ข้ามไปเนื้อหา

ประคำดีควาย

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ประคำดีควาย
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ: Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ: Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ: Rosidae
อันดับ: Sapindales
วงศ์: Sapindaceae
สกุล: Sapindus
สปีชีส์: S.  rarak
ชื่อทวินาม
Sapindus rarak
Candolle

ประคำดีควาย, มะคำดีควาย หรือ มะซัก (ชื่อวิทยาศาสตร์: Sapindus rarak) เป็นชื่อต้นไม้ยืนต้นขนาดกลางชนิดหนึ่งที่อยู่ในวงศ์ประคำดีควาย มีลักษณะของใบประกอบที่เรียงสลับกัน ผลออกเป็นพวง ค่อนข้างกลม ผลแก่จะแห้ง ค่อนข้างกลม ผิวย่น เปลือกแห้งสีน้ำตาลเข้มเกือบดำ ผลมี 3 พู ส่วนใหญ่จะฝ่อไป 1 หรือ 2 พู เนื้อเหนียว ใส สีน้ำตาล เมล็ดกลมสีดำ เป็นมัน[1]

สรรพคุณ

[แก้]

ผล ต้มเอาน้ำชโลมผม แก้ชันนะตุ เชื้อรา แก้รังแค แต่อย่าให้เข้าตา จะทำให้แสบตา ตาอักเสบได้ ต้มเอาฟองสุมหัวเด็กแก้หวัด คัดจมูก แช่น้ำล้างหน้า รักษาผิว ดับพิษต่าง ๆ บำรุงน้ำดี แก้กาฬภายใน สุมเป็นถ่าน ทำยากินแก้ร้อนในกระหายน้ำ ปรุงยาแก้พิษร้อน พิษไข้ แก้ไข้เซื่องซึม พิษตานซาง[1] ใบ ใช้แก้พิษกาฬ ส่วนรากผสมในตำหรับยาร่วมกับสมุนไพรอื่น ใช้แก้ฝีในท้องเปลือก แก้กระษัย แก้พิษร้อน แก้พิษไข้ ดอกแก้พิษ เม็ดผื่นคัน[2]

ในผลมีสารซาโปนิน ชื่อ hederagenin มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อราโรคกลาก[1] แต่เป็นพืชมีพิษ หากรับประทานผลทำให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน ท้องร่วง ระคายเคืองระบบทางเดินอาหาร หากผงซึ่งมีสารซาโปนินอยู่ เข้าทางจมูก ทำให้เกิดอาการระคายเคือง จาม ถ้าฉีดเข้ากระแสโลหิตทำให้เม็ดเลือดแดงแตก เป็นพิษมากต่อสัตว์เลือดเย็น ใช้เบื่อปลาและเป็นยาฆ่าแมลงได้ รวมทั้งใช้เป็นสารชะล้าง ใช้แทนสบู่ ยาสระผมได้[1]

อ้างอิง

[แก้]
  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 มะคำดีควาย-ฐานข้อมูลเครื่องยา
  2. "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-12-22. สืบค้นเมื่อ 2007-12-07.