เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตร

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
(เปลี่ยนทางจาก พญาหลวงทิพเนตร)
เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตร
เจ้าฟ้าเชียงแสน สมัยที่ 1
ครองราชย์พ.ศ. 2171 - พ.ศ. 2171
รัชกาลก่อนหน้านางฟ้ากาเผือก
ถัดไปพระยาศรีสองเมืองวิชัยปราการ
เจ้าฟ้าเชียงแสน สมัยที่ 2
ครองราชย์พ.ศ. 2175 - พ.ศ. 2193/2194
ก่อนหน้าพระยาศรีสองเมืองวิชัยปราการ
รัชกาลถัดไปเจ้าฟ้าหมวกคำ
ประสูติไม่ปรากฏ
สิ้นพระชนม์พ.ศ. 2193/2194
พระราชบุตรเจ้าฟ้าหมวกคำ
นายมอง
ราชวงศ์หลวงทิพเนตร

เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตร[1][2] หรือพระยาหลวงทิพเนตร[3][4] ทรงเป็นเจ้าฟ้าเชียงแสนภายใต้การปกครองของพม่าระหว่างปี พ.ศ. 2171 และ พ.ศ. 2175 - พ.ศ. 2193/2194 (จ.ศ. 1012)

พระราชประวัติ[แก้]

เจ้าฟ้าเชียงแสนสมัยที่ 1[แก้]

แต่เดิมเจ้าฟ้าหลวงทิพเนตรทรงเป็นขุนนางเมืองเชียงแสน นามว่าแสนหลวงเรือดอน[note 1] ในปี พ.ศ. 2169/2170 (จ.ศ. 988) เจ้าฟ้าแห่งเชียงรุ่งแข็งเมืองต่อพม่า พระเจ้าอะเนาะเพะลูนทรงให้พระราชอนุชาทั้งสองคือ สุทโธธรรมราชา (พระเจ้าตาลูน) และมังรายกะยอฉะวาแห่งซะกุ๊ยกทัพไปปราบปราม ต่อมาพระเจ้าอะเนาะเพะลูนทรงถูกปลงพระชนม์โดยพระเจ้ามีนเยเดะบะในวันที่ 8 มิถุนายน พ.ศ. 2171 ในขณะนั้นสุทโธธรรมราชาและมังรายกะยอฉะวากำลังเสด็จกลับจากการศึกที่เชียงรุ่งและประทับอยู่ที่เมืองเชียงแสน พระเจ้ามีนเยเดะบะทรงออกอุบายทำให้เจ้าทั้งสองเกิดวิวาทกัน[5][6] แสนหลวงเรือดอนมีความชอบในการระงับเหตุวิวาทดังกล่าว สุทโธธรรมราชาจึงทรงตั้งให้เป็นเจ้าฟ้าหลวงทิพเนตรครองเมืองเชียงแสน[1][2]

เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตรโดยเสด็จไปส่งสุทโธธรรมราชาและมังรายกะยอฉะวาถึงฝั่งแม่น้ำสาละวิน เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทำให้เจ้าพลศึกซ้ายไชยสงครามแห่งเชียงใหม่ทรงคิดแข็งเมืองต่อพม่าจึงทรงให้เจ้าเมืองลำปางจับตัวเจ้าฟ้าหลวงทิพเนตรมาขังไว้ที่เชียงใหม่ จากนั้นจึงทรงแต่งตั้งให้เจ้าเมืองลำปางเป็นพระยาศรีสองเมืองวิชัยปราการปกครองเมืองเชียงแสนแทน[1][2]

เจ้าฟ้าเชียงแสนสมัยที่ 2[แก้]

หลังจากพระเจ้าตาลูนทรงตีเมืองเชียงใหม่แตกในเดือนเมษายน พ.ศ. 2175[5][6] พระองค์ทรงให้เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตรกลับไปครองเมืองเชียงแสนดังเดิม[1][2] ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่[3][4]ระบุว่า พระเจ้าตาลูนทรงตั้งให้เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตรครองเมืองเชียงใหม่ซึ่งขัดแย้งกับข้อมูลจากหลักฐานอื่น

เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตรสิ้นพระชนม์ในปี พ.ศ. 2193/2194 (จ.ศ. 1012)[1][2][3][4] เจ้าฟ้าหมวกคำพระราชโอรสจึงขึ้นครองเมืองเชียงแสนต่อมา

เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตรอาจมีพระราชธิดาอีก 1 พระองค์ ซึ่งถูกกล่าวถึงโดยมหาราชวงศ์[5] มีพระนามว่า นายมอง[note 2] (อังกฤษ: Nai Maung) พระองค์ทรงเป็นธิดาเจ้าเมืองเชียงแสนและหลานสาว (niece) ของบาญายาซา[note 2] (อังกฤษ: Banyayaza) และทรงเป็นหนึ่งในพระสนมของพระเจ้าตาลูน และได้ประสูติพระราชธิดาในปี พ.ศ. 2181/2182 (จ.ศ. 1000) มีพระนามว่า ซิตะระนานเลาะ[note 2] (อังกฤษ: Sittara Nan Lawk) ต่อมาซิตะระนานเลาะทรงได้รับพระราชทานราชทินนาม ตูซา[note 2] (อังกฤษ: Thuza) หรือตูยาซา[note 2] (อังกฤษ: Thuyaza)

หมายเหตุ[แก้]

  1. ↑ แสนหลวงเรือดอนอาจเป็นตำแหน่ง ดังปรากฏในข้อความในพื้นเมืองเชียงแสนว่า หื้อแสนหลวงเถิง (เทิง) กินท้องช้างแล เรือดอน เรือทวาย ท่าทั้งมวลแล สรัสวดี อ๋องสกุล อธิบายว่า กินท้องช้าง หมายถึง เก็บภาษีเรือท้องช้าง ซึ่งเป็นเรือบรรทุกสินค้า
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 ทับศัพท์ตามการทับศัพท์ภาษาพม่า

อ้างอิง[แก้]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 อ๋องสกุล, สรัสวดี (2003). เอียวศรีวงศ์, นิธิ (บ.ก.). พื้นเมืองเชียงแสน. กรุงเทพฯ: อมรินทร์. pp. 113–117, 121. ISBN 9742726612.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 "ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๑ - วิกิซอร์ซ". th.wikisource.org.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Minister, Office of the Prime, English: Fundamental History of the City of Chiang Mai (PDF), p. 81, สืบค้นเมื่อ 2023-02-22
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 ประชากิจกรจักร, พระยา (2516). พงศาวดารโยนก. กรุงเทพฯ: บุรินทร์การพิมพ์. pp. 408–410.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 U Kala (2016). The Great Chronicle, 1597-1711. แปลโดย Tun Aung Chain. Yangon: MKS Publishing. pp. 98–99, 103–105, 119, 167. ISBN 9789997102201.
  6. ↑ 6.0 6.1 THIEN, NAI (29 กุมภาพันธ์ 1912). "INTERCOURSE BETWEEN BURMA AND SIAM AS RECORDED IN HMANNAN YAZAWINDAWGYI" (PDF). สยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมภ์. p. 86-88. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2 มิถุนายน 2021. สืบค้นเมื่อ 8 ธันวาคม 2023.
ก่อนหน้า เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตร ถัดไป
นางฟ้ากาเผือก เจ้าฟ้าเชียงแสน สมัยที่ 1
(พ.ศ. 2171 - พ.ศ. 2171) 		พระยาศรีสองเมืองวิชัยปราการ
พระยาศรีสองเมืองวิชัยปราการ เจ้าฟ้าเชียงแสน สมัยที่ 2
(พ.ศ. 2175 - พ.ศ. 2193/2194) 		เจ้าฟ้าหมวกคำ
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตร&oldid=11366274"