ยูงาโอะ

ภาพพิมพ์ วิญญาณยูงะโอะผลงานของ ซึคิโอะกะ โยชิโทชิ , 1886. จากภาพพิมพ์ชุด the 100 Phases of the Moon series

ดอกยูงะโอะ

ยูงาโอะ (ญี่ปุ่น: 夕顔; โรมาจิ: Yūgao; แปล: พักตราแห่งสนธยา) เป็นบทที่ 4 ของ ตำนานเก็นจิ ผลงานของ มุราซากิ ชิคิบุ ที่มีทั้งหมด 54 บท

ที่มาของชื่อบท ยูงะโอะ

ยูงาโอะ (夕顔, Yūgao) "Evening Faces" "Twilight Beauty" นั้นเป็นดอกไม้ชนิดหนึ่ง แปลจากภาษาชื่อญี่ปุ่นได้ความว่า พักตราแห่งสนธยา

ยูงาโอะ เป็นพืชเถาเลื้อยประเภทแตงชนิดหนึ่ง ดอกมีสีขาวนวล จะบานในตอนบ่ายถึงค่ำและจะบานไปจนถึงรุ่งเช้า มีดอกในช่วงฤดูร้อน มีชื่อทางวิชาการว่า Lagenariasiceraria　var.hispida มีต้นกำเนิดจากทวีปแอฟริกาเหนือ เข้าสู่ญี่ปุ่นโดยผ่านประเทศจีน และมีการแพร่พันธุ์มาตั้งแต่สมัยยุคเฮอัน เป็นพืชประเภทพืชจำพวกน้ำเต้า,บวบที่ให้ผลขนาดใหญ่รูปร่างยาว สามารถรับประทานได้ บางทีผลสามารถนำไปทำภาชนะต่างๆ

บท ยูงาโอะ ในเรื่องตำนานเก็นจิ นั้น กล่าวถึง หญิงสาวลึกลับผู้ส่งดอกยูงาโอะที่วางบนพัดให้เก็นจิ และบนพัดนั้นมีบทกวีเขียนอยู่ด้วยว่า

「心あてにそれかとぞ見る白露の

　　光そへたる夕顔の花」

"Kokoro-ate ni sore ka to zo miru shira-tsuyu no

　hikari sohe taru yuu-gao no hana"

"คะเนท่านคงเป็นเขาคนนั้น ท่านที่เป็นเช่นหยาดน้ำค้างจรัสใสแต้มประกายดอกยูงะโอะ"

เก็นจิเขียนโต้ตอบนางดังนี้

「寄りてこそそれかとも見めたそかれに

ほのぼの見つる花の夕顔」

"Yori te koso sore ka to mo mi me tasokare ni

　hono-bono mi tsuru hana no yuu-gao"

"โปรดให้เราผู้เป็นน้ำค้างใสได้หยาดหยดยิ่งชิดใกล้แม่ดอกยูงะโอะในความมืดมัวยามสนธยา"

ด้วยเหตุนี้ ยูงะโอะ เป็นใช้เรียกแทนชื่อของหญิงสาวลึกลับที่รั้วบ้านของนางเบ่งบานไปด้วยดอกยูงะโอะ

ตัวละครหลักในบท ยูงะโอะ

• เก็นจิ

ยศ ชูโจ (Chuujou พลโทราชองครักษ์ )อายุ 17

• ไดนิ โนะ เมโนโตะ

แม่นมของเก็นจิ มารดาของโคะเระมิตสึ

• โคเรมิตสึ

คนสนิทและพี่น้องร่วมแม่นมเดียวกับเก็นจิ

• ยูงาโอะ

หญิงสาวลึกลับ อายุ 19

• อุตสึเซมิ

ภรรยาของอิโยะโนะสุเกะ แม่เลี้ยงของคิอิโนะคามิ

• โนกิบะ โนะ โอกิ

น้องสาวของคิอิโนะคามิ ลูกเลี้ยงของอุทสึเซมิ

• อิโยะโนะสุเกะ

สามีของอุทสึเซมิ

• อดีตพระชายาโระคุโจ ( โรคุโจโนะมิยะสุโดโคโระ )

อดีตพระชายาขององค์รัชทายาทผู้ล่วงลับ

• จูโจ

นางกำนัลรับใช้ของอดีตพระชายาโระคุโจ

• อุคน

พี่เลี้ยงของยูงะโอะ

• โทโนะจูโจ

สหายและพี่ภรรยาของเก็นจิ

• ชิโนะคิมิ

ท่านหญิงสี่ ภรรยาของโทโนะจูโจ บุตรีของอุไดจิน

• ทามากัตตสึระ

บุตรีของโทโนะจูโจกับยูงาโอะ

เรื่องย่อ

ยามค่ำในฤดูร้อน ระหว่างการเดินทางจากพระราชวังสู้โระคุโจ เก็นจิแวะเยี่ยมแม่นมของเขา ผู้ซึ่งเป็นมารดาของโคะเระมึตสึคนสนิท ขณะนี้นางได้บวชเป็นชี และกำลังนอนป่วยอยู่ที่บ้านแถบถนนโกะโจ รถเทียมวัวของเก็นจินั้นไม่ได้มีการประดับตบแต่งให้รู้ถึงฐานันดรของเจ้าของเพื่ออำพรางตัว และไม่ได้นำผู้ติดตามมาด้วยมาก ข้างๆบ้านของแม่นม มีบ้านหลังนึง มีรั้วที่ทำจากไม้สนสานใหม่เอี่ยม หน้าต่าง 4-5บานเปิดขึ้น เผยให้เห็นม่านบังตาที่ใหม่ขาวสะอาดตา กำแพงที่ทำจากแผ่นไม้นั้นมีดอกไม้สีขาวละออเลี้อยบานสะพรั่งอยู่ทั่วไป เก็นจิส่งคนไปถามชื่อดอกไม้ ที่เขาไม่เคยเห็น เนื่องจากเป็นดอกไม้พื้นที่ไม่นำไปปลูกในบ้านขุนนางหรือราชสำนัก และนี่คือจุดเริ่มต้นความสัมพันธ์ระหว่างเก็นจิและยูงะโอะ

โคะเระมิตสึ นำดอกไม้ขาวนามยูงะโอะ ที่เด็กหญิงในบ้านนั้นเด็ดออกจัดวางอย่างแช่มช้อยบนพัดขาว มอบให้เก็นจิ เมื่อเก็นจิเยี่ยมแม่นมเรียบร้อยแล้ว แสงไต้สาดส่องให้เก็นจิพลันเห็นบทกวีที่เขียนบนพัดที่วางด้วยดอกยูงะโอะ พัดนั้นส่งกลิ่นกรุ่นเครื่องหอมสตรี ช่างเย้ายวนและเป็นผู้ดี บทกวีบนพัดมีใจความว่า

คะเนท่านคงเป็นเขาคนนั้น ท่านที่เป็นเช่นหยาดน้ำค้างจรัสใสแต้มประกายดอกยูงาโอะ

เก็นจิรู้สึกต้องใจ และส่งให้โคะเระมิตสึไปสอบถามว่านางเป็นใคร

ฤดูใบไม้ร่วงมาถึง เก็นจิไปเยี่ยมเยียนอดีตพระชายาโระคุโจอันเป็นชู้รัก เขาเย็นชาต่อนางจนทำให้นางนอนไม่หลับ นางกลัวข่าวอื้อฉาวว่านางอายุมากกว่าเก็นจิมาก ยามเช้าที่หม่นหมอก นางยกศีรษะจากหมอน แล้วพบว่าเก็นจินั้นลุกจากที่นอนไปแล้ว เก็นจิมองมวลดอกไม้งามจากระเบียง แล้วสั่งเด็กหญิงสาวใช้ไปเด็ดดอกไม้มาให้เขา จูโจ หญิงรับใช้ ตามเก็นจิไปถึงโถงทางเดิน นางเป็นหญิงที่น่ารักสวยสง่า เก็นจิจึงขอให้นางนั่งร่วมกับเขา ณ มุมระเบียง

เดือนสิงหาคมคืนหนึ่ง ที่จันทร์เพ็ญทอแสงส่องประกาย เก็นจิค้างคืนที่บ้านของยูงะโอะจนกระทั่งรุ่งเช้า เสี่ยงดังเอ่ะเอะจากบ้านเรือนในตลาดใกล้เคียงปลุกให้เขาตื่นขึ้น เสียงโม่แป้ง เสียงห่านร้อง เสียงเสียดสีของกอไผ่ น้ำค้างพราวบนใบไม้ในสวนเป็นประกายจากแสงอรุณ แมลงในฤดูใบไม้ร่วงหรีดหริ่งเซ็งแซ่ เมื่อรวมกันแล้วช่างเป็นเสียงที่อึกทึกเหลือเชื่อ แต่ก็วิเศษสุด ยูงะโอะช่างเป็นหญิงที่แสนนุ่มนวลงดงาม ทั้งสองต่างร่วมกันชมทิวทัศน์ สาบานว่าจะรักกันตลอดไป

วันหนึ่งเก็นจิพายูงะโอะขึ้นรถเทียมวัวเพื่อเปลี่ยนบรรยากาศ ในคฤหาสน์แห่งนึงที่เก็นจิไม่ได้พำนักนานแล้ว พวกเขามีเวลาแห่งความสุขร่วมกัน จนราวเกือบเที่ยงคืน เก็นจิผลอยหลับไป ขณะนั้นมีหญิงงามมากปรากฏตัวที่ข้างที่นอน เก็นจิตกใจตื่นขึ้น รู้สึกถึงวิญญาณร้าย แสงตะเกียงดับไปหมดแล้ว เก็นจิสั่งคนของเขาไปจุดตะเกียงมา แล้วเขาก็รุดไปดูยูงะโอะ ทว่านางหมดลมหายใจเสียแล้ว สาวใช้ต่างก้มหน้าร้องไห้ข้างร่างนาง วิญญาณร้ายนั้นเอาชีวิตยูงะโอะไปเสียแล้ว

โคะเระมิตสึจัดการห่อร่างไร้วิญญาณของยูงะโอะ ไปที่วัดแถบฮิงาชิยามา เขารู้จักแม่ชีคนนึงที่บวชอยู่แถวนั้น เก็นจินั้นยังอยู่ในความพรั่นพรึง เขากลับไปที่คฤหาสน์นิโจ และในตอนค่ำ เขาเดินทางไปที่วัด ร่างไร้วิญญาณของหญิงสาวยังงามเหมือนเดิม เสียงสวดมนต์ของพระที่ทำพิธีศพช่างน่าเลื่อมใส จนทำให้เก็นจิต้องหลั่งน้ำตาไม่ขาดสาย อุคน พี่เลี้ยงของยูงะโอะร่ำไห้อาลัยนายสาวหลังฉากกั้น

เก็นจิล้มป่วยอยู่ในที่นอนนานกว่าเดือนหลังจากการตายของยูงะโอะ เขาซูบผอมลงแต่นั่นกลับยิ่งขับความงามสง่าให้เปล่งประกายยิ่งขึ้น เราเรียกอุคนมาพบในเช้าอันเงียบสงบวันหนึ่ง ใบไม้แดงแต่งแต้มสีสันของฤดูใบไม้ร่วง เก็นจิเหม่อมองสวนสวย แล้วถามอุคนถึงเรื่องเกี่ยวกับยูงะโอะ อุคนเล่าให้เขาฟังว่าบิดาของยูงะโอะเคยเป็นถึงซัมมิโนะจูโจ (พลโทขุนนางขั้น 3) หลังจากเขาเสียชีวิต โทโนะจูโจเข้ามาดูแลยูงะโอะ และทั้งสองมีบุตรีแสนน่ารักด้วยกัน 1 คน จากนั้น เมื่อภรรยาเอกของโทโนะจูโจรู้เรื่องเข้า นางคุกคามจนทำให้ยูงะโอะต้องหลบหนีมาซ่อนตัวอยู่ที่บ้านเล็กๆนั้น ในช่วงเวลาเดียวกันนี้เอง อุสึเซะมิติดตามสามีนางไปอยู่ที่หัวเมืองอิโยะอันห่างไกลเสียแล้ว