นิเวศเฉพาะแหล่ง
ในนิเวศวิทยา นิเวศเฉพาะแหล่ง (อังกฤษ: ecological niche) คือความสอดคล้องของสายพันธุ์กับสภาวะแวดล้อมที่จำเพาะเจาะจง[1][2] ซึ่งอธิบายว่าสิ่งมีชีวิตหรือประชากรตอบสนองต่อการกระจายของทรัพยากรและคู่แข่งอย่างไร (เช่น การเจริญเติบโตเมื่อมีทรัพยากรมากมาย และเมื่อมีผู้ล่าเหยื่อ ปรสิต และจุลชีพก่อโรคน้อย) และเปลี่ยนแปลงปัจจัยเหล่านั้นอย่างไรในทางกลับกัน (เช่น การจำกัดการเข้าถึงทรัพยากรของสิ่งมีชีวิตอื่น การทำหน้าที่เป็นแหล่งอาหารสำหรับผู้ล่าเหยื่อ และเป็นผู้บริโภคของเหยื่อ) "ประเภทและจำนวนของตัวแปรที่เป็นองค์ประกอบของมิติของนิเวศเฉพาะแหล่งจะแตกต่างกันไปในแต่ละสายพันธุ์ [และ] ความสำคัญสัมพัทธ์ของตัวแปรสิ่งแวดล้อมเฉพาะสำหรับสายพันธุ์หนึ่ง ๆ อาจแตกต่างกันไปตามบริบททางภูมิศาสตร์และทางชีวภาพ"[3]
แนวคิดเกี่ยวกับนิเวศเฉพาะแหล่งเป็นศูนย์กลางของชีวภูมิศาสตร์เชิงนิเวศ ซึ่งมุ่งเน้นไปที่รูปแบบเชิงพื้นที่ของชุมชนทางนิเวศวิทยา[4] "การกระจายพันธุ์ของสายพันธุ์และพลวัตของมันเมื่อเวลาผ่านไปเป็นผลมาจากคุณสมบัติของสายพันธุ์นั้น ๆ ความแปรผันของสิ่งแวดล้อม... และปฏิสัมพันธ์ระหว่างคุณสมบัติทั้งสอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งความสามารถของบางสายพันธุ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสายพันธุ์ของเรา (มนุษย์) ในการดัดแปลงสภาพแวดล้อมของตนเอง และเปลี่ยนแปลงพลวัตของพิสัยการกระจายพันธุ์ของสายพันธุ์อื่น ๆ อีกมากมาย"[5] การดัดแปลงนิเวศเฉพาะแหล่งโดยผู้ที่อาศัยอยู่ในนั้นเป็นหัวข้อของ การสร้างนิเวศเฉพาะแหล่ง (niche construction)[6]
สายพันธุ์ส่วนใหญ่จะดำรงอยู่ในนิเวศเฉพาะแหล่งแบบมาตรฐาน โดยมีพฤติกรรม การปรับตัว และลักษณะเชิงหน้าที่ร่วมกันที่คล้ายคลึงกับสายพันธุ์อื่น ๆ ที่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดภายใต้ชั้นอนุกรมวิธานอย่างกว้าง ๆ เดียวกัน แต่ก็มีข้อยกเว้น ตัวอย่างที่สำคัญของการเติมเต็มนิเวศเฉพาะแหล่งแบบไม่มาตรฐานคือ นกกีวี ที่บินไม่ได้และอาศัยอยู่บนพื้นดินของประเทศนิวซีแลนด์ ซึ่งกินหนอนและสิ่งมีชีวิตบนพื้นดินอื่น ๆ และใช้ชีวิตอยู่ในนิเวศเฉพาะแหล่งที่คล้ายคลึงกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ชีวภูมิศาสตร์เกาะสามารถช่วยอธิบายสายพันธุ์บนเกาะรวมทั้งนิเวศเฉพาะแหล่งที่ว่างเปล่าซึ่งเกี่ยวข้องได้
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Pocheville, Arnaud (2015). "The Ecological Niche: History and Recent Controversies". ใน Heams, Thomas; Huneman, Philippe; Lecointre, Guillaume; และคณะ (บ.ก.). Handbook of Evolutionary Thinking in the Sciences. Dordrecht: Springer. pp. 547–586. ISBN 978-94-017-9014-7.
- ↑ Three variants of ecological niche are described by Thomas W. Schoener (2009). "§I.1 Ecological niche". ใน Simon A. Levin; Stephen R. Carpenter; H. Charles J. Godfray; Ann P. Kinzig; Michel Loreau; Jonathan B. Losos; Brian Walker; David S. Wilcove (บ.ก.). The Princeton Guide to Ecology. Princeton University Press. pp. 3 ff. ISBN 9781400833023.
- ↑ A Townsend Peterson; Jorge Soberôn; RG Pearson; Roger P Anderson; Enrique Martínez-Meyer; Miguel Nakamura; Miguel Bastos Araújo (2011). "Species-environment relationships". Ecological Niches and Geographic Distributions (MPB-49). Princeton University Press. p. 82. ISBN 9780691136882. See also Chapter 2: Concepts of niches, pp. 7 ff
- ↑ Mark V Lomolino; Brett R Riddle; James H Brown (2009). "The geographic range as a reflection of the niche". Biogeography (3rd ed.). Sunderland, Mass: Sinauer Associates. p. 73. ISBN 978-0878934867.
The geographic range of a species can be viewed as a spatial reflection of its niche
Viewable on line via Amazon's 'look-inside' feature. - ↑ Mark V Lomolino; Brett R Riddle; James H Brown (2009). "Areography: Sizes, shapes and overlap of ranges". Biogeography (3rd ed.). Sunderland, Mass: Sinauer Associates. p. 579. ISBN 978-0878934867. Viewable on line via Amazon's 'look-inside' feature.
- ↑
A Townsend Peterson; Jorge Soberôn; RG Pearson; Roger P Anderson; Enrique Martínez-Meyer; Miguel Nakamura; Miguel Bastos Araújo (2011). "Major themes in niche concepts". Ecological Niches and Geographic Distributions (MPB-49). Princeton University Press. p. 11. ISBN 9780691136882.
We will make the crucial distinction between variables that are dynamically modified (linked) by the presence of the species versus those that are not. ... [Our construction] is based upon variables not dynamically affected by the species...in contrast to...those that are subject to modification by niche construction.