บ้านปาร์คนายเลิศ

Nai Lert Park Heritage Home

บ้านปาร์คนายเลิศ
ก่อตั้ง	พ.ศ. 2458 (บ้าน) 19 ธันวาคม พ.ศ. 2558 (พิพิธภัณฑ์)
ที่ตั้ง	ถนนวิทยุ แขวงลุมพินี เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร
ประเภท	พิพิธภัณฑ์เชิงประวัติศาสตร์
ขนาดผลงาน	30,000
สถาปนิก	พระยาภักดีนรเศรษฐ (เลิศ เศรษฐบุตร)

บ้านปาร์คนายเลิศ ใช้ชื่อภาษาอังกฤษว่า Nai Lert Park Heritage Home เป็นพิพิธภัณฑ์เอกชน ตั้งอยู่เลขที่ 2/2 ในซอยสมคิด ถนนวิทยุ แขวงลุมพินี เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร ปัจจุบันอยู่ภายใต้การบริหารของ ณพาภรณ์ โพธิรัตนังกูร ทายาทรุ่นที่ 4 กรรมการผู้จัดการบริษัท สมบัติเลิศ จำกัด และเครือนายเลิศ กรุ๊ป เป็นส่วนหนึ่งของโครงการเพลินจิตซิตี้ โครงการพัฒนาโดยรอบแยกเพลินจิต

ประวัติ

พระยาภักดีนรเศรษฐ (เลิศ เศรษฐบุตร) หรือนายเลิศ ซื้อที่ดินมากมายในพระนครและต่อมาได้ขยายพื้นที่ออกไปด้วยการซื้อที่ดินแถวถนนสุขุมวิทในสมัยต้นรัชกาลที่ 6 ซึ่งสมัยนั้นเป็นทุ่งนาที่เรียกว่า ทุ่งบางกะปิ มีราคาเพียงตารางวาละ 8 สตางค์ โดยตั้งใจพัฒนาพื้นที่ประมาณ 60 ไร่ แถวเพลินจิตเป็นบ้านพักตากอากาศ จึงได้ออกแบบเรือนไม้สักหลังใหญ่ไว้อยู่อาศัยใน พ.ศ. 2458 สั่งให้คนขุดคลองสมคิดหน้าบ้านเชื่อมต่อกับคลองแสนแสบ พร้อมจ้างสถาปนิกอิตาเลียนมาออกแบบสวนหย่อนใจ รวมถึงเปิดให้คนทั่วไปเข้าชมในวันอาทิตย์ และให้ลูกเสือเข้ามาพักแรม ในระยะแรกที่ยังไม่แบ่งขายที่ดินครึ่งหนึ่งให้สถานเอกอัครราชทูตสหราชอาณาจักรประจำประเทศไทยที่ย้ายออกจากบางรัก มีการขุดสระน้ำใหญ่และชิงช้าให้คนกระโดดน้ำเล่น

ในระยะแรกมีเพียงเรือนไม้สักชั้นเดียวแบบจัตุรมุข ยกพื้นใต้ถุนโล่ง หลังคาปั้นหยายกจั่วซ้อน 3 ชั้น มุงกระเบื้องดินเผาเคลือบ พื้นบ้านเป็นชิ้นไม้สักที่เรียงแนบกัน ไม้ที่ใช้เป็นไม้ที่เหลือจากการสร้างสะพานพระราม 6 (นายเลิศเคยเปิดธุรกิจอู่ต่อเรือเดินสมุทรอยู่ระยะหนึ่ง)

ต่อมาครอบครัวของนายเลิศย้ายมาอาศัยที่บ้านปาร์คเป็นการถาวร จึงต่อเติมเรือนไม้เข้าไปอีกหนึ่งหลังให้เชื่อมต่อกัน นายเลิศเป็นผู้ออกแบบเอง พื้นที่ส่วนหนึ่งของปาร์คยังเคยเป็นอู่รถเมล์ขาว ทั้งใช้จอดและซ่อมบำรุงรถเมล์ เรือเมล์ ทั้งยังมีบ้านพักพนักงานเรียงราย และปั๊มน้ำมันสำหรับเติมรถเมล์ จนในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ขณะที่นายเลิศอายุ 70 ปี บ้านปาร์คนายเลิศซึ่งอยู่ติดกับสถานเอกอัครราชทูตสหราชอาณาจักร คู่สงครามของญี่ปุ่น ทหารญี่ปุ่นได้บุกเข้ามาในบริเวณบ้านนายกว่า 4 ปี และยังถูกฝ่ายสัมพันธมิตรโจมตีด้วยระเบิดที่พลาดเป้าตกลงมาในปาร์คหลายครั้ง รวมทั้งหมด 22 ลูก ลูกหนึ่งตกตกลงมาหน้าบ้านเป็นหลุมลึก ทางบ้านปาร์คนายเลิศจึงปรับปรุงหลุมนั้นเป็นสระบัว บ้านปาร์คจึงมีหลุมหลบภัยขนาดลึก 10 เมตรไว้ใช้ในกรณีฉุกเฉิน ปัจจุบันกลายเป็นบ่อน้ำเล็ก ๆ ระเบิดยังตกลงมาที่เรือนฝั่งตะวันตก บ้านเสียหายทั้งหลังจนพลิกตะแคงขึ้นมา

หลังสงคราม นายเลิศสร้างเรือนไม้ขึ้นใหม่แทนของเดิม ดังสังเกตได้จากเรือนที่บูรณะจะสีอ่อนกว่า เพราะใช้ไม้แดงและไม้เต็งแทนไม้สัก และใช้เงิน 1 แสนบาทในการซ่อมแซม หลังจากนายเลิศและคุณหญิงสิน ภักดีนรเศรษฐ ผู้เป็นภรรยาเสียชีวิตลง ท่านผู้หญิงเลอศักดิ์ สมบัติศิริ ก็อาศัยอยู่ที่บ้านปาร์คนายเลิศจวบจนสิ้นอายุขัย

เมื่อ พ.ศ. 2526 มีการกันที่ดินบางส่วนสร้างเป็นโรงแรม ที่ดินบางส่วนของบ้านปาร์คนายเลิศ ถูกเฉือนขายออกไป

หลังจากท่านผู้หญิงเลอศักดิ์ สมบัติศิริ ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อปี พ.ศ. 2553 ทายาทเห็นว่าควรเปิดเป็นพิพิธภัณฑ์ขนาดเล็กให้คนทั่วไปเข้าชมในรูปแบบบ้านมรดก Heritage Home แต่เนื่องจากสภาพของอาคารบ้านทรุดโทรมลง ในปี พ.ศ. 2555 กลุ่มนายเลิศจึงปรับปรุงบ้านปาร์คนายเลิศให้เป็นพิพิธภัณฑ์เอกชน เปิดให้บริการเมื่อวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ. 2558 หลังจากนั้นมีการขายอาคารโรงแรมให้กับบริษัท บีดีเอ็มเอส เวลเนส คลินิก จำกัด เครือโรงพยาบาลกรุงเทพ ในช่วงปี พ.ศ. 2559

การจัดแสดง

อาคารโบราณที่บ้านปาร์คนายเลิศแห่งนี้ ถูกแบ่งเป็น 2 ส่วน อาคารหนึ่งสร้างขึ้นเพื่อใช้อยู่อาศัย กับอีกอาคารหนึ่งสร้างขึ้นเฉพาะเพื่อเป็นห้องนอน ในยุคปัจจุบัน ก็ได้มีการบูรณะปรับระดับความสูงของเรือนทั้ง 2 ขึ้นประมาณหนึ่งเมตรครึ่ง เพื่อให้เป็นประโยชน์มากขึ้นกับการใช้สอย และหลังจากการปรับปรุงบ้านเสร็จสิ้นจึงเปิดเป็นพิพิธภัณฑ์รวมถึง สถานที่แห่งนี้ก็ยังใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีสำคัญ ๆ อย่างพิธีหมั้น หรือพิธีแต่งงานแบบไทย

ภายในบ้านปาร์คนายเลิศจะแบ่งออกเป็น 2 ส่วนจัดแสดง เรือนผู้หญิง ที่จะจัดแสดงเรื่องราวความเป็นมาของบ้านปาร์คนายเลิศ ชีวประวัติของคนในครอบครัว ข้าวของเครื่องใช้ ของสะสม และเครื่องแต่งกาย อีกส่วนคือ เรือนท่านเจ้าคุณ จัดแสดงเครื่องเคลือบลายคราม ห้องพระ และเครื่องครัว โดยสิ่งจัดแสดงทั้งหมดจะถูกจัดวางในตำแหน่งเดิมดังที่เคยเป็น