ดัชนีการระเบิดของภูเขาไฟ
ดัชนีการระเบิดของภูเขาไฟ (อังกฤษ: Volcanic Explosivity Index: VEI) เป็นมาตราสัมพัทธ์ของการระเบิดของภูเขาไฟ คริสโตเฟอร์ จี นิวฮอลล์แห่งหน่วยงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐอเมริกาและสตีเฟน เซลฟ์ ที่มหาวิทยาลัยฮาวาย คิดค้นเมื่อปี 1982
ปริมาณของผลผลิต ความสูงของเมฆที่เกิดจากการปะทุ และการสังเกตการณ์เชิงคุณภาพ ใช้เพื่อกำหนดค่าของการระเบิด มาตรานี้เป็นมาตราปลายเปิดโดยมีขนาดของกิจกรรมภูเขาไฟที่ใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ที่ 8 ซึ่งค่าเริ่มจาก 0 สำหรับภูเขาไฟที่ไม่ได้ระเบิด โดยนิยามว่าน้อยกว่า 10,000 ม.3 ของเทบพราที่พุ่งออกมา และ 8 จะนิยามถึงการระเบิดครั้งมหึมา ซึ่งสามารถพ่นเทบพราออกมาได้ 1.0 × 1012 ม.3 และมีเมฆสูงในแนวตั้งกว่า 20 กิโลเมตร มาตราส่วนนี้เป็นลอการิทึมกับแต่ละช่วงเวลาในมาตราที่แสดงถึงการเพิ่มขึ้นเป็นสิบเท่าในเกณฑ์การพุ่งที่สังเกตได้ ยกเว้น VEI 0, 1 และ 2[1]
การจัดระดับ
[แก้]ดัชนีนั้นเริ่มจากระดับ 0 ถึง 8 โดยดัชนีการระเบิดของภูเขาไฟนั้นเกี่ยวข้องกับการปะทุ ขึ้นกับว่ามีวัสถุภูเขาไฟนั้นถูกพ่นออกมามากน้อยเพียงใด ความสูงเท่าไร และมีระยะเวลาในการปะทุนานเท่าใด มาตราส่วนตั้งแต่ VEI-2 ขึ้นไปนั้นเป็นแบบลอกอลิทึม โดยการเพิ่มขึ้นทุกครั้ง 1 ระดับจะแสดงถึงการปะทุที่มีพลังมากเพิ่มขึ้นเป็นสิบเท่า ในตารางต่อไปนี้แสดงถึงความถี่ของแต่ละ VEI และค่าโดยประมาณของการปะทุใหม่ของ VEI นั้นหรือสูงกว่า
| ระดับ VEI |
ปริมาตร มวลสารปะทุ |
การจัดระดับ | คำอธิบาย | เถ้าปะทุ | ความถี่ | การพ่นขึ้นไปบน ชั้นโทรพอสเฟียร์ |
การพ่นขึ้นไปบน ชั้นสตราโตสเฟียร์[2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ตัวอย่าง | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 0 | < 104 ม.3 | ฮาวายเอียน | ล้นออกมา (Effusive) |
< 100 ม. | ต่อเนื่อง | น้อยนิด | ไม่มี | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ภูเขาฮูดู (ประมาณ 7050 ปีก่อนคริสต์ศักราช)[3], เออริบัส (2506), คีเลาเวอา (2520), เกาะโซโกรโร (2536), มอว์สันพีค (2549), ดัลโล (2554), ปิตน เดอ ลา ฟัวร์เนส (2560) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1 | > 104 ม.3 | ฮาวายเอียน / สตรอมโบเลียน | เบา (Gentle) |
100 ม. – 1 กม. | รายวัน | เล็กน้อย | ไม่มี | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| สตรอมโบลี (ปะทุมาตั้งแต่สมัยจักรวรรดิโรมันโบราณ), ยีรากองโก (2545), เกาะราอูล (2549) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2 | > 106 m3 | สตรอมโบเลียน / วูลคาเนียน | ระเบิด (Explosive) |
1–5 กม. | 2 สัปดาห์ | ปานกลาง | ไม่มี | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| อังเซ็น (2335), กุมเบรวิเอคา (2492), กาเลรัซ (2536), ซีนาบุง (2553), วากาอารี (2562) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3 | > 107 ม.3 | วูลคาเนียน / เปเลียน / ซับพลิเนียน | มหันตภัย (Catastrophic) |
3–15 กม. | 3 เดือน | มากมาย | เป็นไปได้ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ลาสเซนพีค (2458), เนวาโดเดลรุยซ์ (2528), โซฟรีแอร์ฮิลส์ (2538), องทาเกะ (2557), อานักกรากะตัว (2561) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4 | > 0.1 กม.3 | เปเลียน / พลิเนียน/ซับพลิเนียน | หายนะ (Cataclysmic) |
> 10 กม. (แบบพลิเนียนหรือซับพลิเนียน) | 18 เดือน | มากมาย | แน่นอน | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ตาอัล (2292), ลากิ (2326), คีเลาเวอา (2333), มายอน (2357), เปอเล (2445), โกลีมา (2456), ซากูราจิมะ (2457), คาตัว (2461), กาลุงกุง (2525), เอยาฟยาตลาเยอคุตล์ (2553), เมอราปี (2553), เนโบร (2554), กัลบูโก (2558) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 5 | > 1 กม.3 | เปเลียน / พลิเนียน | ปะทุ (Paroxysmic) |
> 10 กม. (แบบพลิเนียน) | 12 ปี | มากมาย | มีนัยสำคัญ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| วิซูเวียส (622), ฟุจิ (2250), ภูเขาทาราเวรา (2429), ภูเขาอากุง (2506), เซนต์เฮเลนส์ (2523), เอลชิชน (2525), ภูเขาฮุดสัน (2534), ปูเยอวย (2554) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 6 | > 10 กม.3 | พลิเนียน / อัลตราพลิเนียน | มหึมา (Colossal) |
> 20 กม. | 50 - 100 ปี | มากมาย | มากมาย | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ภูเขาไฟทะเลสาบลาคา (ประมาณ 12,900 ปีก่อนคริสตกาล), ภูเขาเวเนียมินอฟ (ประมาณ 1750 ปีก่อนคริสตกาล), ทะเลสาบอีโลปังโก (1078), อวยนาปูตินา (2143), กรากะตัว (2426), ซานตามาเรีย (2445), โนวารัพตา (2455), ปินาตูโบ (2534) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 7 | > 100 กม.3 | อัลตราพลิเนียน | มหามหึมา (Super-colossal) |
> 20 กม. | 500 - 1,000 ปี | มากมาย | มากมาย | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| แมซามา (ประมาณ 5600 ปีก่อนคริสตกาล), ธีรา (ประมาณ 1620 ปีก่อนคริสตกาล), ตาอูโป (723), แพ็กตู (1489), ซามาลัส (ภูเขารินจานี) (1800), ตัมโบรา (2538) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 8 | > 1000 กม.3 | อัลตราพลิเนียน | อภิมหามหึมา (Mega-colossal) |
> 20 กม. | > 50,000 ปี[4][5] | มโหฬาร | มโหฬาร | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ลาแคริตาแคลเดรา (26.3 ล้านปีก่อน), เยลโลว์สโตน (630,000 ปีก่อนคริสตกาล), โตบา (74,000 ปีก่อนคริสตกาล), ตาอูโป (25,360 ปีก่อนคริสตกาล) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Newhall, Christopher G.; Self, Stephen (1982). "The Volcanic Explosivity Index (VEI): An Estimate of Explosive Magnitude for Historical Volcanism" (PDF). Journal of Geophysical Research. 87 (C2): 1231–1238. Bibcode:1982JGR....87.1231N. doi:10.1029/JC087iC02p01231. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ December 13, 2013.
- ↑ "Volcanic Explosivity Index (VEI)". Global Volcanism Program. Smithsonian National Museum of Natural History. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 10, 2011. สืบค้นเมื่อ August 21, 2014.
- ↑ "Global Volcanism Program - Hoodoo Mountain". volcano.si.edu.
- ↑ Dosseto, A. (2011). Turner, S. P.; Van-Orman, J. A. (บ.ก.). Timescales of Magmatic Processes: From Core to Atmosphere. Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4443-3260-5.
- ↑ Rothery, David A. (27 August 2010). Volcanoes, Earthquakes and Tsunamis. Teach Yourself. ISBN 978-1444103113.