มักซีมีเลียง รอแบ็สปีแยร์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
มักซีมีเลียง รอแบ็สปีแยร์
Maximilien Robespierre
ภาพวาดรอแบ็สปีแยร์ราวปี ค.ศ. 1790
ที่พิพิธภัณฑ์การ์นาวาแล กรุงปารีส
กรรมาธิการความปลอดภัยส่วนรวม
ดำรงตำแหน่ง
27 กรกฎาคม 1793 – 28 กรกฎาคม 1794
ก่อนหน้าตอมา-โอกุสแต็ง เดอ กัสปาแร็ง
ถัดไปฌัก-นีกอลา บีโย-วาแรน
ประธานที่ประชุมใหญ่แห่งชาติ
ดำรงตำแหน่ง
4 มิถุนายน 1794 – 17 มิถุนายน 1794
ก่อนหน้าโกลด-อ็องตวน พรีเยอร์-ดูว์แวร์นัว
ถัดไปเอลี ลาก็อสต์
ดำรงตำแหน่ง
22 สิงหาคม 1793 – 5 กันยายน 1793
ก่อนหน้ามารี-ฌ็อง เอโร เดอ เซแชล
ถัดไปฌัก-นีกอลา บีโย-วาแรน
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด6 พฤษภาคม ค.ศ. 1758(1758-05-06)
อารัส ประเทศฝรั่งเศส
เสียชีวิต28 กรกฎาคม ค.ศ. 1794(1794-07-28) (36 ปี)
ปารีส ประเทศฝรั่งเศส
เชื้อชาติฝรั่งเศส
ศาสนาเทวัสนิยม
พรรคการเมืองฌากอแบ็ง
ศิษย์เก่าลีเซหลุยส์-เลอ-กร็อง
วิชาชีพทนายความและนักการเมือง
ลายมือชื่อ

มักซีมีเลียง ฟร็องซัว มารี อีซีดอร์ เดอ รอแบ็สปีแยร์ (ฝรั่งเศส: Maximilien François Marie Isidore de Robespierre) เป็นนักกฎหมาย นักการเมือง รวมทั้งเป็นหนึ่งในบุคคลผู้มีบทบาทที่สุดในช่วงการปฏิวัติฝรั่งเศส เป็นทั้งสมาชิกรัฐสภาและสมาชิกสโมสรฌากอแบ็ง เขาเป็นกระบอกเสียงให้แก่คนยากจนและต่อสู้เพื่อประชาธิปไตย และยังเป็นผู้ผลักดันการควบคุมราคาสินค้าโภคภัณฑ์ขั้นพื้นฐานตลอดจนการล้มล้างระบบทาสในอาณานิคมของฝรั่งเศส เขายังเป็นแกนนำผู้คัดค้านโทษประหารชีวิต อย่างไรก็ตาม เมื่อเขากุมอำนาจประเทศ เขากลับกวาดล้างฝ่ายตรงข้ามอย่างไม่ปราณีจนนำไปสู่สมัยแห่งความน่าสะพรึงกลัว พระเจ้าหลุยส์ที่ 16 ขุนนาง และนักการเมืองฝ่ายตรงข้ามจำนวนมาก ล้วนถูกประหารชีวิตด้วยกิโยตีนไปในช่วงเวลานี้

ประวัติ[แก้]

มักซีมีเลียง รอแบ็สปีแยร์ เกิดเมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม ค.ศ. 1758 ที่เมืองอารัส แคว้นนอร์-ปาดกาแล ราชอาณาจักรฝรั่งเศส เป็นบุตรคนโตของนายพร็องซัว มักซีมีเลียง บาร์เตเลมี เดอ รอแบ็สปีแยร์ (François Maximilien Barthélémy de Robespierre) ทนายความ กับนางฌักลีน มาร์เกอริต กาโร (Jacqueline Marguerite Carrault) บุตรสาวเจ้าของโรงเหล้า เมื่อมีอายุแปดปี มักซีมีเลียงเข้าศึกษาระดับประถมที่วิทยาลัยอารัส

ต่อมาในปี 1769 พระคุณเจ้ามุขนายกแห่งอารัสช่วยให้เขาได้รับทุนการศึกษาระดับมัธยมจากโรงเรียนหลุยส์-เลอ-กร็อง สถานศึกษาเลื่องชื่อแห่งกรุงปารีส และได้เป็นเพื่อนกับกามีย์ เดมูแล็ง และสตานิสลัส เฟรรง ระหว่างเรียนที่นี่ เขาได้เรียนและเริ่มสนใจสังคมอุดมคติแบบสาธารณรัฐโรมัน ตลอดจนวาทกรรมของกิแกโร, กาโต และบรูตุส นอกจากนี้ เขายังชอบอ่านหนังสือ สัญญาประชาคม ของปราชญ์อย่างฌ็อง-ฌัก รูโซ และคล้อยตามความคิดหลาย ๆ อย่าง[1] มักซีมีเลียงมองว่า "เจตจำนงร่วม" (volonté générale) ของประชาชนเป็นพื้นฐานของสิทธิธรรมทางการเมือง[2]

รอแบ็สปีแยร์เข้าศึกษาสาขากฎหมายที่มหาวิทยาลัยปารีส และจบการศึกษาในปี 1780 และในปีถัดมาก็สำเร็จเป็นเนติบัณฑิต มุขนายกแห่งอารัสแต่งตั้งเขาเป็นหนึ่งในห้าผู้พิพากษาศาลอาญาเมืองอารัสในปี 1782 มักซีมีเลียงในช่วงนี้ต่อต้านโทษประหารชีวิต เขาอึดอัดใจที่แต่ละสัปดาห์มีคดีโทษประหารเข้าสู่ศาลจำนวนมาก นั่นทำให้เขาเป็นผู้พิพากษาได้เพียงไม่นานก็ลาออก[3] หลังลาออกจากตำแหน่งผู้พิพากษาได้ไม่นาน เขาได้รับเลือกเป็นสมาชิกบัณฑิตยสภาแห่งอารัสในเดือนพฤศจิกายน 1783[4] เขาเขียนบทความเรื่อง ญาติของอาชญากรผู้เสื่อมเสียสมควรถูกประณามด้วยหรือไม่? ใน ค.ศ. 1784 และได้รับรางวัลจากบัณฑิตยสภาแห่งแม็ส และได้รับยกย่องเป็น "วรรณบุรุษ"[5]

การปฏิวัติฝรั่งเศส[แก้]

เข้าสู่การเมือง[แก้]

ในเดือนสิงหาคม 1788 เมื่อพระเจ้าหลุยส์ที่ 16 ทรงตรากฤษฎีกาจัดการเลือกตั้งสมาชิกสภาฐานันดรเพื่อแก้ไขปัญหาการคลังและระบบภาษีของประเทศ รอแบ็สปีแยร์เข้าร่วมการอภิปรายหารือถึงวิธีการเลือกตั้งรัฐบาลส่วนภูมิภาคของฝรั่งเศส เขาระบุว่าหากยังใช้วิธีการเลือกตั้งแบบเดิมกับเมื่อสองร้อยกว่าปีที่แล้ว สภาฐานันดรในคราวนี้จะไม่ได้ผู้แทนส่วนภูมิภาคที่เป็นปากเป็นเสียงของประชาชนฝรั่งเศสเลย[6]

รอแบ็สปีแยร์ลงสมัครรับเลือกตั้งในเขตของตนเองและหาเสียงโดยกล่าวโจมตีการทำงานของหน่วยงานท้องถิ่น ด้วยเหตุนี้เขาจึงได้รับความนิยมจากชาวชนบทจำนวนมาก และชนะเลือกตั้งเป็นหนึ่งในผู้แทนฐานันดรที่สามจำนวนสิบหกคนจากจังหวัดปาดกาแลในเดือนเมษายน 1789[7] เหล่าผู้แทนเดินทางไปถึงพระราชวังแวร์ซายและรับฟังสุนทรพจน์ยาวสามชั่วโมงของฌัก แนแกร์ และยังได้รับแจ้งว่าการออกเสียงในสภาให้เป็นไปตาม "รายฐานันดร" ไม่ใช่ "รายหัว" รอแบ็สปีแยร์มองว่าพวกเขาไม่สามารถเป็นปากเป็นเสียงได้จริงในสภาที่ใช้ระบบแบบนี้ ผู้แทนฐานันดรที่สามไม่มีวันโหวตชนะ รอแบ็สปีแยร์จึงร่วมกับผู้แทนฐานันดรที่สามซึ่งเป็นผู้แทนคน 96% ของประเทศ จัดตั้งสมัชชาแห่งชาติ (Assemblée nationale) เป็นสภาใหม่ที่แยกจากสภาฐานันดร[8] ในที่สุดพระเจ้าหลุยส์ก็ทรงยอมรับสภาใหม่นี้

รอแบ็สปีแยร์มีความเกี่ยวข้องกับสมาคมเพื่อนรัฐธรรมนูญหรือเรียกอีกชื่อว่าสโมสรฌากอแบ็ง (Jacobins) ซึ่งประกอบด้วยสมาชิกราว 1,200 คนที่ต้องการความเปลี่ยนแปลงในฝรั่งเศส หลักสำคัญของอุดมการณ์ฌากอแบ็งคือ "ความเสมอภาค" ในเดือนมกราคม 1790 รอแบ็สปีแยร์ขึ้นกล่าวในสภาหลายครั้งในประเด็นสิทธิพลเมืองที่เท่าเทียมโดยไม่เกี่ยงว่าจะจ่ายภาษีมากน้อยรวมถึงสิทธิในการเลือกตั้ง เขากล่าวอย่างโผงผางว่าชาวฝรั่งเศสต้องสามารถเป็นข้าราชการทุกตำแหน่งโดยเอาความสามารถและคุณธรรมเป็นที่ตั้ง ไม่ใช่เอาฐานะเป็นที่ตั้ง[9] และนั่นทำให้เขาเริ่มมีชื่อเสียงขึ้นมาจนได้รับเลือกเป็นประธานที่ประชุมใหญ่แห่งชาติในเดือนมีนาคมของปีนั้น[10] ในวันที่ 28 เมษายน รอแบ็สปีแยร์เสนอญัตติให้ตุลาการศาลทหารประกอบด้วยนายทหารและพลทหารอย่างละครึ่ง[11]

การประหารพระเจ้าหลุยส์[แก้]

ภายหลังพระเจ้าหลุยส์ถูกถอดจากบัลลังก์และถูกไต่สวนความผิดโดยสภา อดีตกษัตริย์หลุยส์ที่บัดนี้ใช้ชื่อว่า นายหลุยส์ กาแป ยกกฎหมายสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ขึ้นมาต่อสู้ว่า "กษัตริย์และการกระทำของพระองค์จะถูกละเมิดมิได้" สโมสรฌากอแบ็งจึงแตกเป็นสองกลุ่ม คือกลุ่มลามงตาญที่ต้องการให้ประหารอดีตกษัตริย์ กับกลุ่มฌีรงแด็งที่ต้องการให้ดำเนินการอย่างรอมชอมโดยไม่ละเมิดกฎหมายบ้านเมือง บ้างก็เสนอให้กักขังหรือเนรเทศอดีตกษัตริย์[12] ในห้วงเวลานี้ รอแบ็สปีแยร์ปราศรัยในสภาว่าอดีตกษัตริย์หลุยส์ละเมิดกฎหมายเอง ดังนั้นจึงไม่อาจยกความละเมิดมิได้มาเป็นข้อต่อสู้

การค้นพบเอกสารลับ 726 ฉบับในห้องบรรทมที่พระราชวังตุยเลอรีในวันที่ 20 พฤศจิกายน 1792 ซึ่งเป็นจดหมายที่อดีตพระเจ้าหลุยส์เขียนตอบโต้กับบรรดานายธนาคารและรัฐมนตรี ทำให้ปฏิกิริยาของฝูงชนหันมาต่อต้านองค์กษัตริย์ในทันที[13] แม้อดีตกษัตริย์จะโต้แย้งว่าไม่รู้เรื่องจดหมายเหล่านี้ และจดหมายเหล่านี้ก็ไม่ได้มีพระปรมาภิไธยของพระองค์อยู่ แม้มีหลักกฎหมายให้สันนิษฐานว่าจำเลยบริสุทธิ์ไว้ก่อน แต่รอแบ็สปีแยร์ได้กล่าวในสภาว่า "...เขาย่อมถูกสันนิษฐานอย่างนั้นจนกว่าจะตัดสิน แต่ถ้าหลุยส์ได้ยกฟ้องโดยสันนิษฐานว่าบริสุทธิ์ แล้วฝ่ายปฏิวัติจะเป็นยังไงกัน? ถ้าหลุยส์บริสุทธิ์ล่ะก็ เท่ากับว่าผู้พิทักษ์เสรีภาพทั้งหมดใส่ร้ายเขางั้นสิ..."[14] รอแบ็สปีแยร์เสนอให้ประหารชีวิตพระเจ้าหลุยส์ ทั้งที่ตัวเขาคัดค้านโทษประหารชีวิตมาตลอด ด้วยคำกล่าวที่ว่า "แน่นอน โดยทั่วไป โทษประหารคืออาชญากรรม หลักธรรมชาติอันยืนยงมิอาจยอมรับมันได้ แต่ยกเว้นกรณีเพื่อปกป้องความปลอดภัยของบุคคลหรือสังคม..."[15] ท้ายที่สุด ในวันที่ 15 มกราคม 1793 สภามีมติตัดสินว่าอดีตกษัตริย์หลุยส์มีความผิดจริงฐาน "สมคบประทุษร้ายต่อเสรีภาพปวงชนและความมั่นคงแห่งรัฐ" (conspiration contre la liberté publique et la sûreté générale de l'État)

กลุ่มฌีรงแด็งสิ้นอำนาจ[แก้]

ภายหลังการประหารพระเจ้าหลุยส์ที่ 16 อิทธิพลของรอแบ็สปีแยร์และฌอร์ฌ ด็องตง เพิ่มขึ้นท่ามกลางบ้านเมืองที่อยู่ในสภาพกลียุค อย่างไรก็ตาม ที่ประชุมใหญ่แห่งชาติก็ยังถูกนักการเมืองกลุ่มฌีรงแด็งครอบงำอยู่ ผู้ชุมนุมประท้วงต่างโกรธแค้นที่กลุ่มฌีรงแด็งจุดชนวนสงครามกับประเทศเพื่อนบ้าน[16] ในวันที่ 6 เมษายน มีการแต่งตั้งผู้แทนเข้าไปในกรรมาธิการความปลอดภัยส่วนรวมเพิ่มเติม สมาชิกทั้งหมดมาจากฝ่ายลาแปลนและด็องตง แต่ไม่มีกลุ่มฌีรงแด็งหรือกลุ่มรอแบ็สปีแยร์ รอแบ็สปีแยร์ไม่พอใจที่ไม่ได้รับเลือกและบอกสโมสรฌากอแบ็งว่าจะต้องจัดตั้งกองทัพของพวกซ็อง-กูว์ล็อตเพื่อป้องกันคอมมูนปารีส (นครบาลกรุงปารีส) และจับกุมเหล่าผู้แทนนอกรีต ซึ่งเขาได้เอ่ยชื่อ ดยุกแห่งออร์เลอ็อง, บรีโซ, แวร์โญ, กาแด และฌ็องซอเน[17] ถึงตอนนี้ รอแบ็สปีแยร์มองว่าบ้านเมืองมีเพียงสองฝ่าย คือฝ่ายประชาชนและฝ่ายศัตรูของประชาชน[18]

ในวันที่ 15 เมษายน กองทัพประชาชนจากทั่วสารทิศเข้าล้อมสภาและเรียกร้องถอดถอนผู้แทนฯที่อยู่ในกลุ่มฌีรงแด็งทั้งหมด สภายังคงเดินหน้าพิจารณาวาระกฎหมายต่างๆต่อไปอีกนับสัปดาห์ ในช่วงนี้ รอแบ็สปีแยร์ได้เสนอกฎหมายกรรมสิทธิ์สี่มาตราและยังผลักดันการเก็บภาษีแบบก้าวหน้า ต่อมาในวันที่ 26 พฤษภาคม หลังผ่านหลายสัปดาห์แห่งความเงียบสงบ รอแบ็สปีแยร์อภิปรายอย่างอาจหาญว่าสโมสรฌากอแบ็ง "ต้องร่วมลุกฮือเพื่อต่อต้านพวกผู้แทนทุจริต"[19] แต่ประธานสภาอีสนาร์ดตอบโต้ว่าสภาจะไม่คล้อยตามความรุนแรงใดๆ และนครบาลกรุงปารีสจะเคารพผู้แทนจากทุกที่ในฝรั่งเศส[20] และไม่อนุญาตให้รอแบ็สปีแยร์พูดอภิปรายต่อ ในวันที่ 28 พฤษภาคม นครบาลกรุงปารีสยินยอมให้มีการจัดตั้งกองทัพซ็อง-กูว์ล็อตเพื่อพิทักษ์การปฏิวัติและกฎหมายสาธารณรัฐ[19]

ฝูงชนเข้าปิดล้อมพระราชวังตุยเลอรี ที่ประชุมสภา ในวันที่ 31 พฤษภาคม 1793

เช้า 31 พฤษภาคม ฟร็องซัว อ็องรีโย ผู้บัญชาการกองอารักษ์ชาติ (Garde Nationale) สั่งยิงปืนใหญ่ที่ปงเนิฟเพื่อเป็นสัญญาณเตือน ผู้แทนฯ แวร์โญเสนอให้จับกุมอ็องรีโย รอแบ็สปีแยร์อภิปรายว่าแวร์โญและฝ่ายฌีรงแด็งเป็นพวกนิยมเจ้า[21] และเรียกร้องให้จับกุมกลุ่มฌีรงแด็งทั้งหมด ในเช้าวันต่อมา 1 มิถุนายน ฝูงชนติดอาวุธ 12,000 คนรายล้อมสภาเพื่อสนับสนุนการจับกุมกลุ่มฌีรงแด็ง ในช่วงบ่ายก็เรียกร้องให้จัดตั้งกองทัพปฏิวัติของชนชั้นซ็อง-กูว์ล็อตในทุกเมืองของฝรั่งเศส ในที่สุดก็มีการจับกุมมาดามรอล็องและกลาเวียร์ในวันนั้น แต่อารีโอยังไม่พอใจและกดดันให้จับกุมผู้นำฌีรงแด็ง 26 คนที่เหลือ ในช่วงค่ำของวันนั้น จำนวนมวลชนที่ล้อมสภาเพิ่มขึ้นถึง 40,000 คน

2 มิถุนายน อ็องรีโยสั่งให้กองอารักษ์ชาติเดินขบวนจากออแตลเดอวีลไปยังพระราชวังตุยเลอรี กองทัพประชาชนซึ่งมีจำนวนกว่า 80,000 ถึง 100,000 คน[22] นำปืนใหญ่เข้าล้อมที่ประชุมสภา กลุ่มณีรงแด็งเชื่อว่าเอกสิทธิ์ยังปกป้องพวกเขาอยู่ แต่ประชาชนนอกหน้าต่างกำลังเรียกร้องให้จับกุมพวกเขา พวกเขาพยายามออกจากพระราชวังแต่ถูกล้อมไว้ทุกทาง ในที่สุดก็ต้องเดินกลับห้องประชุมและลาออกจากตำแหน่ง แต่ละคนถูกจับกุมทันทีหลังกล่าวลาออก[23]

กลุ่มลามงตาญเรืองอำนาจ[แก้]

10 มิถุนายน 1793 กลุ่มลามงตาญกุมอำนาจในที่ประชุมใหญ่แห่งชาติ รอแบ็สปีแยร์มอบหมายหน้าที่ร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ให้แก่หลุยส์ อ็องตวน เดอ แซ็ง-ฌุสต์ รัฐธรรมนูญใหม่บังคับใช้ในวันที่ 24 มิถุนายน รัฐธรรมนูญฉบับนี้ให้สิทธิ์เลือกตั้งแก่ผู้ชายโดยถ้วนหน้า, ยกเลิกระบบทาสทั้งหมด

3 กรกฎาคม ตอมา-โอกุสแต็ง เดอ กัสปาแร็ง (Gasparin) ลาออกจากกรรมาธิการความปลอดภัยส่วนรวม รอแบ็สปีแยร์จึงได้รับแต่งตั้งให้เป็นเป็นกรรมาธิการความปลอดภัยส่วนรวมเมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม และได้รับแต่งตั้งเป็นประธานที่ประชุมใหญ่ในวันที่ 21 สิงหาคม[24] ระหว่างนี้ก็มีการเปลี่ยนตัวกรรมาธิการความปลอดภัยส่วนรวมหลายคน สถานการณ์ในบ้านเมืองก็ยังปั่นป่วนวุ่นวาย

10 ตุลาคม ที่ประชุมใหญ่แห่งชาติผ่านมติรับรองให้คณะกรรมาธิการความปลอดภัยส่วนรวมเป็น "รัฐบาลปฏิวัติ" ซึ่งมีอำนาจสูงสุดเฉพาะกาลจนกว่าสถานการณ์จะสงบ รัฐธรรมนูญถูกระงับใช้ ทำให้รอแบ็สปีแยร์กลายเป็นผู้มีอำนาจสูงสุดโดยพฤตินัย ในเวลาปีเดียว เขาจับกุมและประหารผู้คนนับพันตั้งแต่ความผิดเล็กน้อยจนถึงความผิดอุกฉกรรจ์ แม้แต่การใส่ร้ายใส่ความรอแบ็สปีแยร์ก็ต้องโทษถูกประหารโดยกิโยตีน เขาคิดว่าสิ่งที่เขาทำเป็นสิ่งที่ถูกต้องดีงาม แต่คนอื่น ๆ เรียกช่วงเวลาที่รอแบ็สปีแยร์อยู่ในตำแหน่งว่า "สมัยแห่งความน่าสะพรึงกลัว" (la Terreur) ศัตรูจึงขนานนามเขาว่า "เผด็จการกระหายเลือด"

การโค่นล้มรอแบ็สปีแยร์[แก้]

การประหารรอแบ็สปีแยร์เป็นจุดสิ้นสุดสมัยแห่งความน่าสะพรึงกลัว

ยุคแห่งความน่าสะพรึงกลัวดำเนินไปเกือบหนึ่งปี จนกระทั่งในวันที่ 26 กรกฎาคม 1794 รอแบ็สปีแยร์ประกาศกลางที่ประชุมใหญ่แห่งชาติว่าจะกำจัดผู้แทนบางคนที่คิดร้ายต่อสาธารณรัฐ แต่ไม่ยอมระบุว่าผู้แทนดังกล่าวเป็นใคร ทำให้บรรดาผู้แทนเกิดความระแวงว่าตัวเองจะตกเป็นเป้า ในคืนนั้นเขาก็ไปพูดอย่างเดียวกันที่สโมสรฌากอแบ็ง และได้รับเสียงปรบมือและตะโกนตอบรับว่า "ฆ่าคนทรยศซะ!" เช้าวันถัดมา บรรดาผู้แทนรุมอภิปรายโจมตีรอแบ็สปีแยร์และพวกอย่างรุนแรงโดยไม่เปิดโอกาสให้เขาแก้ต่าง จนเขาต้องเดินหนีออกจากที่ประชุมใหญ่ ในช่วงเวลานั้นเอง ที่ประชุมใหญ่ก็ผ่านมติให้จับกุมรอแบ็สปีแยร์และพวก

รอแบ็สปีแยร์และพวกบางส่วนกบดานอยู่ที่ออแตลเดอวีล (ศาลาว่าการกรุงปารีสในขณะนั้น) ซึ่งได้รับการคุ้มกันโดยกองอารักษ์ชาติที่ภักดีต่อเขา ในคืนวันนั้น ที่ประชุมใหญ่จึงส่งกองทหารหน่วยอื่นบุกเข้าไปในอาคาร รอแบ็สปีแยร์พยายามฆ่าตัวตายด้วยการจ่อปากกระบอกปืนจะยิงเข้าศีรษะแต่มีทหารนายหนึ่งเข้าขัดขวางจนปากกระบอกปืนถูกเลื่อนไปที่แก้ม และเกิดปืนลั่นทำให้รอแบ็สปีแยร์ได้รับบาดเจ็บสาหัส ลูกกระสุนเจาะทะลุแก้มทั้งสองข้าง ภายหลังจากนั้นรอแบ็สปีแยร์และพวกอย่างแซ็ง-ฌุสต์ และฌอร์ฌ กูตง ฯลฯ ถูกประหารด้วยกิโยตีนท่ามกลางผู้คนมากมายที่รุมล้อมในวันที่ 28 กรกฎาคม 1794 ณ ปลัสเดอลาเรวอลูว์ซียง ใจกลางกรุงปารีส

อ้างอิง[แก้]

  1. ↑ Scurr 2006.
  2. ↑ The Enlightenment that Failed: Ideas, Revolution, and Democratic Defeat ... By Jonathan I. Israel, p. 465-467
  3. ↑ Riskin, Jessica (1999). "The Lawyer and the Lightning Rod" (PDF). Science in Context. Cambridge University Press (CUP). 12 (1): 61–99. doi:10.1017/s0269889700003318. ISSN 0269-8897.[ลิงก์เสีย]
  4. ↑ Drival, Eugène Van (1872). Histoire de l'Académie d'Arras depuis sa fondation: en 1737, jusqu'à nos jours. Typ. de A. Courtin. p. 58.
  5. ↑ Leuwers, Hervé. Robespierre (Paris, Fayard, 2014; rééd. Pluriel, 2016) — extraits. p. 9 – โดยทาง www.academia.edu.
  6. ↑ Andress, David (22 January 2015). The Oxford Handbook of the French Revolution. OUP Oxford. ISBN 9780191009921 – โดยทาง Google Books.
  7. ↑ Liste des noms et qualités de messieurs les députés et suppléants à l'Assemblée nationale. In: Archives Parlementaires de 1787 à 1860 — Première série (1787–1799) sous la direction de Jérôme Mavidal et Emile Laurent. Tome VIII du 5 mai 1789 au 15 septembre 1789. Paris : Librairie Administrative P. Dupont, 1875. p. VII. [1]
  8. ↑ Hibbert, C. (1980)
  9. ↑ P. McPhee (2013) "My Strength and My Health Are not Great Enough": Political Crises and Medical Crises in the Life of Maximilien Robespierre, 1790-1794
  10. ↑ Aulard, François-Alphonse (1897). La société des Jacobins: Mars à novembre 1794. Recueil de documents pour l'histoire du club des Jacobins de Paris (ภาษาฝรั่งเศส). Vol. 6. Librairie Jouaust. pp. 714, 717. OCLC 763671875.
  11. ↑ Walter, G. (1961) Robespierre à la tribune, p. 206. In: Robespierre, vol. II. L’œuvre, part IV. Gallimard.
  12. ↑ Kennedy 1988, pp. 308–10.
  13. ↑ Hardman, John (2016) The life of Louis XVI, p. ?
  14. ↑ Robespierre 1958, pp. 121–22, in Tome IX, Discours
  15. ↑ Robespierre 1958, pp. 129–30, in Tome IX, Discours.
  16. ↑ L. Moore, p. 172
  17. ↑ I. Davidson, p. 157
  18. ↑ Hampson 1974, pp. 144–146.
  19. ↑ 19.0 19.1 Schama 1989, p. 722.
  20. ↑ Ternaux, Mortimer (1869). Histoire de la terreur, 1792-1794. Vol. 7. Michel Lévy frères. p. 276.
  21. ↑ Robespierre 1958, p. 543, in Tome IX, Discours.
  22. ↑ Le Républicain français, 14 septembre 1793, p. 2
  23. ↑ Israel 2014, p. 447.
  24. ↑ Mandats à l’Assemblée nationale ou à la Chambre des députés

ข้อมูล (คัดเลือก)[แก้]

แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ มักซีมีเลียง รอแบ็สปีแยร์
วิกิซอร์ซ มีงานต้นฉบับเกี่ยวกับ:
วิกิคำคมมีคำคมเกี่ยวกับ มักซีมีเลียง รอแบ็สปีแยร์

สำหรับคำตอบรับที่"เป็นกลางมากกว่า" มาจาก:

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=มักซีมีเลียง_รอแบ็สปีแยร์&oldid=11381700"