รายการซากดึกดำบรรพ์สายพันธุ์มนุษย์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ตารางต่อไปนี้จะแสดงข้อมูลส่วนหนึ่งในบรรดาซากดึกดำบรรพ์ของสัตว์ที่เป็นสายพันธุ์มนุษย์ (hominin) ซึ่งใช้เป็นหลักฐานสนับสนุนวิวัฒนาการของมนุษย์เริ่มต้นตั้งแต่การตั้งขึ้นของวงศ์ย่อย "Hominini" ในสมัย Miocene ปลายคือประมาณ 6 ล้านปีก่อน (ดูการจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ที่บทความการจำแนกชั้นของไพรเมต-วงศ์ลิงใหญ่)

เนื่องจากว่า มีการค้นพบซากดึกดำบรรพ์เป็นพัน ๆ โดยมากไม่สมบูรณ์ บ่อยครั้งเป็นเพียงแค่กระดูกหรือฟันชิ้นเดียว และน้อยครั้งจะได้โครงกระดูกหรือแม้แต่กะโหลกศีรษะทุกชิ้น[1] ตารางนี้ไม่ได้มีจุดมุ่งหมายเพื่อจะแสดงซากดึกดำบรรพ์ที่ได้ค้นพบทั้งหมด แต่เพื่อจะแสดงสิ่งค้นพบที่สำคัญที่สุด รายการจะเรียงลำดับตามอายุโดยประมาณ ตามการหาอายุโดยสารกัมมันภาพรังสี (เช่นจากคาร์บอนกัมมันตรังสี) หรือเทคนิคอื่น ๆ (เช่น incremental dating) ชื่อสปีชีส์เป็นชื่อตามมติในปัจจุบัน หรือว่า ถ้าไม่มี ก็จะแสดงชื่ออื่น ๆ ไว้ด้วย ส่วนชื่อสปีชีส์ที่เคยใช้แต่ตกไปแล้วอาจจะพบได้ในเว็บไซต์ของซากดึกดำบรรพ์เอง

ให้สังเกตว่า ซากดึกดำบรรพ์ที่แสดงโดยมากไม่ได้รับการพิจารณาว่า เป็นสัตว์บรรพบุรุษของมนุษย์ปัจจุบัน (Homo sapiens) แต่เป็นญาติใกล้ชิดกับบรรพบุรุษมนุษย์ และดังนั้น จึงมีความสำคัญในการศึกษาเรื่องการสืบทอดสายพันธุ์

ตัวย่อที่ใช้[แก้]

ปี[แก้]

  • Ma = ล้านปี
  • k = พันปี

ตำแหน่งสถานที่หรือชื่อของซากดึกดำบรรพ์[แก้]

สมัย Miocene ปลาย[แก้]

สมัย Miocene (5.3-23 ล้านปีก่อน) เป็นส่วนต้นของยุคนีโอจีน (2.6-23 ล้านปีก่อน)

5.3 - 7 ล้านปี[แก้]

รูป ชื่อ อายุ (Ma) สปีชีส์ ค.ศ.
ที่พบ 		ประเทศ พบโดย
TM 266 (Toumai) 7 Ma[2] Sahelanthropus tchadensis 2001 ชาด Alain Beauvilain, Fanone Gongdibe, Mahamat Adoum และ Ahounta Djimdoumalbaye
BAR 1000'00 6 Ma[3] Orrorin tugenensis 2000 เคนยา Martin Pickford, Kiptalam Cheboi, Dominique Gommery, Pierre Mein, Brigitte Senut

สมัยไพลโอซีน[แก้]

สมัยไพลโอซีน (2.58-5.3 ล้านปี) เป็นส่วนปลายของยุคนีโอจีน

2.58 - 5.3 ล้านปี[แก้]

รูป ชื่อ อายุ (Ma) สปีชีส์ ค.ศ.
ที่พบ 		ประเทศ พบโดย
Ardi 4.4 Ma[4] Ardipithecus ramidus 1994 เอธิโอเปีย Yohannes Haile-Selassie
KNM-LT 329 4.2 - 5 Ma[5] Australopithecus anamensis 1967 เคนยา Arnold Lewis, Bryan Patterson[6][7][8]
KNM-TH 13150 4.15-5.25 Ma[9] Australopithecus anamensis 1984 เคนยา Kiptalam Cheboi[6]
KNM-KP 271 4 Ma[10] Australopithecus anamensis 1965 เคนยา Bryan Patterson[6]
รอยเท้า Laetoli 3.7 Ma hominin เดินด้วยสองเท้า 1976 แทนซาเนีย แมรี ลีกคี
LH 4 2.9 - 3.9 Ma Australopithecus afarensis 1974 Laetoli, แทนซาเนีย แมรี ลีกคี[11]
KSD-VP-1/1 (Kadanuumuu) 3.58 Ma Australopithecus afarensis 2005 เอธิโอเปีย Yohannes Haile-Selassie
K 12 (Abel) 3.5 Australopithecus bahrelghazali 1995 ชาด Michel Brunet
Flat Faced Man[12] 3.5 Ma Kenyanthropus platyops 1999 ทะเลสาบ Turkana, เคนยา Justus Erus และ มีฟ ลีกคี[13]
Stw 573 (Little foot) 3.3 Ma Australopithecus ? 1994 แอฟริกาใต้ Ronald J. Clarke
DIK-1 (Selam) 3.3 Ma Australopithecus afarensis 2000 เอธิโอเปีย Zeresenay Alemseged
AL 288-1 (Lucy) 3.2 Ma Australopithecus afarensis 1974 เอธิโอเปีย Tom Gray, Donald Johanson, Yves Coppens และ Maurice Taieb
AL 200-1 3 - 3.2 Ma Australopithecus afarensis 1975 เอธิโอเปีย Donald Johanson Yves Coppens และ Maurice Taieb
AL 129-1 3 - 3.2 Ma Australopithecus afarensis 1973 เอธิโอเปีย Donald Johanson
[14] AL 444-2 3 Ma Australopithecus afarensis 1991 เอธิโอเปีย Bill Kimbel

สมัย Pleistocene[แก้]

ยุคหินเก่าต้น 300,000-2.58 ล้านปี[แก้]

รูป ชื่อ อายุ (Ma) สปีชีส์ ค.ศ.
ที่พบ 		ประเทศ พบโดย
Taung 1
(Taung Child) 		2.5 Ma Australopithecus africanus 1924 แอฟริกาใต้ Raymond Dart
KNM WT 17000
(The Black Skull) 		2.5 Ma Paranthropus aethiopicus 1985 เคนยา Alan Walker
[15] Uraha 501 2.3 - 2.5 Ma Homo rudolfensis 1991 มาลาวี Tyson Msiska, Timothy Bromage, Friedemann Schrenk
[16] STS 14 2.04-2.58 Ma Australopithecus africanus 1947 แอฟริกาใต้ Robert Broom
[17] STS 71 2.04 - 2.58 Ma Australopithecus africanus 1947 แอฟริกาใต้ Robert Broom และ John T. Robinson
[18] STS 52 2.04 -2 .58 Ma Australopithecus africanus 1947 แอฟริกาใต้ Robert Broom
STS 5
(Mrs. Ples) 		2.04 Ma Australopithecus africanus 1947 แอฟริกาใต้ Robert Broom
TM 1517 2 Ma Paranthropus robustus 1938 แอฟริกาใต้ Gert Terblanche
[19] MH1 1.977-1.98 Ma[20] Australopithecus sediba 2008 แอฟริกาใต้ Lee R. Berger
KNM ER 1813 1.9 Ma Homo habilis 1973 เคนยา Kamoya Kimeu
KNM ER 1470 1.9 Ma Homo rudolfensis 1972 เคนยา Bernard Ngeneo[21]
[22] OH 24
(Twiggy) 		1.8 Ma Homo habilis 1968 แทนซาเนีย Peter Nzube
[23] OH 8 1.8 Ma Homo habilis 1960 แทนซาเนีย
OH 5
(Zinj หรือ
nutcracker man) 		1.8 Ma Paranthropus boisei 1959 แทนซาเนีย แมรี ลีกคี
D2700 (Dmanisi Skull 3) 1.8 Ma Homo erectus 2001 จอร์เจีย
D4500 (Dmanisi Skull 5) 1.8 Ma Homo erectus 2005/2013 จอร์เจีย
KNM-ER 62000[24] 1.78 -1.9 Mya Homo rudolfensis 2012 Koobi Fora, เคนยา ทีมของ มีฟ ลีกคี
KNM-ER 62003 (ชิ้นส่วนขากรรไกร) [24] 1.78 -1.9 Mya Homo rudolfensis 2012 Koobi Fora, เคนยา ทีมของ มีฟ ลีกคี
KNM-ER 60000 (ขากรรไกร) [24] 1.78 -1.9 Mya Homo rudolfensis 2012 Koobi Fora, เคนยา ทีมของ มีฟ ลีกคี
OH 7 1.75 Ma Homo habilis 1960 แทนซาเนีย จอนะทาน ลีกคี
KNM ER 3733 1.75 Ma Homo ergaster[25] (aka Homo erectus) 1975 เคนยา Bernard Ngeneo
KNM ER 1805 1.74 Ma Homo habilis 1973/4 เคนยา Paul Abell
Yuanmou Man 1.7 Ma / 0.5-0.6 Ma (disputed) [26] Homo erectus 1965 จีน Fang Qian
KNM ER 406 1.7 Ma Paranthropus boisei 1969 เคนยา ริชาร์ด ลีกคี
KNM ER 732[27] 1.7 Ma Paranthropus boisei 1970 เคนยา ริชาร์ด ลีกคี
[28] KNM ER 23000 1.7 Ma Paranthropus boisei 1990 Koobi Fora, เคนยา Benson Kyongo
KNM WT 17400[29] 1.7 Ma Paranthropus boisei เคนยา
KNM WT 15000
(Turkana Boy) 		1.6 Ma Homo ergaster/erectus 1984 เคนยา Kamoya Kimeu
[30] StW 53 1.5 - 2 Ma Homo gautengensis 1976 แอฟริกาใต้ A. R. Hughes
[31] SK 847 1.5 - 2 Ma Homo habilis 1949 แอฟริกาใต้
[32] DNH 7
(Eurydice) 		1.5 - 2 Ma Paranthropus robustus 1994 แอฟริกาใต้ André Keyser
[33] SK 46 1.5 - 1.8 Ma Paranthropus robustus 1949 แอฟริกาใต้ Robert Broom
Peninj Mandible 1.5 Ma Paranthropus boisei 1964 แทนซาเนีย ริชาร์ด ลีกคี
[34] OH 9
(Chellean Man) 		1.5 Ma Homo erectus 1960 แทนซาเนีย หลุยส์ ลีกคี
KNM ER 992 1.5 Ma Homo erectus/ergaster 1971 เคนยา ริชาร์ด ลีกคี
Mojokerto 1
(Mojokerto child) 		1.43 - 1.49 Ma Homo erectus 1936 อินโดนีเซีย Andojo, G.H.R. von Koenigswald
KNM ER 3883 1.4 - 1.6 Ma Homo erectus 1976 เคนยา ริชาร์ด ลีกคี
KGA 10-525[35] 1.4 Ma Paranthropus boisei 1993 เอธิโอเปีย A. Amzaye
Atapuerca Jawbone[36] 1.2 Ma Homo antecessor 2008 สเปน Eudald Carbonell
Daka 1.0 Ma Homo erectus 1997 เอธิโอเปีย Henry Gilbert
Sangiran 4 1 Ma Homo erectus 1939 อินโดนีเซีย G.H.R. von Koenigswald
780k - 858k Homo erectus 1994 สเปน Bermúdez & Arsuaga
Sangiran 2 0.7 - 1.6 Ma Homo erectus 1937 อินโดนีเซีย G.H.R. von Koenigswald
[37] Trinil 2
หรือ Pithecanthropus-1
หรือ Java Man 		0.7 -1 Ma Homo erectus 1891 อินโดนีเซีย Eugène Dubois
Ternifine 2-3/Tighennif[ต้องการอ้างอิง] 700k Homo erectus 1954 แอลจีเรีย C. Arambourg
[38] Sangiran 17 700k Homo erectus 1969 อินโดนีเซีย S. Sartono
มนุษย์ปักกิ่ง 680k - 780k Homo erectus 1921 จีน Davidson Black
[39] Buia UA 31 600k - 1.4 Ma Homo erectus/heidelbergensis 1997 เอริเทรีย Ernesto Abbate
[40] Bodo 600k Homo erectus/heidelbergensis 1976 เอธิโอเปีย A. Asfaw
Mauer 1
(Heidelberg Man) 		500k Homo heidelbergensis 1907 เยอรมนี Daniel Hartmann
500k[41] Homo erectus 1923 อินเดีย V. S. Wakankar
[42] Saldanha man 500k Homo rhodesiensis 1953 แอฟริกาใต้
Boxgrove Man 478k - 524k Homo heidelbergensis 1994 อังกฤษ
Arago 21
(Tautavel Man) 		450k Homo erectus 1971 ฝรั่งเศส Henry de Lumley
[43] Hexian 400k - 500k Homo erectus 1980 จีน
Skull 5 (Miguelón) 400k Homo heidelbergensis 1992 สเปน Bermúdez, Arsuaga & Carbonell
Swanscombe Man 400k Homo heidelbergensis 1935 อังกฤษ Alvan T Marston
Salé[44] 250-200 ka Homo erectus 1971 โมร็อกโก Quarrymen
[45] Ndutu 350k Homo rhodesiensis 1973 แทนซาเนีย A.A. Mturi
Steinheim Skull 350k Homo heidelbergensis 1933 เยอรมนี Karl Sigrist, Jr.

ยุคหินเก่ากลาง 300,000 - 50,000 ปี[แก้]

รูป ชื่อ อายุ (Ma) สปีชีส์ ค.ศ.
ที่พบ 		ประเทศ พบโดย
[46] Petralona 1 250k - 500k Homo heidelbergensis 1960 กรีซ
Jebel Irhoud 1 315k[47] Homo sapiens 1991 โมร็อกโก
Jebel Irhoud 2 315k Homo sapiens 1991 โมร็อกโก
[48] Jebel Irhoud 3 315k Homo sapiens 1991 โมร็อกโก
Jebel Irhoud 4 315k Homo sapiens 1991 โมร็อกโก
[49] Florisbad[50] 259k Homo heidelbergensis 1932 แอฟริกาใต้ T.F. Dreyer
Ngandong 7 250k Homo erectus 1931 อินโดนีเซีย C. ter Haar และ G. H. R. von Koenigswald
Altamura Man 250k Homo neanderthalensis อิตาลี
Bontnewydd (Pontynewydd) 230k Homo neanderthalensis 1981 อังกฤษ
[51] Dali 209k ±23k (ถูกโต้แย้ง) [52] Homo erectus/sapiens 1978 จีน Shuntang Liu
Broken Hill 1
(Kabwe Cranium
หรือ
Rhodesian Man) 		200k - 300k [Homo rhodesiensis 1921 แซมเบีย Tom Zwiglaar
[53] Omo 1 190k Homo sapiens 1967 เอธิโอเปีย ริชาร์ด ลีกคี
[54] Omo 2 190k Homo sapiens เอธิโอเปีย ริชาร์ด ลีกคี
[55] Herto remains 160k Homo sapiens idaltu 1997 เอธิโอเปีย Tim White
[56] Tabun C1 120k Homo neanderthalensis 1967 ปาเลสไตน์ Arthur Jelinek
[57] Krapina 100k - 127k[58] Homo neanderthalensis 1899 โครเอเชีย Dragutin Gorjanović-Kramberger
[59] Qafzeh 6 90k - 100k[58] Homo sapiens 1930 ปาเลสไตน์ R. Neuville, M Stekelis
Qafzeh IX 90k - 100k[58] Homo sapiens[60] 1933 ปาเลสไตน์ T. McCown และ H. Moivus, Jr.
[61] Qafzeh VI 90k - 100k[58] Homo sapiens 1933 ปาเลสไตน์ T. McCown และ H. Moivus, Jr.
Scladina 80k - 127k[58] Homo neanderthalensis เบลเยียม
Skhul V 80k - 120k Homo sapiens 1933 ปาเลสไตน์ T. McCown และ H. Moivus, Jr.
Skhul IX 80k - 120k Homo sapiens ปาเลสไตน์
[62] Klasies River Caves 75k - 125k Homo sapiens 1960 แอฟริกาใต้ Ray Inskeep, Robin Singer, John Wymer, Hilary Deacon
Obi-Rakhmat 1[63] 75k[58] Homo neanderthalensis 2003 อุซเบกิสถาน
Teshik-Tash Skull[64] 70k Homo neanderthalensis 1938 อุซเบกิสถาน A. Okladnikov
La Ferrassie 1 70k Homo neanderthalensis 1909 ฝรั่งเศส R. Capitan และ D. Peyrony
Saccopastore 1 130-100k Homo neanderthalensis 1929 อิตาลี Mario Grazioli
Shanidar 1 60k - 80k Homo neanderthalensis 1961 อิรัก Ralph Solecki
La Chapelle-aux-Saints 1 60k Homo neanderthalensis 1908 ฝรั่งเศส A. และ J. Bouyssonie และ L. Bardon
[65] Amud 7 50k - 60k Homo neanderthalensis ปาเลสไตน์

ยุคหินเก่าปลาย 50,000 - 10,000 ปี[แก้]

รูป ชื่อ อายุ (Ma) สปีชีส์ ค.ศ.
ที่พบ 		ประเทศ พบโดย
Sidrón Cave 49k Homo neanderthalensis 1994 สเปน
La Quina 5[ต้องการอ้างอิง] 45k - 60k[58] Homo neanderthalensis ฝรั่งเศส
La Quina 18[ต้องการอ้างอิง] 45k - 60k[58] Homo neanderthalensis ฝรั่งเศส
Kents Cavern 41k - 45k Homo sapiens 1927 อังกฤษ
[66] Amud 1 41k[67] Homo neanderthalensis June 28, 1961 ปาเลสไตน์ Hisashi Suzuki
Mungo Man 40k - 60k Homo sapiens 1974 ออสเตรเลีย
WLH-50 Homo sapiens 1982 ออสเตรเลีย
[68] Mt. Circeo 1 40k - 60k Homo neanderthalensis 1939 อิตาลี Prof. Blanc
[69] Neanderthal 1 40k Homo neanderthalensis 1856 เยอรมนี Johann Carl Fuhlrott
Denisova hominin (X-Woman) 40k Homo ? 2008 รัสเซีย Johannes Krause, et al.
hominin finger bone 40k Homo ? (possible Neanderthal-Denisovan hybrid) 2011 รัสเซีย
37k Homo sapiens 2012 ศรีลังกา
Hofmeyr Skull 36k Homo sapiens 1952 แอฟริกาใต้
[70] Peștera cu Oase 36k Homo sapiens 2002 โรมาเนีย
Red Lady of Paviland 33k Homo sapiens 1823 อังกฤษ William Buckland
Yamashita-Cho Man 32k Homo sapiens 1962 ญี่ปุ่น
Engis 30k-50k[58][71] Homo neanderthalensis 1829 เบลเยียม Philippe-Charles Schmerling
Gibraltar 1 30k-50k[58] Homo neanderthalensis 1848 ยิบรอลตาร์ Captain Edmund Flint
Le Moustier 30k-50k Homo neanderthalensis 1909 ฝรั่งเศส
Denisovan tooth 30k - 50k Homo ? 2000 รัสเซีย
Cro-Magnon 1 30k Homo sapiens 1868 ฝรั่งเศส Louis Lartet
NG 6 27k - 53k Homo erectus 1931 อินโดนีเซีย C. ter Haar และ GHR von Koenigswald
[72] Predmost 3 26k Homo sapiens 1894 สาธารณรัฐเช็ก K.J. Maska
[73] Lapedo Child 24.5k Homo sapiens 1998 โปรตุเกส João Zilhão
[73] Eel Point 24k Homo sapiens 1997 อังกฤษ
LB 1 (Hobbit) 18k Homo floresiensis 2003 อินโดนีเซีย Peter Brown
[74] Minatogawa 1 16k - 18k Homo sapiens 1970 ญี่ปุ่น
Tandou[ต้องการอ้างอิง] 15k Homo sapiens 1967 ออสเตรเลีย Duncan Merrilees
Gough's Cave[75][76] 14.7k Homo sapiens 2010 อังกฤษ
Iwo Eleru Skull 13k[77] Homo sapiens 1965 ไนจีเรีย
Luzia Woman 11.5k[78] Homo sapiens 1975 บราซิล Annette Laming-Emperaire
[79] Cerro Sota 2[80] 11k Homo sapiens 1936 ชิลี Junius Bird
Wadjak 1[81] 10k - 12k Homo sapiens 1888 อินโดนีเซีย B.D. van Rietschoten

สมัยโฮโลซีน[แก้]

ยุคหินกลาง / ยุคหินใหม่ 10,000 - 5000 ปี[แก้]

รูป ชื่อ อายุ (Ma) สปีชีส์ ค.ศ.
ที่พบ 		ประเทศ พบโดย
La Brea Woman approx 10k Homo sapiens 1914 สหรัฐ
Combe Capelle 9.6 k[82] Homo sapiens 1909 ฝรั่งเศส O. Hauser
Cheddar Man 9k 1903 อังกฤษ
Kow Swamp 1 9k - 13k Homo sapiens 1968 ออสเตรเลีย A.G. Thorne
Afalou 13[ต้องการอ้างอิง] 8k - 12k Homo sapiens 1920 แอลจีเรีย C. Arambourg
Wadi Halfa 25[ต้องการอ้างอิง] 8k - 12k Homo sapiens 1963 ซูดาน G. Armelagos, E. Ewing, D. Greene
Wadi Kubbaniya[ต้องการอ้างอิง] 8k - 20k Homo sapiens 1982 อียิปต์ Fred Wendorf
Minnesota Woman 7.8 - 8k Homo sapiens 1931 รัฐมินนิโซตา, สหรัฐ Albert Jenks และคนงานก่อสร้าง
Lo 4b[ต้องการอ้างอิง] 6k - 9k Homo sapiens 1965 H. Robbins, B.M. Lynch
Tepexpan man 5k - 11k Homo sapiens 1947 เม็กซิโก H. de Terra
SDM 16704[ต้องการอ้างอิง] 4.9k - 11.8 Homo sapiens 1929 สหรัฐ M.J. Rogers

ดูเพิ่ม[แก้]

แหล่งข้อมูลอื่น ๆ[แก้]

หนังสือ[แก้]

  • Gibbons, Ann (2007). The First Human: The Race to Discover our Earliest Ancestor. Anchor Books. ISBN 978-1-4000-7696-3
  • Hartwig, Walter, บ.ก. (2002, Reprinted 2004). The Primate Fossil Record. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-08141-2. {{cite book}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |year= (help).
  • Johanson, Donald; Wong, Kate (2009). Lucy's Legacy: The Quest for Human Origins. Three Rivers Press. ISBN 978-0-307-39640-2.
  • Jones, Steve; Martin, Robert D.; Pilbeam, David R., บ.ก. (1994). The Cambridge Encyclopedia of Human evolution. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-46786-5.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: editors list (ลิงก์) (Note: this book contains very useful, information dense chapters on primate evolution in general, และ human evolution in particular, including fossil history).
  • Leakey, Richard; Lewin, Roger (1992). Origins Reconsidered: In Search of What Makes us Human. Little, Brown and Company. ISBN 0-316-90298-5
  • Lewin, Roger (1987). Bones of Contention: Controversies in the Search for Human Origins. Penguin Books. ISBN 0-14-022638-9
  • Morwood, Mike;van Oosterzee, Penny (2007). A New Human: The Startling Discovery และ Strange Story of the 'Hobbits' of Flores, Indonesia. Smithsonian Books. ISBN 978-0-06-089908-0
  • Oppenheimer, Stephen (2003). Out of Eden: The Peopling of the World. Constable. ISBN 1-84119-697-5
  • Roberts, Alice (2009). The Incredible Human Journey: The Story of how we Colonised the Planet. Bloomsbury. ISBN 978-0-7475-9839-8
  • Shreeve, James (1996). The Neanderthal Enigma: Solving the Mystery of Modern Human Origins. Viking. ISBN 0-670-86638-5
  • Stringer, Chris (2011). The Origin of Our Species. Allen Lane. ISBN 978-1-84614-140-9
  • Stringer, Chris; Andrews, Peter (2005). The Complete World of Human Evolution. Thames & Hudson. ISBN 0-500-05132-1
  • Stringer, Chris; McKie, Robin (1996). African Exodus: The Origins of Modern Humanity. Jonathan Cape. ISBN 0-224-03771-4
  • van Oosterzee, Penny (1999). The Story of Peking Man. Allen & Unwin. ISBN 1-86508-632-0
  • Walker, Allan; Shipman, Pat (1996). The Wisdom of the Bones: In Search of Human Origins. Weidenfeld and Nicholson. ISBN 0-297-81670-5
  • Wade, Nicholas (2006). Before the Dawn: Recovering the Lost History of our Ancestors. Penguin Press. ISBN 978-0-7156-3658-9
  • Weiss, M.L.; Mann, A.E. (1985). "Human Biology และ Behaviour: An anthropological perspective" (4th ed.). Boston: Little Brown. ISBN 978-0-673-39013-4. {{cite journal}}: Cite journal ต้องการ |journal= (help)CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์) (Note: this book contains very accessible descriptions of human และ non-human primates, their evolution, และ fossil history).
  • Tattersall, Ian; Schwartz, Jeffery (2000). Extinct Humans. Boulder CO: Westview Press. ISBN 978-0-8133-3482-0.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)
  • Larsen, Clark Spencer; Matter, Robert M; Gebo, Daniel L (1991). Human Origins: the fossil record. Prospect Heights, IL: Waveland Press. ISBN 978-0-88133-575-0.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)
  • "Smithsonian Human Origins Program". สืบค้นเมื่อ 2006-08-29.
  • "Prominent Hominid Fossils". สืบค้นเมื่อ 2006-08-31.
  • Grine, F.E.; Jungers, W.L.; Schultz, J. (1996). "Phenetic Affinities Among Early Homo Crania from East และ South Africa". Journal of Human Evolution. 30 (3): 189–225. doi:10.1006/jhev.1996.0019.

เว็บไซต์[แก้]

เชิงอรรถและอ้างอิง[แก้]

  1. ↑ "Prominent Hominid Fossils". สืบค้นเมื่อ 2006-08-31.
  2. ↑ "Fossil Hominids: Toumai". Talkorigins.org. 2002-07-31. สืบค้นเมื่อ 2012-10-15.
  3. ↑ "Bar 10200'". Smithsonian National Museum of Natural History. สืบค้นเมื่อ July 27, 2012.
  4. ↑ Amos, Jonathan (2009-10-01). "Fossil finds extend human story". BBC News.
  5. ↑ I. A. N., McDougall; Craig, Feibel (1999). "Numerical age control for the Miocene-Pliocene succession at Lothagam, a hominoid-bearing sequence in the northern Kenya Rift". Journal of the Geological Society. 156: 731–745. doi:10.1144/gsjgs.156.4.0731.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 Hill, Andrew; Ward, Steven (1988). "Origin of the Hominidae: the record of African large hominoid evolution between 14 My และ 4 My". Yearbook of Physical Anthropology. 31 (59): 49–83. doi:10.1002/ajpa.1330310505.
  7. ↑ Patterson B, Behrensmeyer AK, Sill WD (June 1970). "Geology และ fauna of a new Pliocene locality in north-western Kenya". Nature. 226 (5249): 918–21. doi:10.1038/226918a0. PMID 16057594.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)
  8. ↑ "lothagam mandible fragment". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-07-16. สืบค้นเมื่อ 2014-10-03.
  9. ↑ Ward, Steven; Hill, Andrew. "Pliocene hominid partial mandible from Tabarin, Baringo, ประเทศเคนยา". American Journal of Physical Anthropology. 72 (1): 21–37. doi:10.1002/ajpa.1330720104.
  10. ↑ Heslip, Steven (2001). "Australopithecus anamensis". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 8, 2011.
  11. ↑ "Oldupai". Ntz.info. สืบค้นเมื่อ 2012-10-15.
  12. ↑ KNM-WT 40000
  13. ↑ Smithsonian
  14. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/al444-2.html เก็บถาวร 2010-08-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ AL 444-2 ที่ Modern Human Origins
  15. ↑ http://travelmag.co.uk/?p=1254 เก็บถาวร 2012-10-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Uraha Jawbone
  16. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/sts14.html เก็บถาวร 2006-01-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ STS 14 ที่ Modern Human Origins
  17. ↑ http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/fossils/sts-71 ภาพ STS 71 ที่ Smithsonian
  18. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/sts52.html เก็บถาวร 2013-06-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ STS 52 ที่ Modern Human Origins
  19. ↑ http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=south-african-hominin-fossil ภาพ MH1 ที่ Scientific American
  20. ↑ Jonathan, Amos (2011-09-08). "African fossils put new spin on human origins story". sciencemag.org. BBC News. สืบค้นเมื่อ 9 September 2011.
  21. ↑ Mai, L.L.; Owl, M.Y.; Kersting, M.P. (2005). Cambridge Dictionary of Human Biology and Evolution. p. 286.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)
  22. ↑ http://humanorigins.si.edu/evidence/3d-collection/oh-24 เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ OH 24 ที่ Smithsonian
  23. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/oh8.html เก็บถาวร 2010-12-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพเท้า OH 8 ที่ Modern Human Origins
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 Leakey MG, Spoor F, Dean MC (August 2012). "New fossils from Koobi Fora in northern Kenya confirm taxonomic diversity in early Homo". Nature. 488 (7410): 201–4. doi:10.1038/nature11322. PMID 22874966.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)F
  25. ↑ "Homo ergaster". Australian Museum. สืบค้นเมื่อ July 7, 2014.
  26. ↑ "Inverted strata". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2006-10-02. สืบค้นเมื่อ 2014-10-03.
  27. ↑ Donald C. Johanson, Blake Edgar (1996). From Lucy to Language. New York, NY: Simon & Schuster. p. 158.
  28. ↑ http://humanorigins.si.edu/evidence/3d-collection/knm-er-23000 เก็บถาวร 2016-03-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ KNM ER 23000 ที่ Smithsonian
  29. ↑ Holloway, R.L. (1988). "‘‘Robust’’ australopithecine brain endocasts: some preliminary observations." In: Grine, F.E. (Ed.) (2007). Evolutionary History of the "Robust" Australopithecines. New York: Aldine de Gruyter. pp. 97-106.
  30. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/stw53.html เก็บถาวร 2010-04-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ StW 53 ที่ Modern Human Origins
  31. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/sk847.html เก็บถาวร 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ SK 847 ที่ Modern Human Origins
  32. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/dnh7.html เก็บถาวร 2010-06-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ DNH 7 ที่ Modern Human Origins
  33. ↑ http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/fossils/sk-46 ภาพ SK 46 ที่ Smithsonian
  34. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/oh9.html เก็บถาวร 2010-06-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Chellean OH 9 ที่ Modern Human Origins
  35. ↑ Suwa, G.; Asfaw, B.; Beyene, Y.; White, T.D.; Katoh, S.; Nagaoka, S.; Nakaya, H.; Uzawa, K.; Renne, P.; WoldeGabriel, G. (1997-10-02). "The first skull of Australopithecus boisei". Nature. 389 (6650): 489–92. PMID 9333236. สืบค้นเมื่อ 2014-10-04.{{cite journal}}: CS1 maint: uses authors parameter (ลิงก์)
  36. ↑ Michael Hopkin (March 26, 2008). "Fossil find is oldest European yet". Nature News. doi:10.1038/news.2008.691.
  37. ↑ http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/fossils/trinil-2 ภาพ Trinil 2 ที่ Smithsonian
  38. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/sangiran17.html เก็บถาวร 2010-01-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Sangiran 17 ที่ Modern Human Origins
  39. ↑ http://archive.archaeology.org/9809/newsbriefs/eritrea.html ภาพ Madam Buya
  40. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/bodo.html เก็บถาวร 2010-01-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Bodo ที่ Modern Human Origins
  41. ↑ By ʻAlī Jāvīd, "World Heritage Monuments and Related Edifices in India, Volume 2", Page. 17
  42. ↑ ภาพ Saldanha man (JPG). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-06-08. สืบค้นเมื่อ 2014-10-03.
  43. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/pa830.html เก็บถาวร 2013-06-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพของ Hexian PA830 ที่ Modern Human Origins
  44. ↑ "Salé". Smithsonian Institution. สืบค้นเมื่อ 2014-10-04.[ลิงก์เสีย]
  45. ↑ http://humanorigins.si.edu/evidence/3d-collection/ndutu เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Ndutu ที่ Smithsonian
  46. ↑ http://humanorigins.si.edu/evidence/3d-collection/petralona-1 เก็บถาวร 2015-02-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Petralona 1 ที่ Smithsonian's Human Origins Program
  47. ↑ doi:10.1038/nature22335
    This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can jump the queue or expand by hand
  48. ↑ Smith, TM; Tafforeau, P; Reid, DJ; และคณะ (April 2007). "Earliest evidence of modern human life history in North African early Homo sapiens". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 104 (15): 6128–33. doi:10.1073/pnas.0700747104. PMC 1828706. PMID 17372199.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)
  49. ↑ "Image of Florisbad, 3D scan, 3/4 view". Smithsonian Institution. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-11-23. สืบค้นเมื่อ 2014-10-03.
  50. ↑ "Florisbad". Smithsonian Institution. สืบค้นเมื่อ 2014-10-03.[ลิงก์เสีย]
  51. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/dali.html เก็บถาวร 2010-08-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Dali ภาพ Dali ที่ Modern Human Origins
  52. ↑ Brown, P. "Dali archaic Homo Sapiens". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-03-30. สืบค้นเมื่อ 2014-10-03.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (ลิงก์)
  53. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/omo1.html เก็บถาวร 2010-08-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Omo 1 ที่ Modern Human Origins
  54. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/omo2.html เก็บถาวร 2010-01-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Omo II ที่ Modern Human Origins
  55. ↑ http://www.abc.net.au/science/news/stories/s877478.htm ภาพกะโหลกศีรษะ Herto skull ที่ ABC Science
  56. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/tabun1.html เก็บถาวร 2013-08-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Tabun 1 ที่ Modern Human Origins
  57. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/krapinac.html เก็บถาวร 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Krapina C ที่ Modern Human Origins
  58. ↑ 58.00 58.01 58.02 58.03 58.04 58.05 58.06 58.07 58.08 58.09 Smith TM, Tafforeau P, Reid DJ; และคณะ (December 2010). "Dental evidence for ontogenetic differences between modern humans และ Neanderthals" (PDF). Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 107 (49): 20923–8. doi:10.1073/pnas.1010906107. PMC 3000267. PMID 21078988.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)
  59. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/qafzeh6.html เก็บถาวร 2010-07-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ภาพ Qafzeh VI ที่ Modern Human Origins
  60. ↑ "Qafzeh IX". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-09-27. สืบค้นเมื่อ 2014-10-03.
  61. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/qafzeh6.html เก็บถาวร 2010-07-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Qafzeh VI ภาพที่ Modern Human Origins
  62. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/klasies.html เก็บถาวร 2010-06-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Klasies Images ที่ Modern Human Origins
  63. ↑ Norton, Christopher J.; Braun, David R. Asian paleanthropology: From Africa to China และ beyond. New York, NY: Springer. p. 107. doi:10.1007/978-90-481-9094-2. ISBN 978-90-481-9093-5.
  64. ↑ "What does it mean to be human?". Smithsonian National Museum of Natural History. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-03-05. สืบค้นเมื่อ July 27, 2012.
  65. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/amud7.html เก็บถาวร 2011-07-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Amud 7 ภาพที่ Modern Human Origins
  66. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/amud1.html เก็บถาวร 2011-04-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Amud 1 ภาพที่ Modern Human Origins
  67. ↑ "Human evolution: interpreting evidence". Museum of Science, Boston, US. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2004-05-02. สืบค้นเมื่อ July 27, 2012.
  68. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/circeo.html เก็บถาวร 2011-05-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Mount Circeo 1 ภาพที่ Modern Human Origins
  69. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/neanderthal1.html เก็บถาวร 2010-06-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Neanderthal 1 images ที่ Modern Human Origins
  70. ↑ http://news.softpedia.com/newsImage/Experts-Recreate-the-Face-of-the-First-European-2.jpg/ Images of Peştera cu Oase[แหล่งข้อมูลที่ตีพิมพ์เอง?]
  71. ↑ Timeline at Bone & Stone
  72. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/predmosti3.html เก็บถาวร 2013-06-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Predmosti 3 images ที่ Modern Human Origins
  73. ↑ 73.0 73.1 Schulting RJ, Trinkaus E, Higham T, Hedges R, Richards M, Cardy B (May 2005). "A Mid-Upper Palaeolithic human humerus from Eel Point, South Wales, UK". Journal of Human Evolution. 48 (5): 493–505. doi:10.1016/j.jhevol.2005.02.001. PMID 15857652.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)
  74. ↑ http://www.modernhumanorigins.net/minatogawa1.html เก็บถาวร 2013-08-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Minatogawa 1 images at Modern Human
  75. ↑ Stringer, C. B. (1985). "The hominid remains from Gough's Cave" (PDF). Proceedings of the University of Bristol Spelaeological Society. 17 (2): 145–52. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2013-11-10. สืบค้นเมื่อ 2014-10-03.
  76. ↑ McKie, Robin (June 20, 2010). "Bones from a Cheddar Gorge cave show that cannibalism helped Britain's earliest settlers survive the ice age". The Observer. Guardian. สืบค้นเมื่อ 2012-10-15.
  77. ↑ "Mystery of a West African skull from 13,000 years ago". Natural History Museum, London, UK. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-08-02. สืบค้นเมื่อ July 27, 2012.
  78. ↑ C. Smith (1999). "Who Was First? Untangling America's Prehistoric Roots". Discovery Communications Inc. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-09-19. สืบค้นเมื่อ July 2, 2014.
  79. ↑ Bird, Junius B. (1988). "Four views of skull from skeleton 99.1/779". ใน Hyslop, John (บ.ก.). Travels และ Archaeology in South Chile. University of Iowa Press. p. 214. ISBN 978-1-58729-014-5.
  80. ↑ "Cerro+Sota"+chile+skull&source=bl&ots=Mw8XQHgWx0&sig=hHU39VdY2VI4cAhRyrC0JrvPMtM&hl=en&sa=X&ei=a9EiUu-DE6GCiwL1ooBI&ved=0CDYQ6AEwAg#v=onepage&q="Cerro%20Sota"%20chile%20skull&f=false Travels และ Archeology in South Chile. Cornell University, New York, U.S. สืบค้นเมื่อ August 21, 2013.
  81. ↑ Storm, Paul; Nelson, Andrew (1992). "The many faces of Wadjak man". Archaeology Oceania. 27 (1): 37–46. JSTOR 40386932.
  82. ↑ Seidler, Christoph (9 February 2011). 00.html "Forscher entzaubern Steinzeitmann". Der Spiegel (ภาษาเยอรมัน). สืบค้นเมื่อ 2012-04-19. {{cite news}}: ตรวจสอบค่า |url= (help)
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=รายการซากดึกดำบรรพ์สายพันธุ์มนุษย์&oldid=10427960"