รัฐบาลเงา

รัฐบาลเงา (Shadow Government) หรือ คณะรัฐมนตรีเงา (Shadow Cabinet) คือกลุ่มนักการเมืองอาวุโสที่เป็นกระบอกเสียงของฝ่ายค้าน ในระบบการเมืองอังกฤษที่เรียกว่า ระบบเวสต์มินสเตอร์ (Westminster System) ซึ่งอยู่ภายใต้การนำของผู้นำฝ่ายค้าน ที่ได้รวมตัวกันตั้งตนเป็น รัฐมนตรีเงา ประกบรัฐมนตรีตัวจริงของรัฐบาล และเมื่อฝ่ายพรรคฝ่ายค้านมีโอกาสได้เป็นรัฐบาล รัฐมนตรีเงา มักได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรี หน้าที่ความรับผิดชอบของ รัฐมนตรีเงา คือการทำหน้าที่วิพากษ์วิจารณ์และติติงการทำงานของรัฐบาลและรัฐมนตรีจริง วิพากษ์วิจารณ์และติติงการออกหรือการแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการบริหารงาน ตลอดจนให้ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับแนวนโยบายทางเลือกต่างๆ ต่อสาธารณะ โดยทั่วไป คณะรัฐมนตรีเงา มักถูกเรียกชื่อย่อว่า "ครม.เงา"

รัฐบาลเงาในประเทศต่างๆ

ในอังกฤษและแคนาดา พรรคฝ่ายค้านหลัก โดยเฉพาะ คณะรัฐมนตรีเงา จะเรียกว่า ฝ่ายค้านผู้จงรักภักดีในสมเด็จพระราชินี (Her Majesty's Loyal Opposition) เหตุที่ใช้คำว่า ผู้จงรักภักดี นั้นเนื่องจากถึงแม้บทบาทของฝ่ายค้านคือการติติงคัดค้าน รัฐบาลในสมเด็จพระราชินี (Her Majesty's Government) แต่ฝ่ายค้านไม่ปฏิเสธสิทธิ์ของสมเด็จพระราชินีในราชบัลลังก์ (Her Majesty's right to the throne) ดังนั้นฝ่ายค้านจึงไม่ปฏิเสธความชอบธรรมของรัฐบาลในสมเด็จพระราชินี อย่างไรก็ตาม ในบางประเทศที่ใช้ระบบเวสต์มินสเตอร์ เช่น ออสเตรเลีย และนิวซีแลนด์ จะเรียกฝ่ายค้านเพียงว่า ฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร โดยละเว้นการกล่าวถึงสมเด็จพระราชินี พรรคการเมืองในระบอบรัฐสภาบางพรรค เช่น พรรคแรงงานของอังกฤษ และพรรคแรงงานออสเตรเลียจะมีการออกเสียงเลือกรัฐมนตรีเงาโดยการหย่อนบัตรคะแนนเลือกผู้สมควรเป็นรัฐมนตรีเงา จากนั้นหัวหน้าพรรคฝ่ายค้านจะเป็นผู้กำหนดขอบเขตการปฏิบัติหน้าที่ของรัฐมนตรีเงาที่ได้รับเลือก แต่สำหรับพรรคการเมืองในระบอบรัฐสภาในประเทศอื่นนอกเหนือจากนี้ให้อำนาจสิทธิ์ขาดแก่หัวหน้าพรรคฝ่ายค้านเป็นผู้เจาะจงเลือกแต่ผู้เดียวก็มี

ประเทศที่มีระบบรัฐบาลเงามีทั้งประเทศในเครือจักรภพที่ใช้การเมืองระบบเวสต์มินสเตอร์ เช่น ประเทศแคนาดา ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ อินเดีย จาเมกา มาเลเซีย สิงคโปร์และมอลตา ประเทศที่ใช้ระบอบกึ่งประธานาธิบดี เช่น ฝรั่งเศส ประเทศที่เปลี่ยนมาใช้การปกครองแบบรัฐสภา เช่น ญี่ปุ่น รวมทั้งประเทศประชาธิปไตยเกิดใหม่ เช่น โปแลนด์ ยูเครน โคโซโว เป็นต้น

รัฐบาลเงาในประเทศไทย

บทความหลัก: คณะรัฐมนตรีเงาคณะที่ 1 ของไทย

ถึงแม้แนวคิดเรื่องรัฐบาลเงา จะไม่ใช่เรื่องใหม่ในประเทศที่ปกครองแบบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา แต่สำหรับประเทศไทย เริ่มมีการจัดตั้งคณะรัฐมนตรีเงาเป็นครั้งแรกในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551 เมื่อ นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ผู้นำฝ่ายค้าน พรรคประชาธิปัตย์ ได้ประกาศจัดตั้ง ครม.เงา เพื่อติดตามการทำงานของรัฐบาลผสมที่มีพรรคพลังประชาชนเป็นแกนนำ และมีนายสมัคร สุนทรเวชเป็นนายกรัฐมนตรี โดยมีเว็ปไซต์ www.shadowdp.com ในการเผยแพร่การปฏิบัติหน้าที่ของ ครม.เงา

ดูเพิ่ม

• เว็บไซต์ ครม.เงา พรรคประชาธิปัตย์
• บล็อก ดร.รัชดา ธนาดิเรก รองโฆษกรัฐบาลเงา