นกออก

นกออก
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ  (IUCN 3.1)
CITES Appendix II (CITES)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอตา
อาณาจักร:	สัตว์
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง
ชั้น:	สัตว์ปีก
อันดับ:	เหยี่ยว
วงศ์:	เหยี่ยวและนกอินทรี
สกุล:	Haliaeetus Gmelin, 1788
สปีชีส์:	Haliaeetus leucogaster
ชื่อทวินาม
Haliaeetus leucogaster Gmelin, 1788
ขอบเขตทั้งชนิดนี้กับอินทรีทะเลแซนฟอร์ดอยู่ในสีเขียว แต่ตัวหลังอยู่ในวงกลมสีน้ำเงินซีดกว่า
ชื่อพ้อง
Ichthyaetus blagrus Blyth, 1843

นกออก หรือ อินทรีทะเลท้องขาว (อังกฤษ: White-bellied Sea-eagle, White-bellied Fish-eagle, White-breasted Sea Eagle; ชื่อวิทยาศาสตร์: Haliaeetus leucogaster) เป็นนกขนาดใหญ่ชนิดหนึ่งจำพวกเหยี่ยวและอินทรี

ลักษณะ

ตัวผู้และตัวเมียมีลักษณะคล้ายคลึงกัน ตัวที่โตเต็มวัยแล้ว บริเวณหัว อก และลำตัวด้านล่างมีสีขาว ด้านบนมีสีน้ำตาลเทา หางและปีกเป็นสีเทาเข้ม ปลายหางมีสีขาว นกขนาดเล็กมีสีน้ำตาลทั้งตัว เมื่อมีอายุได้ราว 3 ปีจึงมีลักษณะดังกล่าว ขณะบินเห็นปีกค่อนข้างหักเป็นมุมเหนือลำตัว หางสีน้ำตาล ปลายหางสีขาวเป็นหางพลั่วชัดเจน

จัดเป็นนกขนาดใหญ่ เพราะมีขนาดความยาวลำตัวสูงสุดถึง 66 - 69 เซนติเมตร

พฤติกรรมและการสืบพันธุ์

นกออกมักอยู่โดดเดี่ยวหรือเป็นคู่ ชอบอยู่ตามชายฝั่งทะเล, ทะเลสาบหรือแม่น้ำขนาดใหญ่ ชอบหากินบริเวณใกล้เคียงกับที่ทำรังอยู่ และมักใช้รังเป็นที่สะสมอาหารด้วย ชอบทำรังใกล้ที่อยู่ของมนุษย์ ชอบส่งเสียงร้องในเวลาเช้าและเย็น หาอาหารหลักในน้ำ ได้แก่ ปลาและงูทะเล ด้วยการเกาะกิ่งไม้หรือร่อนกลางอากาศ คอยจ้องหาเหยื่อในน้ำ เมื่อพบจะบินลงโฉบด้วยกรงเล็บ จากนั้นจึงนำไปฉีกกินบนกิ่งไม้หรือรังที่พัก

เริ่มผสมพันธุ์ในช่วงฤดูหนาว ถึงฤดูร้อน ทำรังอยู่บนต้นไม้บนหน้าผาริมชายทะเลหรือใกล้แหล่งน้ำที่ใช้หากิน รังของนกออกเป็นแบบง่าย ๆ โดยนำกิ่งไม้มาซ้อนกัน มีขนาดใหญ่ มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.25 - 1.50 เมตร ลึก 50 - 70 เซนติเมตร ไข่มีสีขาว วางไข่ ครั้งละ 2 ฟอง ทั้งตัวผู้และตัวเมียต่างก็ช่วยกันฟักไข่ และเลี้ยงลูกอ่อน

การกระจายพันธุ์และสถานภาพ

พบในทวีปยุโรป, ออสเตรเลีย และทวีปเอเชีย สำหรับประเทศไทยพบอยู่ในจังหวัดที่อยู่บนชายฝั่งทะเลภาคตะวันออกและภาคใต้

นกออกถือเป็นนกประจำถิ่นในประเทศไทย แต่ปริมาณในธรรมชาติพบไม่มากนัก จึงเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พุทธศักราช 2535

ข้อมูลทั่วไป

• Abbi, Anvita (22 March 2010). "Maya Jiro Mithe". Salt Spring Island, British Columbia: Terralingua. สืบค้นเมื่อ 7 June 2011.
• Beruldsen, Gordon (2003). Australian Birds: Their Nests and Eggs. Kenmore Hills, Queensland: self. p. 200.
• BirdLife International (2020). "Haliaeetus leucogaster". IUCN Red List of Threatened Species. 2020: e.T22695097A175531008. doi:10.2305/IUCN.UK.2020-3.RLTS.T22695097A175531008.en. สืบค้นเมื่อ 12 November 2021.
• Coates, Brian J. (1985). The Birds of Papua New Guinea. Vol. 1. Alderley, Queensland: Dove Publications.
• Debus, Stephen D. J. (2008). "Biology and diet of the White-bellied Sea Eagle Haliaeetus leucogaster breeding in northern inland New South Wales" (PDF). Australian Field Ornithology. 25: 165–93. ISSN 1448-0107. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 4 March 2012.
• Favaloro, N. (1944). "The White-breasted Sea-eagle along the Murray Valley". Emu. 43 (4): 233–242. doi:10.1071/MU943233.
• Ferguson-Lees, James; Christie, David A. (2001). Raptors of the World. Chicago, Illinois: Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 0618127623.
• Fleay, David (1948). "Notes on the White-breasted Sea-Eagle". Emu. 48: 20–31. doi:10.1071/MU948020.
• Rasmussen, P. C.; Anderton, J. C. (2005). Birds of South Asia. The Ripley Guide. Vol. 2. Washington DC and Barcelona: Smithsonian Institution and Lynx Edicions.
• Hadden, Don (2004). Birds and Bird Lore of Bougainville and the North Solomons. Alderley, Queensland: Dove Publications.
• Heinsohn, Tom (2000). "Predation by the White-breasted Sea Eagle Haliaeetus leucogaster on phalangerid possums in New Ireland, Papua New Guinea". Emu. 100 (3): 245–46. doi:10.1071/MU00913. S2CID 88999816.
• Hollands, David (2003). Eagles, Hawks and Falcons of Australia. Melbourne, Victoria: Bloomings Books.
• Lerner, Heather R. L.; Mindell, David P. (November 2005). "Phylogeny of eagles, Old World vultures, and other Accipitridae based on nuclear and mitochondrial DNA" (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 37 (2): 327–346. doi:10.1016/j.ympev.2005.04.010. ISSN 1055-7903. PMID 15925523. สืบค้นเมื่อ 31 May 2011.
• Kennedy, Robert S. (2000). A Guide to the Birds of the Philippines. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 9780198546689.
• Liddell, Henry George; Scott, Robert (1980) [1871]. A Greek-English Lexicon (abridged ed.). Oxford, United Kingdom: Oxford University Press.
• Lindgren, E. (1972). "Courtship display of the White-breasted Sea Eagle Haliaeetus leucogaster". Australian Bird Watcher. 4: 132.
• Marchant, S.; Higgins, P. J., บ.ก. (1993). Handbook of Australian, New Zealand and Antarctic Birds. Vol. 2. Melbourne, Victoria: Oxford University Press.
• Schreiber, Arnd; Weitzel, Thomas (1995). "Biochemical systematics of sea eagles (genus Haliaeetus Savigny 1809), with a note on allozyme differentiation between black and red kites (genus Milvus L. 1758)". Biochemical Systematics and Ecology. 23 (3): 235–244. doi:10.1016/0305-1978(95)00001-B.
• Sanger, Clyde (1995). Malcolm MacDonald: Bringing an End to Empire. Montreal, Quebec: McGill-Queen's Press. p. 316.
• Seibold, Ingrid; Helbig, Andreas J. (1996). "Phylogenetic relationships of the sea eagles (genus Haliaeetus): reconstructions based on morphology, allozymes and mitochondrial DNA sequences". Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research. 34 (2): 103–112. doi:10.1111/j.1439-0469.1996.tb00815.x. ISSN 0947-5745.
• Simmons, R. E.; Mendelsohn, J. M. (1993). "A critical review of cartwheeling flights of raptors". Ostrich. 64: 13–24. doi:10.1080/00306525.1993.9634190.
• Strange, Morten (2000). Photographic Guide to the Birds of Southeast Asia. Singapore: Periplus.
• Threatened Species Section, DPIW (2006). Threatened Tasmanian Eagles Recovery Plan 2006–2010 (PDF). Hobart, Tasmania: iDepartment of Primary Industries and Water, Tasmanian Government. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 6 June 2011.
• Wink, M.; Heidrich, P.; Fentzloff, C. (1996). "A mtDNA phylogeny of sea eagles (genus Haliaeetus) based on nucleotide sequences of the cytochrome b gene" (PDF). Biochemical Systematics and Ecology. 24 (7–8): 783–791. doi:10.1016/S0305-1978(96)00049-X.