ข้าวเหนียวมูน

ข้าวเหนียวมูนกับมะม่วงสุก

ข้าวเหนียวมูน คือส่วนประกอบของขนมไทยหลายชนิด โดยกินได้ดีกับผลไม้หรือแม้แต่ของคาวอย่าง ข้าวเหนียวสังขยา ข้าวเหนียวมะม่วง ข้าวเหนียวหน้ากุ้ง ข้าวเหนียวหน้าปลาแห้ง ข้าวเหนียวทุเรียน ข้าวเหนียวขนุน ข้าวต้มมัด ข้าวเหนียวปิ้ง ข้าวเหนียวถั่วดำ หรือนำมาไว้ราดหน้าไอศกรีม ฯลฯ ส่วนประกอบของข้าวเหนียวมูนในปัจจุบันมักทำมาจาก ข้าวเหนียวเขี้ยวงู น้ำกะทิ น้ำตาลทราย และเกลือ เหตุที่มักเลือกใช้ข้าวเหนียวเขี้ยวงู เนื่องจากมีเม็ดเล็กเรียวยาว เวลาเอามานึ่งจนสุกจะเกาะตัวเหนียว ไม่เละ มีความนุ่มนาน

ข้าวเหนียวมูนถือเป็นอาหารมงคล ที่ใช้ในงานเทศกาล ประเพณีและพิธีกรรมต่าง ๆ เช่น งานมงคลสมรส การทำบุญขึ้นบ้านใหม่ การทำบุญสลากภัต

ข้าวเหนียวมูนไม่ปรากฏว่ามีในสมัยใด แต่สันนิษฐานว่าน่าจะมีการมูนข้าวเหนียวเพื่อกินกับสังขยาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชที่รับนำขนมไข่มาจากตอร์ตาเดอนาตา (Torta de nata) ข้าวเหนียวมูนปรากฏอยู่ใน กาพย์เห่เรือชมเครื่องคาวหวาน ซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ความว่า "ข้าวเหนียวใส่สีโศกแสดง เป็นนัยไม่เคลือบแคลง แจ้งว่าเจ้าเศร้าโศกเหลือ" โดยคำว่าสีโศกคือ สีเขียวเข้มจากใบเตยคั้น