อำเภอกาญจนดิษฐ์

อำเภอกาญจนดิษฐ์
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Kanchanadit
วัดถ้ำเขาคูหา
คำขวัญ:  หอยใหญ่นางรม ชมวิทยาลัยฝึกลิง มากยิ่งกุ้งกุลาดำ งามล้ำพระไสยาสน์ พระพุทธบาทควรผดุง รุ่งเรืองเมืองท่าทอง
แผนที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี เน้นอำเภอกาญจนดิษฐ์
พิกัด: 9°09′56″N 99°28′16″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สุราษฎร์ธานี
พื้นที่
• ทั้งหมด	879.0 ตร.กม. (339.4 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	108,443 คน
• ความหนาแน่น	123.37 คน/ตร.กม. (319.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	84160, 84290 (เฉพาะตำบลท่าทองใหม่ ทุ่งกง และทุ่งรัง)
รหัสภูมิศาสตร์	8402
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอกาญจนดิษฐ์ หมู่ที่ 1 ตำบลกะแดะ อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี 84160
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

กาญจนดิษฐ์ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสุราษฎร์ธานี

ประวัติ

อำเภอกาญจนดิษฐ์ เดิมเป็นเมืองเก่า ชื่อ "เมืองท่าทอง" ตัวเมืองเดิมตั้งอยู่ริมคลองท่าทอง ตรงบริเวณตลาดบ้านท้อน ตำบลท่าทองในปัจจุบัน เมืองท่าทองตั้งขึ้นเมื่อใดไม่ทราบแน่นอน โดยจากอักขราภิธานศรับท์ของหมอปรัดเล ได้รวบรวมพิมพ์ไว้ว่า ประมาณ พ.ศ. 1588 เมืองท่าทองได้ตั้งขึ้นแล้ว โดยมีพระวิสูตรสงครามรามภักดี (พระท่าทอง) เป็นเจ้าเมือง เมื่อพม่ายกพลมาตีเมืองต่างๆ ตลอดมาจนถึงเมืองท่าทอง พม่าได้เผาทำลายเมืองเสียยับเยิน ส่วนเจ้าผู้ครองนครก็หนีหายสาบสูญไป เมื่อกรมพระราชวังบวรสุรสิงหนาทขับไล่พม่าถอยหนีไปหมดแล้ว  จึงตั้งนายสม เป็นผู้รั้งเมืองท่าทอง จนมาได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นหลวงวิเศษ และเป็นพระวิสูตรสงครมรามภักดี (พระท่าทอง) แทนคนเก่าที่หายไป

หลวงวิเศษได้ย้ายเมืองใหม่มาตั้งที่บ้านกะแดะ  ใกล้คลองกะแดะ บริเวณตลาดกะแดะในปัจจุบัน จากนั้นเห็นว่าคลองกะแดะมีขนาดเล็ก ไม่สะดวกในการสัญจร จึงได้ย้ายเมืองไปตั้งใหม่ที่บริเวณริมคลองมะขามเตี้ย บริเวณตำบลมะขามเตี้ย อำเภอเมืองสุราษฎร์ธานีในปัจจุบัน ได้มีผู้ครองเมืองท่าทองสืบทอดกันมา จนในสมัยรัชกาลที่ 4 ได้ย้ายเมืองท่าทองไปตั้งที่ บ้านดอน บริเวณบ้านพักผู้ว่าปัจจุบัน และได้พระราชทานนามใหม่ว่า "เมืองกาญจนดิฐ" ปี พ.ศ. 2442 โปรดให้รวมเมืองไชยา และเมืองกาญจนดิฐ เป็นเมืองเดียวกัน เรียก "เมืองไชยา" เพื่อให้นาม "กาญจนดิฐ" มาเป็นชื่ออำเภอ แทนอำเภอกะแดะ (ของเมืองท่าทองเก่า) และได้ตั้งที่ว่าการอำเภอขึ้น ที่วัดกำแพง หรือที่ตั้ง สภ.กาญจนดิษฐ์ในปัจจุบัน

• วันที่ 28 กันยายน 2456 โอนพื้นที่หมู่ 4 (ในขณะนั้น) ของตำบลพลายวาส ไปรวมกับพื้นที่หมู่ 6 ของตำบลกรูด
• วันที่ 14 เมษายน 2472 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดนครศรีธรรมราช กับจังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยโอนพื้นที่ตำบลไชยคราม และตำบลดอนสัก อำเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช มาขึ้นกับอำเภอกาญจนดิษฐ์
• วันที่ 14 ตุลาคม 2484 ตั้งตำบลท่าทองใหม่ แยกออกจากตำบลทุ่งกง
• วันที่ 30 กันยายน 2490 ตั้งตำบลพลายวาส แยกออกจากตำบลกะแดะ ตั้งตำบลช้างขวา แยกออกจากตำบลตะเคียนทอง ตั้งตำบลชลคราม แยกออกจากตำบลท่าทอง ตั้งตำบลทุ่งกง แยกออกจากตำบลท่าทองใหม่
• วันที่ 14 พฤศจิกายน 2493 โอนพื้นที่หมู่ 8,9,10 (ในขณะนั้น) ของตำบลกะแดะ ไปตั้งเป็นหมู่ 4,5,6 ของตำบลพลายวาส ตามลำดับ
• วันที่ 7 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลกาญจนดิฐ ในท้องที่บางส่วนของตำบลกะแดะ
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลท่าทองใหม่ ในท้องที่ตำบลท่าทองใหม่
• วันที่ 24 มีนาคม 2512 แยกพื้นที่ตำบลชลคราม และตำบลดอนสัก อำเภอกาญจนดิฐ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอดอนสัก ขึ้นกับอำเภอกาญจนดิฐ
• วันที่ 22 เมษายน 2512 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลกาญจนดิฐ เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น โดยให้เขตสุขาภิบาลครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดของตำบลกะแดะ
• วันที่ 16 กันยายน 2512 โอนพื้นที่ตำบลไชยคราม อำเภอกาญจนดิฐ ไปขึ้นกับ กิ่งอำเภอดอนสัก
• วันที่ 29 กันยายน 2513 จัดตั้งสุขาภิบาลดอนสัก ในท้องที่บางส่วนของตำบลดอนสัก
• วันที่ 13 ตุลาคม 2513 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลท่าทองใหม่ และจัดตั้งสุขาภิบาลท่าทองใหม่ ในท้องที่บางส่วนของตำบลท่าทองใหม่
• วันที่ 16 พฤศจิกายน 2514 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอดอนสัก อำเภอกาญจนดิษฐ์ เป็น อำเภอดอนสัก
• วันที่ 9 สิงหาคม 2526 ตั้งตำบลทุ่งรัง แยกออกจากตำบลทุ่งกง
• วันที่ 16 กันยายน 2533 ตั้งตำบลคลองสระ แยกออกจากตำบลป่าร่อน
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลกาญจนดิษฐ์ และสุขาภิบาลท่าทองใหม่ เป็นเทศบาลตำบลกาญจนดิษฐ์ และเทศบาลตำบลท่าทองใหม่ ตามลำดับ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอกาญจนดิษฐ์ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอ่าวไทย
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอดอนสัก และอำเภอสิชล (จังหวัดนครศรีธรรมราช)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอนบพิตำ (จังหวัดนครศรีธรรมราช) และอำเภอบ้านนาสาร
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบ้านนาสารและอำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอกาญจนดิษฐ์แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 13 ตำบล 117 หมู่บ้าน ได้แก่

1. ท่าทอง (Tha Thong) 9 หมู่บ้าน 2. ท่าทองใหม่ (Tha Thong Mai) 5 หมู่บ้าน 3. กะแดะ (Kadae) 9 หมู่บ้าน 4. ทุ่งกง (Thung Kong) 5 หมู่บ้าน 5. กรูด (Krut) 10 หมู่บ้าน 6. ช้างซ้าย (Chang Sai) 12 หมู่บ้าน 7. พลายวาส (Phlai Wat) 9 หมู่บ้าน 8. ป่าร่อน (Pa Ron) 9 หมู่บ้าน 9. ตะเคียนทอง (Takhian Thong) 7 หมู่บ้าน 10. ช้างขวา (Chang Khwa) 14 หมู่บ้าน 11. ท่าอุแท (Tha Uthae) 13 หมู่บ้าน 12. ทุ่งรัง (Thung Rang) 5 หมู่บ้าน 13. คลองสระ (Khlong Sa) 10 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอกาญจนดิษฐ์ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 14 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลกาญจนดิษฐ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกะแดะทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลท่าทองใหม่ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลท่าทองใหม่
• เทศบาลตำบลช้างซ้าย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลช้างซ้ายทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลช้างขวา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลช้างขวาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลกรูด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกรูดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าทองใหม่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าทองใหม่ (นอกเขตเทศบาลตำบลท่าทองใหม่)
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งกง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งกงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพลายวาส ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพลายวาสทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าร่อน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าร่อนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลตะเคียนทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตะเคียนทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าอุแท ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าอุแททั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งรัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งรังทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคลองสระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองสระทั้งตำบล

• 
  วัดพัฒนาตัวอย่าง
• 
  คลองท่าทอง

อุทยานแห่งชาติทางบก

• อุทยานแห่งชาติใต้ร่มเย็น

แหล่งข้อมูลอื่น

• http://www.kanchanaditcity.org เก็บถาวร 2006-10-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งรัง เก็บถาวร 2011-04-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน