ส่วนลงตัว

ในทางคณิตศาสตร์ ส่วนลงตัว (aliquot part หรือ aliquot) คือจำนวนเต็มบวกใดๆ ที่นำไปหารจำนวนเต็มบวกอีกจำนวนหนึ่งแล้วสามารถหารได้ลงตัว หรือเรียกได้ว่า "เป็นตัวหาร" เช่น 2 เป็นส่วนลงตัวของ 12 ผลบวกของส่วนลงตัวทั้งหมดของ n จะมีค่าเท่ากับ σ(n) ซึ่งหมายถึงฟังก์ชันตัวหาร (divisor function) ของ n คำว่า aliquot มาจากคำในภาษาละติน aliquoties แปลว่า หลายครั้ง

ในทางเคมี ส่วนลงตัวมักเป็นส่วนแบ่งปริมาณรวมของสารละลาย

ในทางเภสัชกรรม ส่วนลงตัวเป็นการอ้างถึงวิธีการวัดปริมาณส่วนผสมของยาภายใต้ความไวของเครื่องชั่ง (weighing scale) ตัวอย่างเช่น ใบสั่งยาระบุว่าต้องการส่วนผสมในปริมาณ 40 มิลลิกรัม ดังนั้นเราอาจชั่งส่วนผสมเพื่อปรุงยาในปริมาณ 120 มิลลิกรัม โดยที่ 40 เป็นส่วนลงตัวของ 120 แล้วปรุงยาในปริมาณสามเท่า จากนั้นจึงค่อยแบ่งตัวยาออกไปเป็นสามส่วน หนึ่งส่วนสำหรับใบสั่งยา และอีกสองส่วนสามารถเก็บไว้ในคลังได้ ซึ่งตัวยาจะเกิดความผิดพลาดในส่วนผสมน้อยกว่าการชั่งให้เป็น 40 มิลลิกรัมทันที

ส่วนไม่ลงตัว

ในทางตรงข้าม ส่วนไม่ลงตัว (aliquant part หรือ aliquant) หมายถึงจำนวนเต็มบวกที่นำไปหารอีกจำนวนหนึ่งไม่ลงตัว เช่น 7 เป็นส่วนไม่ลงตัวของ 16 เป็นต้น จำนวนเต็มบวกใดๆ ที่มีค่ามากกว่าครึ่งหนึ่งของจำนวนที่พิจารณาล้วนเป็นส่วนไม่ลงตัว ยกเว้นจำนวนที่เท่ากับจำนวนที่กำลังพิจารณานั้นเอง

ผลบวกส่วนลงตัว

ผลบวกส่วนลงตัว คือผลรวมทั้งหมดของจำนวนนับที่หารจำนวนใดจำนวนหนึ่งได้ลงตัว

ดูเพิ่ม

• ลำดับส่วนลงตัว (aliquot sequence)
• จำนวนเชิงมิตร (amicable number)

แหล่งข้อมูลอื่น

• Aliquot Game at cut-the-knot