สมบัติอมรินทร์คำกลอน

สมบัติอมรินทร์คำกลอน
กวี	เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
ประเภท	นิทานคำกลอน
คำประพันธ์	กลอนแปด
ความยาว	370 คำกลอน
ยุค	ต้นรัตนโกสินทร์
ปีที่แต่ง	รัชกาลที่ 1
ลิขสิทธิ์	-
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมวรรณศิลป์

สมบัติอมรินทร์คำกลอนเป็นวรรณกรรมชิ้นเอกชิ้นหนึ่ง ของเจ้าพระยาพระคลัง (หน) เป็นนิทานคำกลอน มีความยาวเพียง 370 คำกลอนเท่านั้น ได้รับการยกย่องว่าเป็น "แบบนิทานคำกลอนเล่มแรกในวงวรรณคดี" นักวิจารณ์วรรณคดีบางท่านระบุว่า 80 คำกลอนท่อนหลังอาจมีผู้อื่นแต่งเติมในภายหลัง

สำหรับปีที่แต่งนั้นไม่ปรากฏหลักฐาน แต่บันทึกสืบต่อกันมา ว่าแต่งในสมัยรัตนโกสินทร์เป็นแน่ เพราะท่านแต่งหนังสือในสมัยกรุงธนบุรีเพียงสองเรื่อง คือ ลิลิตเพชรมงกุฎ และ อิเหนาคำฉันท์ ระยะเวลานั้น อาจระบุถึงกว้างมาก คือ ตั้งแต่ พ.ศ. 2325 - 2348 แต่สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงสันนิษฐานว่าน่าจะแต่งก่อน กากีคำกลอน ดังนั้น เวลาที่แต่งเรื่องนี้จึงอาจจะก่อน พ.ศ. 2348 สักระยะหนึ่ง

ลักษณะคำประพันธ์

ลักษณะคำกลอนขึ้นต้นด้วยกลอนตามแบบเพลงยาว คือขึ้นด้วยวรรครับ แต่งด้วยกลอนแปด ไม่ถือสัมผัสในเคร่งครัด แต่มีความไพเราะด้วยถ้อยคำ ภาพพจน์และโวหาร

เนื้อหา

เล่าเรื่องพระอินทร์บนสวรรค์ เน้นความงามในเชิงพรรณนาโวหาร ให้ภาพพจน์ที่งดงามและชัดเจน โดยมีความเชื่อทำนองเดียวกับไตรภูมิพระร่วง นับว่าเป็นวรรณคดีร้อยกรองที่บรรยายเรื่องพระอินทร์มากที่สุด เมื่อเล่าเรื่องความงามของสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ของพระอินทร์แล้ว ก็เล่าเรื่องพระอินทร์ตามนางสุชาดา ชายา

เป็นที่น่าเสียดายว่า นิทานคำกลอนเรื่องนี้แต่งไว้เพียงสั้นๆ และไม่สู้จะแพร่หลายนักในปัจจุบัน ทั้งๆ ที่เป็นวรรณคดีที่ได้รับการยกย่องมาช้านาน

แหล่งข้อมูลอื่น

• แนะนำเรื่องสมบัติอมรินทร์คำกลอน พระนิพนธ์สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพจากเว็บสมุดไทย
• วรรณคดีเจ้าพระยาพระคลัง (หน) . แพร่พิทยา : พระนคร, 2515.