คู่ควบความร้อน

คู่ควบความร้อน ต่อกับมัลติมิเตอร์ แสดงอุณหภูมิห้องในแบบองศาเซลเซียส

คู่ควบความร้อน หรือ เทอร์โมคัปเปิล (อังกฤษ: thermocouple) เป็นอุปกรณ์วัดอุณหภูมิชนิดหนึ่ง ประกอบด้วย

โลหะ 2 ชนิดนำมาสัมผัสกันมากกว่า 1 จุด เช่น ทองแดงและเหล็ก เมื่อนำมาต่อปลายทั้งสองเข้าด้วยกันแล้วทำให้รอยต่อทั้ง 2 ข้างมีอุณหภูมิต่างกัน ซึ่งเมื่อจุดสัมผัสเหล่านั้นมีอุณหภูมิแตกต่างกัน จะเกิดการไหลของกระแสไฟฟ้าขึ้น โดยแรงเคลื่อนไฟฟ้าจะเพิ่มตามความต่างของอุณหภูมิ (แรงเคลื่อนไฟฟ้า $\propto$ ความต่างของอุณหภูมิ)

การมีกระแสไฟฟ้าเกิดขึ้นเล็กน้อย จากความต่างศักย์ไฟฟ้าที่ปลายทั้งสอง จะถูกเรียกว่าปรากฏการณ์ “Thermoelectric effect” หรือ “Seebeck effect”

เทอร์โมคัปเปิลสามารถวัดอุณหภูมิที่ต่ำและสูงมากได้ ทนอุณหภูมิได้สูง ราคาถูก เทอร์โมคัปเปิลมีวิธีการวัดอุณหภูมิไม่เหมือนกับวิธีอื่น ๆ เทอร์โมคับเปิลทำงานด้วยตัวเอง โดยไม่จำเป็นต้องมีการกระตุ้นจากภายนอก ปํญหาหลักของเทอร์โมคัปเปิลคือ มีความแม่นยำต่ำ ไม่สามารถวัดได้ละเอียดกว่าระดับองศาเซลเซียส

เทอร์โมคัปเปิลมีการใช้อย่างแพร่หลายทางวิทยาศาสตร์และอุตสาหกรรม มีการใช้งานหลากหลายรูปแบบ เช่น วัดอุณหภูมิในเตาเผา, เครื่องยนต์กังหันแก๊ส, เครื่องยนต์ดีเซล รวมถึงนิยมใช้เป็นเซนเซอร์วัดอุณหภูมิในบ้านและอาคารสำนักงาน และใช้เป็นเซนเซอร์ตรวจจับไฟไหม้