จอนหู

จอนหู

จอนหู, จรหู (เทียบคำไทใหญ่ จอน แปลว่า เสียบ) หรือ กรรเจียกจอน, กรรเจียกจร (มาจากคำเขมรว่า ត្រចៀក ตฺรเจียก แปลว่า หู) เป็นเครื่องประดับหู มีรูปเป็นกระหนก ใช้ตกแต่งร่วมกับศิราภรณ์อย่างมงกุฎ ชฎา หรือรัดเกล้า

การไว้ผมปีกของสตรีไทยในอดีต จะมีการไว้จอนผมที่ข้างหู ยาวออกมาแล้วทัดไว้ที่หู เรียกว่า "จอนหู" หรือ "จอนผม" ถือว่าเป็นความสวยงามรูปแบบหนึ่ง แล้วคลี่คลายมาด้วยการตกแต่งจอนผมด้วยดอกไม้ แต่เดิมกรรเจียกจรทำจากดอกไม้สด ร้อยเป็นพวงหรือช่อพริ้วไสวอยู่ข้างหู ตามอย่างภาพเทพยดาในจิตรกรรมสมัยอยุธยา ครั้นในสมัยรัตนโกสินทร์ มีการเขียนกรรเจียกจรเป็นลายกระหนก ด้านบนคล้ายดอกไม้ทัด ด้านล่างเหมือนปลายอุบะ มีลวดลายต่าง ๆ เช่น กระหนกใบเทศ กระหนกหางโต ทำจากวัสดุอื่น ๆ เช่นเครื่องทองหรือเครื่องเงิน ประดับตกแต่งด้วยอัญมณีมีค่า สวยงามคงทนกว่าดอกไม้สด โดยจอนหูแบ่งออกเป็นสองส่วน คือ ส่วนบนทำหน้าที่เป็นดอกไม้ทัด และส่วนล่างทำหน้าที่แทนอุบะ

ทั้งนี้จอนหูในการแสดงรามเกียรติ์ แบ่งออกเป็นสองรูปแบบ คือ จอนหูแบบมนุษย์ กับจอนหูแบบยักษ์ โดยจอนหูแบบมนุษย์จะเผยให้เป็นใบหู ขณะที่จอนหูแบบยักษ์จะมีลักษณะปิดหรือครอบใบหู ซึ่งจอนหูแบบมนุษย์มีสองแบบ อย่างแรกคือจอนหูแบบธรรมดา กับอย่างที่สองคือจอนหูแบบครีบหางปลา ซึ่งจอนหูอย่างหลังนี้พบได้ในหัวโขนของพระภรตมุนี หรือพ่อแก่

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ จอนหู