ทามกวาน

ทามกวานของศูนย์รวมชาวจีนฝู่เจี้ยนในโห่ยอาน

ทามกวาน (เวียดนาม: Tam quan, จื๋อฮ้าน: 三關) หรือ ทามมน (เวียดนาม: Tam môn, จื๋อฮ้าน: 三門) เป็นซุ้มทางเข้าออกที่เป็นเอกลักษณ์ของศาสนาพุทธแบบเวียดนาม ประกอบด้วยช่องทางเข้าออกสามช่อง โดยที่ช่องกลางใหญ่กว่าอีกสองช่องที่ขนาบข้างซึ่งมีขนาดเท่ากัน และนิยมสร้างรวมถึงในศาสนสถานของลัทธิขงจื๊อ, เต๋า, ศาสนาพื้นบ้าน และ คริสต์ ไปจนถึงเป็นซุ้มทางเข้าออกของสถานศึกษา อาคารบ้านเรือน และหมู่บ้านเป็นต้น

ทามกวานมีที่มาจากคติ "โลกทัศน์ทั้งสาม" ในศาสนาพุทธ อันประกอบด้วย ฮัวกวาน "hữu quan (有觀)", คงกวาน "không quan (空觀)" และ จุงกวาน "trung quan (中觀)" ซึ่งเป็นตัวแทนของทัศนะที่เป็นรูป (ของไม่จริง), ความว่างเปล่า (อนิตยะ) และ ตรงกลางระหว่างทั้งสอง บ้างอธิบายว่าทามกวานนี่แทนดวงมณีทั้งสามตามคติพระรัตนตรัย

ทามกวานมีลักษณะทางสถาปัตยกรรมที่ส่งต่อมาจากจีน ซึ่งได้รับมาจากอินเดียผ่านเส้นทางสายไหม