หมู่บ้านเมืองราม

บ้านเมืองราม หมู่ที่ 4 ตำบลนาเหลือง อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน เป็นหมู่บ้านเก่าแก่ที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ และยังเป็นแหล่งเรียนรู้การทำเกษตรทฤษฎีใหม่ที่สำคัญของอำเภอ เพราะอยู่ตอนกลางของตำบลจึงเป็นที่ตั้งศูนย์กลางการศึกษาระดับประถมศึกษา แต่เดิมก็เคยเป็นที่ตั้งอบต.นาเหลืองอีกด้วย

ตำนาน

ตามตำนานที่ผู้เฒ่าผู้แก่เล่าสืบต่อกันมานั้นมี 2 ตำนาน

• ตำนานที่ 1

บ้านเมืองรามเดิมทีนั้นมีชื่อว่า บ้านเก๊า ตั้งอยู่บริเวณโรงเรียนบ้านนาเหลืองไชยรามในปัจจุบัน ต่อมา เจ้าเมืองน่านได้มาเห็นไชยภูมิที่เหมาะ จึงคิดจะตั้งเมืองแห่งใหม่ไว้ที่นี่ แต่หลังจากที่สั่งให้ทหารไปลาดตระเวนดูพื้นที่ ก็พบว่าพื้นที่บางส่วนเป็นภูเขา อาจจะไม่สามารถรองรับการขยายตัวของเมืองได้ จึงให้เป็นเพียงแค่ด่านหน้าก่อนที่จะถึงเขตเวียง แล้วย้ายผู้คนมาตั้งอยู่บริเวณที่ตั้งอยู่ ณ ปัจจุบัน

• ตำนานที่ 2

เมื่อประมาณเกือบ 200 ปีที่แล้ว ชาวบ้านเมืองรามได้อพยพมาจากเมืองเชียงแสน โดยการนำของเจ้าชีวิตเมืองน่าน แล้วเรียกที่อยู่ใหม่นี้ว่า บ้านเมืองฮาม เพราะมีครูบาฮาม เป็นผู้นำชาวบ้านอพยพมา ซึ่งหมู่บ้านใกล้ๆ คือ บ้านน้ำครกใหม่ ก็อพยพมาจากเชียงแสนเช่นกัน แต่เป็นคนลาว ตามคำเครือผู้เฒ่าในบ้านเมืองรามที่กล่าวเชิงตำหนิ นิสัยปลิ้นปล้อนของชาวบ้านน้ำครกใหม่ว่า "ลาวเจียงแสน อู้หลายลิ้น ปี้นหลายเสียง" ซึ่งปัจจุบันผู้เฒ่าผู้แก่ชาวบ้านน้ำครกใหม่ยังคงพูดสำเนียง คล้ายภาษาลาวอยู่

สถานที่ตั้งและอาณาเขต

ตั้งอยู่ทางตอนกลางของตำบลนาเหลือง อำเภอเวียงสา

• ทิศเหนือ ติดกับ บ้านนาเหลืองนอก บ้านห้วยม่วง และบ้านนาเหลืองใน ตำบลนาเหลือง อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน
• ทิศใต้ ติดกับ บ้านป่าคา บ้านดอนไชยพระบาท ตำบลนาเหลือง
  และบ้านหลับมืนไตย ตำบลตาลชุม อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน
• ทิศตะวันออก ติดกับ ตำบลน้ำปาย อำเภอแม่จริม จังหวัดน่าน
• ทิศตะวันตก ติดกับ บ้านน้ำครกใหม่ (โดยอยู่คนละฟากของแม่น้ำน่าน) ตำบลกองควาย อำเภอเมือง จังหวัดน่าน

ลักษณะภูมิประเทศ

เป็นที่ราบลุ่มลำน้ำแม่น้ำน่าน ลาดเอียงจากทิศตะวันออกไปทิศตะวันตก

ศาสนา

ประชากรส่วนใหญ่นับถือพุทธศาสนา มีวัดประจำหมู่บ้าน คือ วัดเมืองราม

ประเพณีที่สำคัญ

• ประเพณีปี๋ใหม่เมือง
• ประเพณีเลี้ยงผีปู่ย่า
• ประเพณีออกวัสสา
• ประเพณียี่เป็ง

แหล่งน้ำสำคัญ

แหล่งน้ำที่สำคัญ คือ แม่น้ำน่าน โดยไหลผ่านทางตะวันตกของหมู่บ้าน นำน้ำมาใช้อุปโภคบริโภคโดยการใช้โรงสูบน้ำ

อาชีพ

ประชากรส่วนใหญ่ของหมู่บ้านประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำนา ทำไร่ ทำสวน และข้าราชการเป็นส่วนน้อย

เหตุการณ์ที่สำคัญ

ในเวลา 12.00น. วันจันทร์ ที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารีฯ เสด็จมาตรวจดูการดำเนินงานของโรงเรียนพระปริยัติศาสนภิพัฒน์วัดเมืองราม

สถานที่สำคัญภายในหมู่บ้าน

• บ้านเกษตรทฤษฎีใหม่
• สถานีอนามัยตำบลนาเหลือง
• สวนสาธารณะประจำตำบลนาเหลือง
• ป่าชุมชนบ้านเมืองราม
• ที่ทำการกำนันผู้ใหญ่บ้านประจำตำบลนาเหลือง
• โรงเรียนบ้านนาเหลืองไชยราม
• โรงเรียนพระปริยัติศาสนภิพัฒน์วัดเมืองราม

บุคคลสำคัญของหมู่บ้าน

• ครูบาสิชิไชยยา
• พระครูอินทสรวิสุทธิ์