ข้ามไปเนื้อหา

ปัญหายากของการรับรู้อารมณ์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ปัญหายากของการรับรู้อารมณ์ (อังกฤษ: hard problem of consciousness) เป็นปัญหาที่จะต้องอธิบายว่า

  1. เรามีควอเลีย (ประสบการณ์แห่งการรับรู้) หรือการรับรู้ได้อย่างไร และทำไม
  2. ประสาทสัมผัสปรากฏลักษณะเฉพาะ เช่นสีและกลิ่น ได้อย่างไร[1]

เดวิด คาล์มเมอร์ส[2] ผู้ริเริ่มใช้บทความ "ปัญหายาก" ของการรับรู้อารมณ์ เปรียบเทียบปัญหายากกับปัญหาง่าย ปัญหาง่ายนั้นรวมการอธิบายเรื่องของความสามารถชนิดต่าง ๆ ของการรับรู้รวมทั้ง

  • การแยกแยะ
  • การประมวลข้อมูล
  • การรายงานสภาวะของจิต
  • การใส่ใจ
  • ฯลฯ

ปัญหาง่ายนั้น ง่าย เพราะว่า คำตอบที่ต้องการนั้นก็เพียงแต่ต้องบ่งถึงกลไกอย่างหนึ่งที่สามารถปฏิบัติหน้าที่ [3] หนึ่ง ๆ ได้ และคำตอบที่ถูกนำเสนอนั้น ไม่ว่าจะซับซ้อนหรือเข้าใจได้เล็กน้อยเพียงไร ก็ยังสามารถเข้ากันกับความเข้าใจปัจจุบันที่เป็นวัตถุนิยมของปรากฏการณ์ธรรมชาติต่าง ๆ [4] คาล์มเมอร์สอ้างว่า ปัญหายากเกี่ยวกับการรู้อารมณ์นั้นไม่เหมือนปัญหาง่าย ๆ เหล่านี้ และปัญหายากนั้นจะยังดำรงโดยความเป็นปัญหาอยู่ แม้ว่าการปฏิบัติการของหน้าที่ที่เป็นประเด็นนั้นได้รับคำอธิบายแล้ว[5]

ความที่ "ปัญหายาก" นั้นมีอยู่หรือไม่ เป็นที่ถกเถียงกันอยู่ระหว่างนักปรัชญาทั้งหลาย และแม้นักปรัชญาบางท่าน ก็ปฏิเสธความมีอยู่ของปัญหานั้นด้วยต่างหาก[6] เพื่อที่จะตอบคำถามว่า ปัญหายากนี้มีอยู่จริง ๆ หรือไม่ อาจจะต้องอาศัยความเข้าใจในบทบาทต่าง ๆ ของระบบการปฏิบัติการทางกายภาพที่ทำให้เกิดขึ้นซึ่งการรับรู้อารมณ์ และขอบเขตที่ระบบการปฏิบัติการเหล่านั้น ทำให้เกิดขึ้นซึ่งลักษณะความเป็นอัตวิสัยจิตวิสัยของประสบการณ์ที่เรามี[7]

จะเข้าใจการรับรู้อารมณ์ได้อย่างบริบูรณ์ คำถามหลายคำถามต้องได้รับการอธิบาย รวมถึง (แต่ไม่จำกัดเพียงเท่านี้) ว่า การรับรู้อารมณ์นั้นสามารถอธิบายได้โดยระบบกายภาพ (ที่เป็นเหตุ) เท่านั้นได้หรือไม่ ตัวอย่างของระบบทางกายภาพเช่น ระบบการทำงานรวมของเซลล์ประสาทในสมอง (ที่อาจจะเป็นเหตุของการรับรู้อามณ์) ดังนั้น ถ้าการรับรู้อารมณ์ไม่สามารถที่จะอธิบายได้ด้วยปรากฏการณ์ทางกายภาพในสมอง การรู้อารมณ์ต้องมีความเป็นไปเหนือระบบกายภาพและต้องอาศัยคำอธิบายที่ไม่เกี่ยวกับระบบกายภาพ เพราะฉะนั้น สำหรับนักปรัชญาที่ยืนยันว่า การรู้อารมณ์เป็นธรรมชาติเหนือระบบกายภาพ ก็ยังมีปัญหาหลงเหลืออื่นอีกว่า ถ้าจะอธิบายการรับรู้อารมณ์ ต้องอาศัยทฤษฎีอะไรอีกที่ไม่เกี่ยวข้องกับกายภาพ

อ้างอิงและเชิงอรรถ

[แก้]
  1. Harnad, Stevan (1995) "Why and How We Are Not Zombies. Journal of Consciousness Studies1:164-167
  2. The Place of Mind, ed. Brian Cooney
  3. หน้าที่ (function) ในที่นี้ อ้างอิงศาสตร์เกี่ยวกับหน้าที่ (functionalism) ซึ่งพจนานุกรมให้ความหมายว่า "การนิยามสภาวะของจิตใจ โดยความเป็นเหตุและผล" คือเป็นปรัชญาที่แสดงสภาวะของจิตใจโดยความเป็นเหตุและผลของกันและกัน โดยที่ไม่ได้แสดงว่า สภาวะจิตใจนั้นมีอยู่จริง ๆ หรือไม่มี ดังนั้น ศาสตร์นี้มุ่งเพียงแค่การแสดงว่า สภาวะจิตใจอย่างนี้เป็นผลของสภาวะจิตใจอย่างนั้น สภาวะจิตใจอย่างนั้นเป็นเหตุของสภาวะจิตใจอย่างนี้
  4. เข้ากัน เพราะไม่มีการอธิบายว่า ควอเลียและทฤษฎีวิทยาศาสตร์ที่ล้วนแต่เป็นวัตถุนิยม มีความเกี่ยวข้องกันอย่างไร
  5. "Facing Up to the Problem of Consciousness" เก็บถาวร 2005-03-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, David Chalmers, Journal of Consciousness Studies 2 (3), 1995, pp. 200–219.
  6. Dennett, Daniel."Commentary on Chalmers: Facing Backwards on the Problem of Consciousness"
  7. "Facing Up to the Problem of Consciousness", David Chalmers, Journal of Consciousness Studies 2 (3), 1995, pp. 200–219.

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]