วัดเขาพนมเพลิง

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
วัดเขาพนมเพลิง
(อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย)

พระมณฑป "ศาลเจ้าแม่ละอองสําลี"[1] และเจดีย์ประธานทรงลังกาและเจดีย์ราย 3 องค์ที่พังทลายหมดแล้ว ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2566
แผนที่
ข้อมูลทั่วไป
สถานะเปิดใช้งาน
ประเภทวัด
โบราณสถานภายในกำแพงเมือง อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย
สถาปัตยกรรมสถาปัตยกรรมสมัยสุโขทัยตอนปลาย[3]
เมืองอำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย
ประเทศไทย ประเทศไทย
เริ่มสร้างกลางพุทธศตวรรษที่ 20[2]
ในกำกับดูแลของกรมศิลปากร
ข้อมูลทางเทคนิค
โครงสร้างศิลาแลงฉาบปูน
เกณฑ์พิจารณา: วัฒนธรรม: (i), (iii)
เลขอ้างอิง: 0004595

วัดเขาพนมเพลิง เป็นโบราณสถานภายในกำแพงเมือง อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ตัววัดตั้งอยู่บนเนินเขาพนมเพลิงใกล้กำแพงเมือง ด้านตะวันออกเฉียงเหนือ มีความสูงจากพื้นประมาณ 25 เมตร[1] ทางขึ้นวัดมี 2 ทาง ได้แก่ทางขึ้นหลักเป็นบันไดศิลาแลงกว้างประมาณ 6 เมตร จำนวน 114 ขึ้น และทางขึ้นบริเวณทางด้านหลังมณฑปวัด

วัดเขาพนมเพลิง ประกอบด้วย (1) วิหารขนาดประมาณ 14x20 เมตร ปัจจุบันหลงเหลือเพียงเสา (2) เจดีย์ประธานทรงลังกาซึ่งเป็นรูปแบบงานศิลปะสุโขทัยตอนปลาย (3) เจดีย์รายจำนวน 3 องค์ และ (4) พระมณฑป ซึ่งคนในพื้นที่เรียกว่า "ศาลเจ้าแม่ละอองสําลี"

ประวัติ[แก้]

เขาพนมเพลิงปรากฏในพงศาวดารเหนือตอนที่เกี่ยวกับการสร้างเมืองสวรรคโลก (ศรีสัชนาลัย) โดยกำหนดให้เขาพนมเพลิงอยู่กลางเมืองและได้สร้างวัดไว้บนเขาพนมเพลิง ดังกล่าวอ้างไว้ดังนี้

"กล่าวสำหรับเขาพนมเพลิงนั้นเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ สำหรับประกอบพิธีบูชาไฟดังปรากฏข้อความในพงศาวดารเหนือ กล่าวถึงฤๅษีสัชนาลัยสั่งสอนบาธรรมราชว่า "สูเจ้าจงเอาพนมเพลิงเข้าไว้ในเมือง เป็นที่สร้างพรตบูชากูณฑ์ผู้เฒ่าจะสั่งสอน จงทำตามคำ"

จากประวัติในพงศาวดาวดังกล่าวหมายถึงเคยมีการใช้เขาพนมเพลิงเป็นแหล่งประกอบพิธีบำเพ็ญพรต แล้วจุดอัคคีบูชาเทวะเป็นเจ้า โดยกำหนดให้วัดเขาพนมเพลิงตั้งอยู่กลางเมืองศรีสัชนาลัย เป็นชัยภูมิของการสร้างเมืองให้โดดเด่นนั่นคือเป็นการสร้างมืองศรีสัชนาลัยที่โอบล้อมภูเขานี้ไว้ใจกลางเมือง เพื่อให้เป็นชัยภูมิอันเหมาะสมยิ่งในการประกอบพิธีดังกล่าว [4]

สถาปัตยกรรม[แก้]

โบราณสถานที่อยู่บนเนินเขานี้ประกอบด้วยเจดีย์ประธานทรงลังกา ก่อด้วยศิลาแลง ตั้งแต่ก้านฉัตรขึ้นไปพังทลายหมด และมีวิหารประดิษฐานพระพุทธรูปที่ยังมีความสมบูรณ์อยู่พอสมควร ส่วนด้านหลังเจดีย์ประธานเมีเจดีย์ราย 3 องค์ และมีทางเดินลงมายังลานกว้างซึ่งมีมณฑปก่อด้วยศิลาแลง ฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัสยกพื้นสูง หลังคาโค้งแหลมขนาดใหญ่ ซึ่งชาวบ้านในพื้นที่เรียกว่า "ศาลเจ้าแม่ละอองสำลี"[5] ลักษณะของศาลนี้มีความคล้ายคลึงกับมณฑปที่พบที่วัดบริเวณทางเข้า อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย

อ้างอิง[แก้]

  1. 1.0 1.1 "วัดเขาพนมเพลิง". มหาวิทยาลัยรามคำแหง. สืบค้นเมื่อ 29 December 2023.
  2. "39. วัดเขาพนมเพลิง - ศรีสัชนาลัย". huexonline.com. huexonline.com. สืบค้นเมื่อ 29 December 2023.
  3. "วัดเขาพนมเพลิง เปิดตำนานศาลเจ้าแม่ละอองสําลี". ReadMe. สืบค้นเมื่อ 29 December 2023.
  4. "ประวัติเขาพนมเพลิง". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-11-21. สืบค้นเมื่อ 2009-01-01.
  5. วัดเขาพนมเพลิง