปกลม แอ่งรูปยาว ภูเขา เช่น สันเขามิดแอตแลนติก ซึ่งทอดจากไอซ์แลนด์ลงมาเกือบถึงทวีปแอนตาร์กติค บางตอนสูงขึ้นมาเหนือน้ำเป็นเกาะ เช่น หมู่เกาะอะซอร์ส และเกาะเล็ก ๆ อื่น ๆ ส่วนใหญ่อยู่ใต้ระดับน้ำทะเลคือหมู่เกาะฮาวาย สันเขาแห่งนี้ยาวประมาณ 720 กิโลเมตร อ่าวเม็กซิโก ทะเลแคริบเบียน ทะเลแดง เป็นตัวอย่างของแอ่งลึกบนพื้นท้องมหาสมุทร
ภูเขาใต้ทะเล
ภูเขาใต้ทะเล พบที่พื้นท้องมหาสมุทร ภูเขาใต้ทะเลบางลูกมียอดตัด เรียกว่า กีย์โอต์พบมากที่ตอนกลางและที่ด้านตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟิคระหว่างหมู่เกาะมาเรียนากับหมู่เกาะฮาวายยอดของภูเขากีโอต์อยู่ที่ระดับน้ำลึก 1,200 - 1,800 เมตรเดิมอาจเป็นยอดภูเขาไฟแล้วคลื่นทำให้สึกกร่อนไปหรืออาจมีปะการังมาเกาะเหนือยอดเขาทำให้ยอดตัด ต่อมาพื้นท้องมหาสมุทรลดระดับต่ำลงหรือน้ำทะเลมีระดับสูงขึ้นเลยจมหายไปใต้น้ำ
ร่องลึกบาดาลและเหวทะเล
ร่องลึกบาดาลและเหวทะเล ร่องลึกบาดาลเป็นแอ่งลึกรูปยาวและขอบสูงชันอยู่ที่พื้นท้องมหาสมุทร ร่องลึกบาดาลอยู่ค่อนมาทางลาดทวีปหรือใกล้เกาะ เช่น ร่องลึกบาดาลอาลิวเซียนร่องลึกบาดาลมินดาเนา ร่องลึกบาดาลมาเรียนา ร่องลึกบาดาลชวา ส่วนเหวทะเลหมายถึงแอ่งลุ่มที่มีความลึกเกินกว่า 600 เมตร กำเนิดของร่องลึกบาดาลนี้ไม่เป็นที่ทราบกันแน่นอน คาดกันว่าเกิดจากการคดโค้งของพื้นท้องมหาสมุทร และร่องลึกบาดาลเป็นส่วนที่ต่ำ แต่มีร่องลึกบาดาลบางแห่งมีลักษณะคล้ายหุบเขาทรุด แนวที่มีร่องลึกบาดาลนั้นเป็นแนวที่เปลือกโลกยังมีการเคลื่อนไหวอยู่ เพราะแผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นนั้นมีหลายครั้งที่มีแหล่งกำเนิดอยู่ที่ใต้ร่องลึกบาดาลเหล่านั้นลงไป
อุณหภูมิ
อุณหภูมิของน้ำทะเล อุณหภูมิของน้ำทะเลนั้นขึ้นอยู่กับการแผ่รังสีดวงอาทิตย์มากกว่าความร้อนจากแก่นโลกหรือกัมมันตภาพรังสีจากพื้นท้องมหาสมุทร อุณหภูมิของน้ำทะเลจะต่างกันทั้งทางแนวราบ คือจากเส้นศูนย์สูตรไปทางขั้วโลก และทางแนวดิ่ง คือจากระดับน้ำทะเลลงไปถึงพื้นท้องมหาสมุทรทางแนวราบนั้นที่เส้นศูนย์สูตรอุณหภูมิเฉลี่ยที่ระดับน้ำทะเลประมาณ 26 องศาเซลเซียส ( 80 องศาฟาเรนไฮน์) ที่ขั้วโลกประมาณ -2 องศาเซลเซียส (28องศาฟาเรนไฮน์) ทางแนวดิ่งที่แถบอากาศร้อนอุณหภูมิจะลดลงอย่างรวดร็วจากระดับน้ำทะเลถึงระดับลึกประมาณ 1,080 เมตร อุณหภูมิที่ระดับนี้ประมาณ 4 องศาเซลเซียส จากระดับลึก 1,080 – 1,800 เมตร อุณหภูมิลดลง พ้นระดับนี้ลงไปถึงพื้นท้องมหาสมุทรอุณหภูมิเกือบไม่เปลี่ยนแปลง ประมาณ 2 องศาเซลเซียส ที่ขั้วโลกอุณหภูมิที่พื้นท้องมหาสมุทรประมาณ 2 องศาเซลเซียส
อ้างอิง
- Pope, F. 2009. From eternal darkness springs cast of angels and jellied jewels. in The Times. November 23. 2009 p. 16 - 17.
- มหาสมุทร